Unimog (Almanca evrensel motorlu araç manasına gelen Universalmotorgerät kısaltması) Mercedes-Benz tarafından üretilen, her türlü arazi ve hava şartında gitmek için tasarlanan çok amaçlı bir kamyondur. Unimoglar ambulans, askeri taşıma, radyo istasyonu, arama kurtarma ve kar temizleme aracı olarak kullanılabilirler. Dünyadaki birçok ordu tarafından kullanılmaktadır.^[1]

Türk Ordusu'nunda başlıca taktik tekerlekli askeri taşıma kamyonudur. 1987'den beri Aksaray'daki kamyon fabrikasında üretilmektedir. Yeni nesil Unimoglar (U 4000) Türk Ordusu'nun hizmetine girmiştir.^[2]

Unimogları diğer arazi araçlarının çoğundan ayıran özellikler mevcuttur. Bunların başında portal akslar ve tüp muhafaza içerisinde yer alan şaftlar gelmektedir.

Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı'nın bitişinden kısa bir süre sonra Daimler-Benz'in savaş zamanında uçak motorları tasarımından sorumlu Albert Friedrich çalışma arkadaşlarına bir arazi aracı tasarımı sundu. Bu araç Almanların savaş sonrası arsaları ve tarlaları temizlemek için kullanılması üzere tasarlandı. Bu ilk tasarımına aracın en belirgin özelliklerinden biri olan 127 cm aks uzunluğu da dahıldı. Bu uzunluk tarlada dikilmiş iki patates sırasına denk gelir.^[3]

1946 yılında Amerikan İşgal Yönetimi ilk üretim siparişini verdi. Böylece mühendisler Albert Friedrich, Heinrich Rößler ve Hans Zabelö Erhard & Söhne tesislerinde sadece şasiden oluşan ilk prototipi ürettiler. U1 adındaki bu ilk prototip 9 Ekim 1946'da kereste taşıyarak ilk defa test edildi. Bu sırada projenin Universal-Motor-Gerät für Landwirtschaft adını uzun bulan Hans Zabel proje adını Unimog şeklinde kısalltı.^[1][3][4]

Dizel motorlu, dört teker çekişli, diferansiyel kilitli ilk modelin her tarafına yük asılabilmesi ve saate 50 kilometre hızla gidebilmesi bu kamyonu bir traktörden daha kullanışlı kılıyordu. Kasım 1948'de Unimog tasarımı çok dingilli tarım aracı olarak patentlendi. Bu aracın diğer tarım araçlarına göre temel farkı sadece arkasından yük çekmek yerine genel amaçlı kullanılabilir olmasıydı. Aynı sene Frankfurt'ta bir tarım fuarında sergilendi ve seri üretime başlandı.^[3][4]

1951 yılında Daimler-Benz AG, Unimog'un tüm haklarını satın aldı ve 70200 modelinde değişikliklere giderek 1953 yılında 400 model serisini geliştirdi. Yeni modelde şöfor mahallinin üstü kapatıldı. Böylece aracın kötü ve soğuk hava koşullarında da kullanması sağlandı. Ayrıca bu değişiklik ile aracın hedef kitlesi genişletilmiş oldu. Yeni tasarımlar tarımsal uygulamaların yanı sıra itfaiye, belediye hizmetleri ve askeri amaçlarla da kullanılıbiliyordu.^[3][4]

1955 yılında askeri uygulamalarda kullanılmak üzere daha yüksek taşıma kapasitesi ve hıza sahip Unimog-S modeli geliştirildi. 1960'lı yıllarda müşteri taleplerine daha hızlı cevap verebilmek için pek çok yeni Unimog modeli piyasaya sürüldü. 1970'li ve 80'li yıllarda ise geliştirmelerin odağında motor performansı vardı.^[3]

Teknik Özelikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Portal akslar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu akslar Unimog'un diferansiyellerinin normalden daha yukarıda yerleşmesine olanak sağlarken ağırlık merkezini hemen hiç etkilemez. Bu sayede standart lastiklerle bile yere en yakın 40 cm'lik bir açıklık sağlanabilmektedir. Bununla birlikte 42 derecelik yan açılarda ilerleyebilir. Portal akslar kuvvetin tekerleklere kadar minimum güç ile aktarılıp tam tekerlek merkezinde küçültme yaparak tam güç alınması vasıtası ile de aktarma organlarını aşırı yüklenmelerden korur.^[5] İş makineleri ve tarım traktörlerinde de bulunan bu ek dayanım sayesinde Unimoglar 1000 tonluk tren katarlarını bile kullanım ömürleri boyunca sorunsuzca çekebilirler.^[6]

Tork Tüp Aktarma (torque tubes)[değiştir | kaynağı değiştir]

Unimoglarda aktarma organları tüp içerisinde yer alır. Bu, aktarma organlarına gelen kuvvetlerin şasinin merkezine aktarılmasını sağlarken aktarma organlarını dış etkenlerden ve darbelerden koruyan bir kabuk görevi de görür. Havalı fren sistemi bulunan modellerde hava tahliyesinin bir kısmı bu tüplerin içine yapılır ve basınç sayesinde muhtemel kaçaklardan içeri toz, su vs. girmesi önlenmiş olur.^[7]

Esnek Şasi[değiştir | kaynağı değiştir]

Unimoglarda şasinin maksimum esneyerek oluşan kuvvetleri tüm şasiye bir yay gibi aktarması hedeflenmiştir. Ayrıca şasi bükülerek araziye maksimum uyum sağlama gösterir ve tekerleklerin yerden kesilmesinin en asgariye indirir. Bu esnekliğin sağlanması amacı ile motor sadece önde tek noktadan şasiye bağlıdır diğer bağlantı ise vites kutusu üzerinden vites kutusu ile birliktedir. Aktarma organları ise şasiye değil tüpler vasıtası ile vites kutusuna bağlı olduğu için de şasi yarı serbesttir ve maksimum esnerken bile gerilim kuvvetleri minimumda kalır.^[8]

Aktarma organları[değiştir | kaynağı değiştir]

Unimoglarda aktarma arka tekerlekleredir. Araç normal yol koşullarında arkadan itişli olarak yol alır. Yol şartları ağırlaştığında ise iki seçenek mevcuttur. Ön tekerleklere aktarma yapmak ve diferansiyelleri kitlemek. Unimoglarda hem ön hem de arka diferansiyel kilitlidir. Çekiş üzerindeki değişiklikler araç hareket halinde iken yapılabilmektedir.

Unimogların şanzımanları ise çok amaca hizmet edebilmek amacı ile çok viteslidir. 6 ya da 8 ileri vites üzerinden küçültme yapılarak 24 vitese kadar seçenek elde edilebilir. Düşük viteslerde maksimum hız saatte 1 kilometrenin altında olabilmektedir. Bu özellik ile Unimog üzerine takılan örneğin asfalt bakım ya da tarım uygulamalarını istenen hızda kullanabilmektedir. Bazı Unimogların tüm vitesler ileri ve geri olarak kullanılabilmektedir. Bu sayede araç ileri gittiği hızda geri de gidebilir.^[9] Aracın yasal olarak azami hızı 90 km/h olsa da 150 km/h hıza çıkabilecek donanıma sahiptir.^[10]

• 
  Unimog
• 
  Kullanımdan kaldırılan unimog'lar.
• 
  Halen kullanımda olan beyaz Unimog'un önden görünüşü, İzmir, Karaburun

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]