Mazda Familia
Genel Bakış
Üretici	Mazda
Üretim	1963–2003
Halefi	Mazda3/Mazda Axela
Gövde ve Şasi
Sınıf	Kompakt otomobil

Mazda 323, Mazda tarafından 1976-2003 yılları arasında üretilen C segmenti otomobil modelidir. Bugüne kadar tüm dünyada 10,589,052 adet satılmış başarılı bir modeldir. Çeşitli ülkelerde değişik adlarla satılmış olmasına rağmen 323 ismi en bilinen model adıdır. 1990'lı yıllardaki örnekleri Mazda'nın bu modeli için uluslararası rekabetin gerçek anlamda başladığı döneme rastgelir. Türkiye'ye ithal edilmeye başladığı yıllarda (1989) büyük ilgi uyandırmış ve yeni bir marka olarak girdiği pazarda kısa sürede büyük güven ve satış başarısı yakalamıştır. Türkiye'ye giriş yapan en bilinen mazda 323/protege model aracın üretim kodu BG dir. Dünyada tek kapı hatchback, 4 kapı hatchback ve 4 kapı salon/sedan tipi olarak satışa sunulan BG kodlu mazda 323 Türkiye'ye sadece 4 kapılı sedan ve hatchback olarak ithal edilmiştir. Hemen hemen tamamında tüm camlar ve aynalar elektrikli idi. İlk satış fiyatı 29 milyon 600 bin TL civarındadır. Tüm araçlar 1600 cc üstten tek agzantrikli ve 16 subaplı karbüratör beslemeli 87 hp gücündedir (Mazda B6 engine). Çok nadiren 97 model yılına ait enjeksiyonlu B6E 1600cc motorlara da rastlamak mümkündür. Her iki motorda çok uzun ömürlü olup bu hafif yapılı araca hatırı sayılır bir performans verebilmektedir. BG kodlu mazda 323 ün teknolojisinden Kia Sephia, Ford Escort ve Ford Escort modelleri de lisans ya da ortaklık altında uzun yıllar faydalanmıştır.

Mazda 323 ve Mazda Protege olarak da pazarlanan Mazda Familia, 1963 ve 2003 yılları arasında Mazda tarafından üretilmiş küçük bir aile arabasıdır. Familia serisinin yerini 2004’te Mazda3/ Axela almıştır.

Japonya’da Familia olarak pazarlandı. İhracatta ilk modeller 800, 1000, 1200 ve 1300 gibi isim plakalarıyla satıldı. Daha yeni modellerin 323 ve Protege olmasıyla, Kuzey Amerika’da 1200’ün yerini GLC aldı. Avrupa’da, 1977’den sonraki tüm modeller 323 olarak adlandırıldı. Aynı model Güney Afrika’da Etude olarak pazarlandı ve Kolombiya’da 8. nesil Allegro olarak adlandırıldı.

Familia, aynı zamanda Asya, Okyanusya ve bazı Latin Amerika ülkelerinde Ford Laser ve Ford Meteor olarak ve 1991’den sonra Kuzey Amerika’da Ford Escort ve Mercury Tracer olarak yeniden markalandı.

Familia’lar Japonya’nın Hiroşima kentinde üretildi ve aynı zamanda Tayvan, Malezya, Güney Afrika, Kolombiya ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde montajı yapılmıştır.

Birinci nesil (1963- 1968)[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Nesil
Genel Bakış
Diğer adı	Mazda 800/1000
Üretim	1963.10–1968.02
Montaj	Hiroshima, Japonya
Gövde ve Şasi
Gövde tipi	2/4-kapılı sedan
Düzen	FR layout
Teknik Özellikler
Motor	782 cc SA OHV I4 985 cc PC SOHC I4 (Coupé) 987 cc PB OHV I4
Dingil mesafesi	2.190 mm (86,2 in)
Uzunluk	3.700 mm (145,7 in)
Genişlik	1.465 mm (57,7 in)
Ağırlık	720 kg (1.587 lb)

Mazda’nın 1960'lı yılların başında otomotiv planları Japon ekonomisiyle yan yana büyümeye dayanıyordu. Mazda, bu hedefe ulaşmak için 1960 yılında son derece ucuz R360 Kei otomobil yapmakla başladı ve Japon müşterilerin satın alma gücü arttıkça daha büyük ve pahalı arabalar sunmayı planlıyordu. Önizleme olarak, 1961’de 8. Tokyo Motor Show’da daha büyük bir “Mazda 700” prototipinin gösterimi yapıldı ve yeni çıkacak Mazda Familia için temel oluşturuldu. Bu arada biraz daha lüks Mazda Carol 1962’de piyasaya çıktı.

Giorgetto Giugiaro’nun Carrozzeria Bertone’da çalışırken tasarladığı ilk Familia’nın üretimi Ekim 1963’te yapıldı. Mazda’nın özel araçların (o sıralar Japonya’da lüks olarak görülüyordu) üretimine kademeli olarak yaklaşım politikası doğrultusunda, ilk Familia, Familia Van adıyla yalnızca 2 kapılı ticari bir wagon olarak doğdu. Van’a Eylül 1964’te daha lüks bir Familia Wagon, Ekim’de 4 kapılı bir sedan ve Kasım’da 2 kapılı bir sedan eklendi. Sedan versiyonlarının “Düz Güverte” tasarımında, Chevrolet Corvair’den esinlenildiği söylenmektedir. Özel araç versiyonlarına daha fazla krom döşeme yanı sıra ızgarada sis lambaları eklendi. Familia diğer piyasalarda 800 adıyla satışa sunuldu. Araçlarda, “Beyaz Motor” olarak da bilinen 782 cc “SA” dört zamanlı alüminyum dört silindirli motor kullanıldı. Ayrıca Kasım 1964 itibarıyla pikap versiyonu da piyasaya sunuldu.

Yeni bir Familia 1000 Coupe, 985 cc üstten tek kam milli “PC” motoruyla Kasım 1965’te piyasaya çıktı. Aynı zamanlarda, 800 motoru üç ekstra beygir gücü ilavesiyle yükseltildi. Mazda’nın rakipleri bir dizi yeni 1 litrelik araçlar piyasaya sunarken, Ocak 1967’de 1000 Sedan ve Van versiyonları için başka bir 987 cc OHV (üstten supaplı) motor (PB) piyasaya çıktı. 1 litrelik sedanlar ve vanlar geniş yuvarlatılmış dikdörtgen ön farları ile diğerlerinden ayrılır. Sedan üretimi Kasım 1967’ye kadar devam ederken, Van versiyonlarının üretimi Şubat 1968’de yenisiyle değiştirilene kadar devam etti. Üretilen ilk 400.000 Familia aracının 130.473’ü sedan’lardan ve coupe’lardan oluşmaktaydı. Birinci nesil Familia araçlarının yaklaşık 10.000’i, başta Avustralya ve Okyanusya’ya olmak üzere, ihraç edildi.

Veriler

Aşağıdaki birincil kaynaklar her sütunun başında listelenmiş ve başka kaynaklardan edinilen bilgiler ilgili hücrelerde doğrudan kaynağa yönlendirilmiştir. Veriler, modellerin Japon iç piyasasında pazarlandığı şekildedir.

Mazda Familia 800 4-dr sedan (SSA, 1966)

Mazda Familia 800 Pickup (1967)

İkinci Nesil (1967- 1977)[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Nesil (FA2/3)
Four-door Mazda 1000 (Europe)
Genel Bakış
Diğer adı	Mazda 1000/1200/Mazda 1300 Kia Brisa
Üretim	1967–1977
Montaj	Hiroshima, Japonya
Gövde ve Şasi
Gövde tipi	2/4-door sedan (car)
Düzen	FR layout
Benzerleri	Mazda R100
Teknik Özellikler
Motor	987 cc PB I4 1,169 cc TB I4 (pre-facelift) 1,272 cc TC I4
Dingil mesafesi	convert
Genişlik	1.480 mm (58,3 in)
Ağırlık	810 kg (1.786 lb)

1967-1973 (FA2)

Yeni Familia, önceki nesil sedanlarda kullanılan aynı itici çubuk 987 cc motoruyla 1967’de piyasaya çıktı. Bazı piyasalarda Mazda 1000 olarak satışa sunuldu. Daha büyük 1,169 cc dört silindirli motorlu versiyonu daha sonraya piyasaya sürüldü ve ihracatta Mazda 1200 olarak adlandırıldı. Bu formuyla ilk olarak Avrupa’da, 1968 Sonbahar Paris Motor Show’da sergilendi.

1970’ten itibaren Familia’larda, halihazırda birinci nesil Familia Coupe’larda görülen daha küçük 1 litrelik OHC motordan türetilmiş yeni üstten eksantrikli 1.3 L TC motor da kullanılabiliyordu. Mazda 1300 olarak ihraç edilen bu model, çoğu piyasadaki 1200 modelinin yerini aldı. Sedan ve coupe 1973 sonbaharında güncelleştirildi ancak kamyon ve wagon/van versiyonları küçük değişikliklerle piyasadaki yerini korudu. Vanlar ve pikap kamyonlar 1978’e kadar metanetle devam etti, o zamana kadar sonraki FA4 Familia’nın (323/GLC) Van/Wagon versiyonu tanıtılmıştı. Sonraki pikap versiyonları uzun dingil mesafesi versiyonundaydı ve binek otomobiller için sıkı Japon emisyon standartlarından etkilenmeden 1.3 litrelik TC motorunun 85 PS (63 kW) (SAE) versiyonunu barındırıyordu.

Motorlar (ihraç edilen çıkış gücü):

1968 – 1973 – 1.0 L (987 cc) PB dört silindirli, 50 hp (37 kW; 51 PS) / 56 lb•ft (76 N•m)

1968 – 1970 – 1.2 L (1,169 cc) TB dört silindirli, 58 hp (43 kW; 59 PS) / 94 lb•ft (127 N•m)

1970 – 1973 – 1.3 L (1,272 cc) TC dört silindirli, 2 çarklı, 69 hp (51 kW; 70 PS) / 67 lb•ft (91 N•m)

“1200” modeli 1971’de ve 1973’te Amerika Birleşik Devletleri’nde sunuldu. 1971 versiyonu Amerika Birleşik Devletleri’nde satılan ilk piston motorlu Familia idi ve döner motorlu R100 modelinin bir benzeriyle birlikte iki ve dört kapılı formlarda piyasaya çıktı. Onun yerini bir sonraki yıl, biraz daha büyük 808 (Grand Familia) aldı. 1200 modeli 1973’te baz model ekonomi Mazda olarak geri döndü. Şirket daha sonra ekonomi otomobilini bırakarak sonraki iki yıl boyunca performansa odaklandı. Benzin krizinden sonra Mazda, 1976 yılında yeniden markalanmış bir 808 modeli olan Mizer ile ekonomi sektörüne geri döndü.

Motor (ABD):

1971, 1973 – 1.2 L (1,169 cc) dört silindirli, 58 hp (43 kW; 59 PS) / 69 lb•ft (94 N•m) Mazda 1968 yılında model aralığına 2 kapılı coupe ve 4 kapılı sedan çeşitleriyle bir Familia Rotary modeli ekledi. Familia Rotary 2 x 491 cc 10A döner motorla destekleniyordu ve coupe versiyonu Japonya dışına Mazda R100 olarak sunuldu. Modelin üretimi 1973’te sona erdi.

1973 – 1977 (FA3)

Eylül 1973 Familia Presto (FA3), biraz daha geniş karoseri ve revize edilmiş ön ve arka tasarımlarıyla, ikinci nesil Mazda Familia’nın güncellenmiş bir versiyonuydu. Bu değişiklikler yalnızca sedan’lara ve coupe’a uygulandı ve van/wagon ile kamyonlar orijinal karoserleri ile kaldı. İç piyasadaki yeni ve daha katı emisyon standartlarını karşılamak üzere geliştirilmiş Presto’da 1,272 cc TC motoru veya artık yaygınlaşmış olan külbütörlü 1 litrelik PB ünitesi bulunmaktaydı. Japonya’daki güç çıkışları (brüt) sırasıyla, 83 PS (61 kW) ve 62 PS (46 kW) idi. Daha büyük Grand Familia tabanlı RX-3/ Savanna’nın yerini almasıyla Rotary Coupe’un üretimine son verildi.

İkinci nesil Familia’nın üretimi, Şubat 1976’da uygulanan küçük bir makyajdan sonra Ocak 1977’de sona erdi. Bu değişiklikten sonra yalnızca 72 PS ile daha büyük motor kullanımdaydı ve Familia Presto, 1300 AP (“Kirlilik Önleyici”) olarak adlandırıldı.

Kia Brisa

Ekim 1974’ten 1981’e kadar, Kia Motors Şirketi, ilk entegre otomobil üretim tesisleri olan Gwangmyeong (Güney Kore) Sohari Fabrikası’nda ikinci nesil Familia’nın bir çeşidi olan Kia Brisa’yı üretti. Üretim 1973’te Brisa B-1000 pikap kamyonet olarak başladı ancak binek otomobil üretimi (başlangıçta “Brisa S-1000”) daha sonra başlamıştır. Brisa, İspanyolca/ Portekizce dillerinde “esinti” anlamına gelmektedir. Brisa 62 PS (46 kW) 1 litre Mazda motoruyla donatılmıştır. Ekim 1975’te 1.4 litre Hyundai Pony ile daha iyi rekabet edebilmek için 72 PS (53 kW) 1,272 cc motoru eklenmiştir. Yeni askeri diktatör Chun Doo-hwan’ın sektör konsolidasyonu uygulamasından sonra, Kia’nın binek otomobillerden vazgeçip ve tamamen hafif kamyonlara odaklanmak zorunda kalmasıyla Brisa’nın üretimi sona ermiştir. Brisa’nın orijinal versiyonuna ikiz ön farlar eklenerek, orijinal Familia’dan biraz daha farklı bir ön tampon uygulandı. Daha sonra (muhtemelen 1300 motorunun piyasaya çıkmasından sonra) tekli farlar kullanıldı. Toplamda, 31,017 Brisa binek otomobil üretildi. Pikaplar da dahil edildiğinde bu rakam 75,987’ye çıkmaktadır ve bunların toplamda 1,526’sı ihraç edilmiştir. İhracat, 1975’te Katar’a 31 Brisa B-1000 pikabın sevkiyatıyla başladı. 1,272 cc motorlu, başlangıçta Brisa II ve daha sonra K303 olarak adlandırılan daha büyük Grand Familia/818 de Kia tarafından üretildi.

Üçüncü nesil (1977-1980)[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçüncü Nesil
Genel Bakış
Diğer adı	Mazda 323 Mazda GLC Mazda MR90, Baby Boomers Mazda Vantrend
Montaj	Hiroshima, Japonya Otahuhu, New Zealand
Gövde ve Şasi
Gövde tipi	3-kapılı hatchback 5-kapılı hatchback 3-kapılı station wagon/van 5-kapılı station wagon
Düzen	FR layout
Teknik Özellikler
Motor	985 cc PC Inline-four engine
Dingil mesafesi	2.311 mm (91,0 in)
Uzunluk	3.820 mm (150,4 in)
Genişlik	1.595 mm (62,8 in)
Ağırlık	812 kg (1.790 lb)

1979–1980 Mazda 323 1.4 5-dr (FA4US, Australia)

1977 Mazda 323 1.3 (FA4TS, Europe)

Familia AP (dünyanın pek çok yerinde 323 olarak bilinen, Kuzey Amerika’da GLC veya Great Little Car olarak tanınan), Grand Familia (818) ve önceki Familia (1000/1300)’ün yerini alarak Ocak 1977’de arka çekişli bir subcompact olarak piyasaya çıktı. Modelin hatchback ve station wagon gövde versiyonu ve 3 ya da 5 kapılı gövde stili seçenekleri bulunuyordu. Station Wagon/Van versiyonu biraz gecikmeli olarak Haziran 1978’de piyasaya sunuldu. Bu da, modelin 1970 Familia’ya dayanan ticari versiyonlarının nihayetinde emekliye ayrılabileceği anlamına geliyordu. Üç Mazda motoru mevcuttu: 985 cc PC, 1,272 cc TC veya 1,415 cc UC. Küçük bir litrelik ünite yalnızca ihracat piyasaları için yapıldı. Yeni Familia, eski Mazda Grand Familia ile pek çok ortak özelliğe sahipti. Bu nesil, 323 adının ilk duyulduğu nesildi ve bu isim yalnızca ihracat piyasalarında kullanıldı.

Haziran 1979’da, önceki yuvarlak ön farların, ızgarayla birlikte tek bir birim olarak tasarlanan dikdörtgen ünitelerle değiştirilmesi suretiyle, 323/Familia’ya makyaj uygulandı. Diğer küçük değişiklikler de makyajla birlikte uygulandı. Güney Afrika’da 1,600 cc modeli vardı ancak model aralığının geri kalanının aksine, bu modelde Mazda motoru bulunmuyordu. Ülkenin yerel içerik düzenlemelerini karşılamak için Mitsubishi Satürn 1.6 litrelik ünite kullanıldı.

Model aralığı 1980’de değiştirildi, ancak station wagon modellerinin üretimi 1986 yılına kadar devam etti. 1981 yılında, Mazda’nın önden çekişli 323/Familia model aralığına benzer ön tampon uygulaması sağlamak için wagon model aralığına makyaj uygulandı.

Bu modelin birkaç gövde çeşidi bulunmaktaydı:

5 kapılı 4 koltuklu hatch

3 kapılı 4 koltuklu hatch

5 kapılı 4 koltuklu station wagon (Japonya’da van olarak da mevcuttu)

3 kapılı 4 koltuklu station wagon

3 kapılı 2 koltuklu van, genişletilmiş tavan profiliyle

Bunların birçoğu farklı donanım seviyelerinde bulunuyordu.

Motorlar:

1.0 L PC, 45 PS (33 kW; 44 hp) / 51 lb•ft (69 N•m) – sadece ihracatta

1.3 L TC (Ocak 1977 – 1978) 60 PS (44 kW; 59 hp) / 72 PS (53 kW) Japonya’da

1.4 L UC (Mart 1978 – 1980) 83 PS (61 kW) Japonya’da

1.5 L E5 (1983 – 1986) 70 PS (51 kW) (sadece DIN, wagon/ van)

Beş ileri manuel şanzıman, sonraları orijinal dört ileri manuel şanzımana alternatif olarak sunuldu. Aynı zamanlarda van’lar dışındaki tüm modellerde orijinal 7 inç (178 mm) yuvarlak ön farlar, kare ön far üniteleriyle değiştirildi ve genel bir tarz yükseltmesi ve mekanik yükseltme yapıldı. Modelin piyasada kaldığı süre boyunca, üç ileri otomatik şanzıman da bulunmaktaydı.

Yeni nesil önden çekişli Familia/323/GLC modelleri 1980 yılında piyasaya çıktığında, Mazda yeni model aralığı için wagon modellerini geliştirmediğinden wagon ve van modelleri aynı kaldı. Ancak 1981 yılında wagonlara makyaj uygulandı ve modellere önden çekişli modellerin önü (farklı tamponlar ile de olsa) eklendi. Wagonların üretimi 1986 yılında yeni bir önden çekişli model çıkana kadar devam etti. Başlarda 1.3 litre TC ve 1.4 litre UC motorlarıyla sunulan ve daha büyük olan ünite, 1983 model yılında yeni 1.5 litre E5 motorla değiştirildi. Great Little Car olarak tanıtılan GLC modeli, Amerika Birleşik Devletleri için, bir seferde yalnızca tek motorla üretildi. Yeni GLC, 1977 yılının bir bölümünde eski tarz Mizer ile çakışmış ve yeni nesil GLC ile değiştirilene kadar 1980 yılı boyunca üretilmiştir. ABD’de pazarlama kampanyası olarak İspanyol Meyhanesi şarkısına uyacak şekilde "Great Little Car" kelimeleri kullanıldı.

Endonezya

Familia, Endonezya’da IndoMobil Grubu tarafından 1990 ve 1992 yılları arasında Mazda MR90 (hatchback), 1993-1995 yılları arası Baby Boomers (hatchback) ve 1993-1997 yılları arasında Vantrend (station wagon) olarak pazarlandı. Mazda Motor Endonezya tarafından üretilen versiyonlar, Mazda 626’nın daha büyük "GC" platformunu kullanırken, sonraki versiyonlarda daha modern ön farlar (Kuzey Amerika piyasasındaki GC 626’lar gibi) ve tamponlar bulunmaktaydı. Bu versiyonda yalnızca 5 ileri şanzımanla birlikte UC 1.4 litrelik motor bulunuyordu.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Mazda Ailesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.