III. Mamia Dadiani

III. Mamia Dadiani (Gürcüce: მამია III დადიანი ; ö. 31 Ocak 1533) 1512'den öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın eristaviliğini ("dük") yapan Dadiani hanedanı üyesidir. Mamia, Gürcistan Krallığı'nın dağılma sürecinde yarı bağımsız hükümdarlık yapan II. Liparit'in oğlu ve halefisiydi. Mamia, Abhazya'da kültürel olarak aktifti ve selefleri gibi Kuzey Kafkas dağlarındaki Zygi kabilelerine karşı ülkesinin sınırlarını korumaya çalışmıştır. Mamia'nın Zygilere karşı düzenlendiği deniz seferi hüsranla sonuçlanmış ve çatışmada öldürülmüştür.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Dük olması[değiştir | kaynağı değiştir]

Mamia, 18. yüzyılın başlarında yaşamış Gürcü tarihçi Vahuşti'ye, 1512'de babası II. Liparit'in ölümüyle tahta geçmiştir.^[1] Geleneksel olarak doğru olduğu kabul edilen bu tarihin 2001'de Bezhan Horava tarafından yanlış olduğu kanıtlanmıştır. Horava, İmereti Kralı II. Alexander'ın Svanlara Mamia'nın öldürülmesi için verdiği kan parasında tarihin 1503 olarak geçtiğini belirtmiştir.^[2] Mamia iktidara geldiğinde, Gürcistan Krallığı dağılmış ve Dadiani hanedanı Imereti Krallarının vasalı olarak büyük ölçüde özerkleşmiştir.^[3]

Zygia seferi ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

1533 yılında İmereti Kralı III. Bagrat, Megrelya ve Guria'nın Karadeniz kıyılarında gezinen Çerkes kabilesi Zygiilere düzenleyeceği sefere Guria eristavisi Mamia Gurieli ve Mamia Dadiani'yi çağırmıştır.^[1] 30 Ocak 1533'te Megrel ve Guria kuvvetlerinden oluşan donanma harekete geçmiştir. İlk saldırıyı Megrel ve Gurialılar kazansa da, yorulan Megrel-Gurialılar Abhaz vali Tsandia Inal-Ipa yönetimindeki Zygillere kaybetmiştir.^[4]^[5]^[6] Bozguna uğrayan müttefikler kaçarken; silahsız yakalanan Mamia Dadiani bıçaklanarak öldürülmüş, Mamia Gurieli ise esir alınmıştır. İmereti ve Abhazya Katolikosu I. Malaçia Abaşidze, Zygii'ye gitmiş ve ölen ve hayatta kalanların bedenlerini fidye karşılığında almıştır.^[3]^[7]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Abhazya'daki Pitsunda Katedrali'nde yer alan yazıtta Mamia'nın eşi Elisabed ve oğulları Levan'dan bahsedilmektedir. Bezhan Horava'nın dediği gibi, Abhazya'daki Mokvi Katedrali'nde yer alan metin III. Mamia Dadiani'den bahsediyorsa, Dadiani'nin ilk eşi muhtemelen Elene idi. Bir kralın kızı olan Elene'nin, çağdaş metinsel belgelerde sonraki dönemde Ekaterine adıyla rahibelik yaptığı yazmaktadır.^[2]

Mamia'nın iki oğlu vardı:

I. Levan Dadiani (ö. 1572), kendisinden sonra tahta geçti;
Batulia (Datulia; ö. 1580^[8]) Sapartino valisi olan Batulia, Vahuşti'nin günlüklerinde geçmektedir. Abhaz veya Çerkez olan karısı yeğeni III. Giorgi tarafından kaçırılmıştır. Karısını kaybetmenin siniriyle III. Giorgi Dadiani'yi öldürmeyi deneyen Batulia, Giorgi'nin ajanları tarafından öldürülmüştür.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ИСТОРИЯ ЦАРСТВА ГРУЗИНСКОГО [History of the Kingdom of Georgia] (PDF) (Rusça). Tiflis: Metsniereba. 1976. s. 133. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.
^ ^a ^b Khorava (2001). "მოქვის ომოფორის დათარიღებისათვის" [For dating of the Mokvi omophorion]. Saistorio dziebani (Gürcüce). 4: 111-119.
^ ^a ^b Donald Rayfield (2012). Edge of Empires: A History of Georgia (İngilizce). Londra: Reaktion Books. s. 157. ISBN 1780230303.
^ Парижская хроника (Грузинская хроника XVIII века) [The Parisian Chronicle (A Georgian chronicle of the 18th century)] (PDF) (Rusça). Tiflis: Metsniereba (Online version by the Parliamentary Library of Georgia). 1991. ss. 14, 58. ISBN 5-520-01114-1. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.
^ Arşivlenmiş kopya (Gürcüce). TITUS version by Jost Gippert. 2007 [1959]. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
^ From the history of medieval Abkhazia (Rusça). Sukhumi: Abkhazian State Publishing. 1959. s. 258.
^ "მამია III დადიანი [Mamia III Dadiani]". ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6 [Georgian Soviet Encyclopaedia, Vol. 6] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. 1983. s. 396.
^ Les dynasties de la Caucasie Chrétienne: de l'Antiquité jusqu'au XIXe siècle: tables généalogiques et chronologique [Dynasties of Christian Caucasia from Antiquity to the 19th century: genealogical and chronological tables] (Fransızca). Rome. 1990. ss. 202-203.

Resmî unvanlar
III. Mamia Dadiani Dadiani hanedanı Ölümü: 1533
Önce gelen II. Liparit Dadiani	Megrelya dükü 1512–1533	Sonra gelen I. Levan Dadiani (prens)

[Vakh-1] ИСТОРИЯ ЦАРСТВА ГРУЗИНСКОГО [History of the Kingdom of Georgia] (PDF) (Rusça). Tiflis: Metsniereba. 1976. s. 133. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.

[SD01-2] Khorava (2001). "მოქვის ომოფორის დათარიღებისათვის" [For dating of the Mokvi omophorion]. Saistorio dziebani (Gürcüce). 4: 111-119.

[ray-3] Donald Rayfield (2012). Edge of Empires: A History of Georgia (İngilizce). Londra: Reaktion Books. s. 157. ISBN 1780230303.

[ParCh-4] Парижская хроника (Грузинская хроника XVIII века) [The Parisian Chronicle (A Georgian chronicle of the 18th century)] (PDF) (Rusça). Tiflis: Metsniereba (Online version by the Parliamentary Library of Georgia). 1991. ss. 14, 58. ISBN 5-520-01114-1. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.

[titus1-5] Arşivlenmiş kopya (Gürcüce). TITUS version by Jost Gippert. 2007 [1959]. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.

[anch-6] From the history of medieval Abkhazia (Rusça). Sukhumi: Abkhazian State Publishing. 1959. s. 258.

[gse6-7] "მამია III დადიანი [Mamia III Dadiani]". ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6 [Georgian Soviet Encyclopaedia, Vol. 6] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. 1983. s. 396.

[8] Les dynasties de la Caucasie Chrétienne: de l'Antiquité jusqu'au XIXe siècle: tables généalogiques et chronologique [Dynasties of Christian Caucasia from Antiquity to the 19th century: genealogical and chronological tables] (Fransızca). Rome. 1990. ss. 202-203.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

III. Mamia Dadiani Kimdir?