Cygnus X-1

Cygnus X-1/HDE 226868
	Eta Cygni'nin hemen solunda Cygnus X-1'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi; Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
Takımyıldız	Kuğu
Sağ açıklık (α)	19sa 58d 21,67595s
Dik açıklık (δ)	+35° 12′ 05,7783″
Görünür büyüklük (V)	8,91
Görünür büyüklük (B)	9,72
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	O9.7Iab
U−B renk ölçeği	−0,30
B−V renk ölçeği	+0,81
Değişen yıldız tipi	Eliptik değişen
Astrometri
Dikey hız ()	-2,70 km/s
Özdevinim (μ)	RA: −3,37 mys/y ; Dec.: −7,15 mys/y
Iraklık açısı (π)	0,539 ± 0,033 mys
Uzaklık	6.100 ± 400 Iy; (1.900 ± 100 pc)
Mutlak büyüklük (V)	-6,5 ± 0,2
Özellikler
Kütle (m)	14-16 M☉
Yarıçap (r)	20–22 R☉
Aydınlatma gücü	3–4×105 L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	3,31 ± 0,07 cgs
Sıcaklık	31000 K
Yaş	5 milyon
Katalog belirtmeleri
	AG (veya AGK2)+35 1910 • BD+34 3815 • HD (veya HDE) 226868 • HIP 98298 • AO 69181 • V1357 Cyg

Cygnus X-1 (kısaca Cyg X-1),^[11] Kuğu takımyıldızı bölgesinde bulunan ve içinde kara delik olduğu düşünülen tanınmış bir galaktik X-ışını kaynağıdır. Bir roket uçuşu sırasında 1964 yılında keşfedilmiştir ve Dünya'dan görülen en güçlü x-ışını kaynaklarından birisidir.^[12]^[13] Cygnus X-1, geniş ölçüde bir kara delik olduğu kabul edilen ilk X-ışını kaynağıdır ve kendi sınıfında en çok incelenen astronomik nesneler arasındadır. Güneş'in 14,8 katı bir kütleye sahip olduğu tahmin edilmektedir^[6] ve bu tür bilinen diğer yıldızlara veya kara deliklere göre çok küçük olduğu gösterilmiştir. Şayet öyleyse, olay ufkunun yarıçapı yaklaşık olarak 44 km olmalıdır.^[14]

Cygnus X-1, Güneş'ten 6.070 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve HDE 226868^[15] olarak gösterilen mavi üstdev değişen yıldızı da içeren Yüksek kütleli X-ışını ikilisidir. Yıldız rüzgarı, X-ışını kaynağının çevresindeki Toplanma diski için gerekli maddeyi sağlamaktadır.^[16] İç diskte milyonlarca derece ısıtılan madde, gözlemlenen x-ışınını üretir.^[17]^[18]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıldız Kaynaklı Kara Delikler

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357
^ ^a ^b ^c ^d Staff (3 Mart 2003), V* V1357 Cyg -- High Mass X-ray Binary, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Mart 2008
^ ^a ^b Bregman, J.; Butler, D.; Kemper, E.; Koski, A.; Kraft, R. P.; Stone, R. P. S. (1973), "Colors, magnitudes, spectral types and distances for stars in the field of the X-ray source Cyg X-1", Lick Observatory Bulletin, cilt 647, s. 1, Bibcode:1973LicOB..24....1B
^ ^a ^b ^c Reid, Mark J.; McClintock, Jeffrey E.; Narayan, Ramesh; Gou, Lijun; Remillard, Ronald A.; Orosz, Jerome A. (Aralık 2011), "The Trigonometric Parallax of Cygnus X-1", The Astrophysical Journal, 742 (2), s. 83, arXiv:1106.3688 $2, Bibcode:2011ApJ...742...83R, doi:10.1088/0004-637X/742/2/83
^ Ninkov, Z.; Walker, G. A. H.; Yang, S. (1987), "The primary orbit and the absorption lines of HDE 226868 (Cygnus X-1)", Astrophysical Journal, cilt 321, ss. 425-437, Bibcode:1987ApJ...321..425N, doi:10.1086/165641
^ ^a ^b Orosz, Jerome (1 Aralık 2011), "The Mass of the Black Hole In Cygnux X-1", E-print, erişim tarihi: 24 Mart 2012
^ ^a ^b Ziółkowski, J. (2005), "Evolutionary constraints on the masses of the components of HDE 226868/Cyg X-1 binary system", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 358 (3), ss. 851-859, arXiv:astro-ph/0501102 $2, Bibcode:2005MNRAS.358..851Z, doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x Note: for radius and luminosity, see Table 1 with d=2 kpc.
^ Hadrava, Petr (Eylül 15–21, 2007), "Optical spectroscopy of Cyg X-1", Proceedings of RAGtime 8/9: Workshops on black holes and neutron stars, Opava, Czech Republic, s. 71, arXiv:0710.0758 $2, Bibcode:2007ragt.meet...71H
^ Staff (10 Haziran 2003), Integral's view of Cygnus X-1, ESA, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Mart 2008
^ Mirabel, I. Félix; Rodrigues, Irapuan (2003), "Formation of a Black Hole in the Dark", Science, 300 (5622), ss. 1119-1120, arXiv:astro-ph/0305205 $2, Bibcode:2003Sci...300.1119M, doi:10.1126/science.1083451, PMID 12714674
^ Bowyer, S.; Byram, E. T.; Chubb, T. A.; Friedman, H. (1965), "Cosmic X-ray Sources", Science, 147 (3656), ss. 394-398, Bibcode:1965Sci...147..394B, doi:10.1126/science.147.3656.394, PMID 17832788
^ Lewin, Walter; Van Der Klis, Michiel (2006), Compact Stellar X-ray Sources, Cambridge University Press, s. 159, ISBN 0-521-82659-4
^ "2010 X-Ray Sources", The Astronomical Almanac, U.S. Naval Observatory, 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Ağustos 2009 gives a range of 235–1320 μJy at energies of 2–10 kEv, where a Jansky (Jy) is 10^-26 Wm⁻² Hz⁻¹.
^ Harko, T. (28 Haziran 2006), Black Holes, University of Hong Kong, 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mart 2008
^ 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160605131108/http://arxiv.org/abs/1401.1035 arşivlendi. [1401.1035] Masses of the components of the HDE 226868/Cyg X-1 binary system]
^ Gies, D. R.; Bolton, C. T. (1986), "The optical spectrum of HDE 226868 = Cygnus X-1. II — Spectrophotometry and mass estimates", The Astrophysical Journal, Part 1, cilt 304, ss. 371-393, Bibcode:1986ApJ...304..371G, doi:10.1086/164171
^ Nayakshin, Sergei; Dove, James B. (3 Kasım 1998), X-rays From Magnetic Flares In Cygnus X-1: The Role Of A Transition Layer, arXiv:astro-ph/9811059 $2, Bibcode:1998astro.ph.11059N
^ Young, A. J.; Fabian, A. C.; Ross, R. R.; Tanaka, Y. (2001), "A Complete Relativistic Ionized Accretion Disc in Cygnus X-1", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 325 (3), ss. 1045-1052, arXiv:astro-ph/0103214 $2, Bibcode:2001MNRAS.325.1045Y, doi:10.1046/j.1365-8711.2001.04498.x

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Staff (10 Haziran 2005). "Artist's impression of Cygnus X-1". ESA. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2008.
Staff (1 Nisan 1996). "Cygnus X-1, the black hole". Astronomical Observatory of the Jagiellonian University. 4 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2008.
Cyrmon, W.; Aigner, C.; Bruckmueller, E.; Kernegger, R. (18 Aralık 2002). "Black Hole in Cygnus". ESA. 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008.
Cullen, Steve (8 Haziran 2009). "Possible Jet Blown Shells Near Microquasar Cygnus X-1". APOD. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009.
Cyg X-1 (optik görünüm)
WikiSky'da Cygnus X-1: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hidrojen α, X-Ray, Astrofoto, Gök Haritası
Cygnus X-123 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
NuSTAR and Suzaku observations of the hard state in Cygnus X-1: locating the inner accretion disk16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Michael Parker, 29 Mayıs 2015 Pdf20 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
NuSTAR's First View of High-Energy X-ray Universe14 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NASA/JPL-Caltech 28 Haziran 2012

[aaa474_2_653-1] van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357

[SIMBAD-2] Staff (3 Mart 2003), V* V1357 Cyg -- High Mass X-ray Binary, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Mart 2008

[lob647-3] Bregman, J.; Butler, D.; Kemper, E.; Koski, A.; Kraft, R. P.; Stone, R. P. S. (1973), "Colors, magnitudes, spectral types and distances for stars in the field of the X-ray source Cyg X-1", Lick Observatory Bulletin, cilt 647, s. 1, Bibcode:1973LicOB..24....1B

[apj742_2-4] Reid, Mark J.; McClintock, Jeffrey E.; Narayan, Ramesh; Gou, Lijun; Remillard, Ronald A.; Orosz, Jerome A. (Aralık 2011), "The Trigonometric Parallax of Cygnus X-1", The Astrophysical Journal, 742 (2), s. 83, arXiv:1106.3688 $2, Bibcode:2011ApJ...742...83R, doi:10.1088/0004-637X/742/2/83

[apj321-5] Ninkov, Z.; Walker, G. A. H.; Yang, S. (1987), "The primary orbit and the absorption lines of HDE 226868 (Cygnus X-1)", Astrophysical Journal, cilt 321, ss. 425-437, Bibcode:1987ApJ...321..425N, doi:10.1086/165641

[orosz2011-6] Orosz, Jerome (1 Aralık 2011), "The Mass of the Black Hole In Cygnux X-1", E-print, erişim tarihi: 24 Mart 2012

[MNRAS358_3_851-7] Ziółkowski, J. (2005), "Evolutionary constraints on the masses of the components of HDE 226868/Cyg X-1 binary system", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 358 (3), ss. 851-859, arXiv:astro-ph/0501102 $2, Bibcode:2005MNRAS.358..851Z, doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x Note: for radius and luminosity, see Table 1 with d=2 kpc.

[hadrava-8] Hadrava, Petr (Eylül 15–21, 2007), "Optical spectroscopy of Cyg X-1", Proceedings of RAGtime 8/9: Workshops on black holes and neutron stars, Opava, Czech Republic, s. 71, arXiv:0710.0758 $2, Bibcode:2007ragt.meet...71H

[eas030610-9] Staff (10 Haziran 2003), Integral's view of Cygnus X-1, ESA, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Mart 2008

[science300_5622_1119-10] Mirabel, I. Félix; Rodrigues, Irapuan (2003), "Formation of a Black Hole in the Dark", Science, 300 (5622), ss. 1119-1120, arXiv:astro-ph/0305205 $2, Bibcode:2003Sci...300.1119M, doi:10.1126/science.1083451, PMID 12714674

[science3656-11] Bowyer, S.; Byram, E. T.; Chubb, T. A.; Friedman, H. (1965), "Cosmic X-ray Sources", Science, 147 (3656), ss. 394-398, Bibcode:1965Sci...147..394B, doi:10.1126/science.147.3656.394, PMID 17832788

[lewin_vanderklis2006-12] Lewin, Walter; Van Der Klis, Michiel (2006), Compact Stellar X-ray Sources, Cambridge University Press, s. 159, ISBN 0-521-82659-4

[usno2010-13] "2010 X-Ray Sources", The Astronomical Almanac, U.S. Naval Observatory, 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Ağustos 2009 gives a range of 235–1320 μJy at energies of 2–10 kEv, where a Jansky (Jy) is 10^-26 Wm⁻² Hz⁻¹.

[harko20060628-14] Harko, T. (28 Haziran 2006), Black Holes, University of Hong Kong, 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mart 2008

[15] 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160605131108/http://arxiv.org/abs/1401.1035 arşivlendi. [1401.1035] Masses of the components of the HDE 226868/Cyg X-1 binary system]

[apj304_371-16] Gies, D. R.; Bolton, C. T. (1986), "The optical spectrum of HDE 226868 = Cygnus X-1. II — Spectrophotometry and mass estimates", The Astrophysical Journal, Part 1, cilt 304, ss. 371-393, Bibcode:1986ApJ...304..371G, doi:10.1086/164171

[nayashin_dove1998-17] Nayakshin, Sergei; Dove, James B. (3 Kasım 1998), X-rays From Magnetic Flares In Cygnus X-1: The Role Of A Transition Layer, arXiv:astro-ph/9811059 $2, Bibcode:1998astro.ph.11059N

[mnras325_3_1045-18] Young, A. J.; Fabian, A. C.; Ross, R. R.; Tanaka, Y. (2001), "A Complete Relativistic Ionized Accretion Disc in Cygnus X-1", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 325 (3), ss. 1045-1052, arXiv:astro-ph/0103214 $2, Bibcode:2001MNRAS.325.1045Y, doi:10.1046/j.1365-8711.2001.04498.x

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
Eta Cygni'nin hemen solunda Cygnus X-1'in konumu (kırmızı daire içinde)
Takımyıldız	Kuğu
Sağ açıklık ( $α$ )	19^sa 58^d 21,67595^s^[1]
Dik açıklık ( $δ$ )	+35° 12′ 05,7783″^[1]
Görünür büyüklük (V)	8,91^[2]
Görünür büyüklük (B)	9,72^[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	O9.7Iab^[2]
U−B renk ölçeği	−0,30^[3]
B−V renk ölçeği	+0,81^[3]
Değişen yıldız tipi	Eliptik değişen
Astrometri
Dikey hız ( $v_{r}$ )	-2,70^[2] km/s
Özdevinim ( $μ$ )	RA: −3,37^[1] mys/y Dec.: −7,15^[1] mys/y
Iraklık açısı ( $π$ )	0,539 ± 0,033^[4] mys
Uzaklık	6.100 ± 400^[4] Iy (1.900 ± 100^[4] pc)
Mutlak büyüklük (V)	-6,5 ± 0,2^[5]
Özellikler
Kütle ( $m$ )	14-16^[6] `M`_☉
Yarıçap ( $r$ )	20–22^[7] `R`_☉
Aydınlatma gücü	3–4×10⁵^[7] L_⊙
Yüzey kütle çekimi (log $g$ )	3,31 ± 0,07^[8] cgs
Sıcaklık	31000^[9] K
Yaş	5 milyon^[10]
Katalog belirtmeleri
AG (veya AGK2)+35 1910 • BD+34 3815 • HD (veya HDE) 226868 • HIP 98298 • AO 69181 • V1357 Cyg

Cygnus X-1 Nedir?

Cygnus X-1 Nedir?

Cygnus X-1 Nedir?

Cygnus X-1

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Haberler Kategorisinden Haberler