İskoç mitolojisi

İskoç mitolojisi, İskoçya tarihi boyunca ortaya çıkan, bazen birbirini takip eden nesiller tarafından detaylandırılan ve diğer zamanlarda reddedilen ve başka açıklayıcı anlatılarla değiştirilen mitlerin bir koleksiyonudur.

Doğa mitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İskoçya mitleri ve efsaneleri, yılın çeşitli mevsimlerinde ülkenin doğası hakkında bir perspektif vermenin yanı sıra, eski dönemlerdeki yaşam tarzını anlatırken "yerel bir renge" sahiptir.^[1]

İskoç mitolojisi, doğanın çeşitli yönlerini ele aldığı için Yunan ve Roma mitleri gibi değildir. Bu bağlamda kışı temsil eden en güçlü ve korkulan tanrıça, tüm süresi boyunca kışı yöneten Beira'dır.^[2] Bu efsane, popüler Maya mitolojisine benzer ve "yaratılış ve yılın döngüsü" nde kadın gücüyle ilgilenir. Ancak Donald Mackenzie, Scottish Wonder Tales from Myth and Legend adlı kitabında eski Yunan tanrıçalarının aksine İskoç mitlerinde tanrıçalarının yüceltilmediğini belirtir. ^[3]

İskoçya'daki nehirler, sessiz akış koşulları nedeniyle Forth Nehri'nin "sağır veya sessiz nehir" olarak adlandırılması gibi, nehrin doğasını ifade eden özellikleri ile tanrıçaların mesken yerleri olarak kabul edildi. ^[1]

Tanrıçalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kelt tanrıçaları otoriterdi ve dişi tanrısallığı ve dünyayla ilişkili olarak dişi doğurganlığıyla ilişkilendirildi. Eski zamanlarda Kelt toprakları ve ulusal toplumlar hem tanrıçanın bedeniyle bağlantılıydı ("kabile tanrıçası" olarak da anılır) hem de onun yeryüzündeki temsilcisi kraliçeydi.^[4]

Ulusal mitoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi dönemde İskoçlar için çeşitli amaçlara hizmet eden çeşitli köken efsaneleri ortaya çıktı.

İskoç kökenli bir efsane ya da İskoç halkının kuruluşunun sözde tarihsel anlatımı, onuncu yüzyılda Metz St. Cathróe'nin Latin Yaşamında uyarlanmış biçimde görünür. Yunan Küçük Asya'dan gelen yerleşimcilerin denizlere yelken açarak, muhtemelen Tírechán'dan iyi bilinen bir yer olan Cruachan Éli'ye vardıklarını anlatır. İrlanda'da Clonmacnoise, Armagh ve Kildare'den Cork'a ve nihayet Bangor'a kadar dolaşırken, Pictanei ile sürekli olarak savaşa girdiler . Bir süre sonra, İngiltere'nin Kuzey Kaledonya'sını işgal etmek için İrlanda Denizi'ni geçtiler ve bu süreçte Iona'yı, Rigmhonath ve Bellathor şehirlerini art arda ele geçirdiler. Bu şekilde fethedilen bölgeye, Spartalı komutan Nél veya Niul'un Mısırlı eşi Scota'dan sonra Scotia adı verildi ve Aziz Patrick, insanları Hıristiyanlığa dönüştürdü.^[5]

Finn ve Fianna[değiştir | kaynağı değiştir]

Finn ve Fianna'nın hikayesi, İskoçya'daki Gaelce konuşan toplulukla olan bağlarının gücü bakımından diğer Gael mitolojik döngülerinden farklıdırlar ve bu ülkeden günümüze kadar gelen birçok metin vardır. Hikâyelerin esas olarak ayetlerde anlatılması ve epik geleneğe göre romantizm geleneğine daha yakın tonda olmaları bakımından Ulster Döngüsünden de farklılık gösterirler.

Efsanevi varlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kelpiler, İskoçya'nın Lowland bölgesinde, farklı şekillerde olduğu söylenen efsanevi su ruhlarıdır. Normalde bir at şeklinde görünürler. Gölleri ve nehirleri "rahatsız eden" ve insanları boğmaktan zevk alan su kelpi olarak bilinen başka bir ruh daha var. Ayrıca gece saatlerinde fabrikaların çalıştırılmasına yardımcı olduğu da bildiriliyor.

Seonaidh, Lewis sakinlerinin bir bardak bira ikramıyla ibadet ettikleri bir Kelt su ruhuydu. Dr. Martin'e göre, bir gece Lewis halkı Seonaidh'i yatıştırdı. St. Mulway kilisesinde toplandılar, her bir kişi ibadet için gerekli yiyecek ve ihtiyaçları taşıdı. Daha sonra her aileden toplanan malt poşetinden bira mayalanmıştı. Sonra cemaatin seçilmiş bir üyesi, dolu bardağı tutarak beline kadar denize girdi ve Seonaidh'e dua ederek birayı ikram etti: "Bize gönderecek kadar iyi olacağını umarak sana bu birayı veriyorum. Önümüzdeki yıl toprağımızı zenginleştirmek için bol miktarda deniz suyu bahşet. " Bu olay gece meydana geldi. Adağı yerine getirdikten sonra, adağı yapan kişi sahile döndü ve tüm toplanan insanlar, sunakta yanan bir mumun parladığı kiliseye taşındı. Bir süre sonra, uygun zaman geldiğinde mum söndürüldü. Sakinler daha sonra kilisenin arkasındaki bir tarlada toplandılar ve bira içerek kutladılar. Daha sonra, gelecek sezon ekin bolluğuyla kutsanacakları umuduyla evlerine döndüler. ^[6]

Orkney ve Shetland folkloru[değiştir | kaynağı değiştir]

Selkilerin denizde fok olarak yaşadıkları, ancak derilerini karada insan olmak için döktükleri, genellikle dolunay ışığında dans ettikleri söylenir. İnsan biçimindeyken derilerini kaybederlerse, sonsuza kadar insan biçiminde kalacaktır. İnsan şeklini alırken güzel yeşil saçlara sahip oldukları söylenir. Kendilerini insanlardan korumak için genellikle dalgalar arasına gizlenmiş kayalar ve adalarda ikamet ederlerdi. Selkiler ölümlü yaratıklardır. Efsane görünüşe göre en çok Orkney ve Shetland'da^[7] yaygındır ve kuğu bakirelerininkine çok benzerlerdir.^[8]

Wulver'lar, kurtadamlara benzer iyi huylu yaratıklardır. Yoksul ailelere yiyecek bıraktıkları söyleniyor. ^[9]

Loch Ness Canavarı[değiştir | kaynağı değiştir]

İskoçya'da canavarın görüldüğü bildirilen loch Ness

Loch Ness Canavarı, uzun yıllar boyunca birçok gözlemden bildirilen efsanevi bir su canlısıdır. Popüler bir inanış, canavarın "uzun süre önce soyu tükenmiş plesiozorların " tek başına hayatta kalmasıdır . Canavarın görüldüğü 6. yüzyıla kadar bildirilse de, son zamanlarda göl çevresindeki yol inşa edildiğinde de görüldüğü bildirildi. Nessie'nin karada görüldüğüne dair ilk raporm Spicer ve eşi tarafından 22 Temmuz 1933'te görüldü. Nisan 1934'te Inverness'e seyahat ederken Londralı bir cerrah tarafından bir fotoğraf çekildi, ancak gerçekliği tartışıldı. Kraliyet Gözlemci Kolordusu'ndan CB Farrel, Mayıs 1943'teki II.Dünya Savaşı günlerinde bile görüldüğünü söyledi.^[10]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Mackenzie 1997.
^ The Silver Bough, Vol.2: A Calendar of Scottish National Festivals, Candlemas to Harvest Home. William MacLellan. 1959. ss. 20-21. ISBN 0-85335-162-7.
^ Tekin 2012.
^ Germanà 2010.
^ Dumville, "St Cathróe of Metz." 174-6; Reimann or Ousmann, De S. Cadroe abbate §§ II-V.
^ Armstrong 1825.
^ The Lore of Scotland: A guide to Scottish legends. Arrow Books. 2011. ss. 404-405. ISBN 9780099547167. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
^ The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore. Infobase Publishing. 2009. s. 411. ISBN 978-1438110370. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
^ Saxby 1932.
^ "Searching for Nessie". Official website of Loch Ness Organization. 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

7 İskoç Folklor Yaratıkları 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Zamansız Mitler: Kelt Mitolojisi 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[FOOTNOTEMackenzie1997-1] Mackenzie 1997.

[McNeill-2] The Silver Bough, Vol.2: A Calendar of Scottish National Festivals, Candlemas to Harvest Home. William MacLellan. 1959. ss. 20-21. ISBN 0-85335-162-7.

[FOOTNOTETekin2012-3] Tekin 2012.

[FOOTNOTEGermanà2010-4] Germanà 2010.

[5] Dumville, "St Cathróe of Metz." 174-6; Reimann or Ousmann, De S. Cadroe abbate §§ II-V.

[FOOTNOTEArmstrong1825-6] Armstrong 1825.

[Lore_of_Scotland-7] The Lore of Scotland: A guide to Scottish legends. Arrow Books. 2011. ss. 404-405. ISBN 9780099547167. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.

[Monaghan-8] The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore. Infobase Publishing. 2009. s. 411. ISBN 978-1438110370. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.

[FOOTNOTESaxby1932-9] Saxby 1932.

[10] "Searching for Nessie". Official website of Loch Ness Organization. 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

İskoç mitolojisi nedir?, İskoç mitolojisi anlamı nedir?, İskoç mitolojisi ne demektir?