İkili adlandırma

İkili adlandırma ya da binomial nomenklatür, tür adlarının iki kelimeden oluşacak biçimde gösterilmesi sistemidir. Carl Linnaeus (1707-1778) bitki ve hayvanların isimlendirilmesi için ikili adlandırma (binomial nomenklatür) yani, 2 sözcükten oluşan (Cins adı+Epitet adı=Tür adı) bir sistem geliştirmiştir.^[1]^[2] Bu sistem bugün bazı değişikliklere uğramış ise de, prensipler hâlâ binomial nomenklatür kuralları çerçevesinde hâlen geçerliliğini korumaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1707-1778 yılları arasında yaşamış İsveçli bilim insanı Carl Linnaeus, tabii sınıflandırmayı Systema Naturae adlı eserinde en iyi ifade etmiştir. Bu eserin 1. baskısında (1753) bitkiler ilk defa ikili isimlendirme sistemine göre binominal sistematiğinin bilimsel olarak başlangıcını oluşturur.

Kurallar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sistematikte her canlının bilimsel bir ismi vardır. Bunlar Latince veya Latinceleştirilmiş kelimelerdir. Bilimsel bir ismin en az iki harflik bir kelimeden oluşması gerekir. Bilimsel isimler tek (uninominal), iki (binominal) veya üç (trinominal) kelimeden oluşur. Şube/bölüm, sınıf, takım, familya ve cins isimleri uninominal olmak zorundadır. Tür isimleri binominal, alt tür isimleri ise trinominal olarak yazılır. Uninominal isimler daima büyük harfle başlar. Binominal isimde birinci kelime cins adı, ikinci ise tür (epitet) adıdır. Cinsin ismi daima büyük, türün ismi ise daima küçük harfle başlar. Bir tür ismi, daima önce cins ismi belirtilerek yazılır, hiçbir zaman tek kelime olarak yazılmaz.

Cins: Felis Linnaeus, 1758 (Unominal ad)
Tür: Felis silvestris Schreber, 1775 (Binominal ad)
Alt tür: Felis silvestris catus Linnaeus, 1758 (Trinominal ad)

Problemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türler için iki terimli isimlendirme kullanılmasındaki bir problem, bir tür bir cinsten diğerine taşındığında, bazen özel isim veya sıfatın da değiştirilmesinin gerekmesidir. Bunun nedeni, belirli adın yeni cinste zaten daha önce kullanılmış olması veya belirli sıfatın cins adını değiştiren bir sıfat olması durumunda yeni cins için aynı ismin oluşması problemidir. Bazı biyologlar, cins adının ve belirli sıfatın tek bir açık adla birleştirilmesini veya tek terimlilerin (türlerin üstündeki derecelerin isimlendirilmesinde kullanıldığı gibi) kullanımını tartışmışlardır.^[3]^[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Trinomial nomenklatür

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Bauhin, Gaspard. "Pinax theatri botanici". Kyoto University Library. 17 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
^ Knapp, Sandra, What's in a name? A history of taxonomy : Linnaeus and the birth of modern taxonomy, Natural History Museum, London, 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Haziran 2011
^ Michener, Charles D. (1964). "The possible use of uninominal nomenclature to increase the stability of names in biology". Systematic Zoology. 13 (4): 182-190. doi:10.2307/2411777.
^ Cantino (1999). "Species names in phylogenetic nomenclature" (PDF). Systematic Biology. 48 (4): 790-807. doi:10.1080/106351599260012. PMID 12066299. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Efe, Asuman (1991). "Botanikte İsimlendirme (Nomenklatür)". İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. B. 41 (3-4). 13 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2018.

[1] Bauhin, Gaspard. "Pinax theatri botanici". Kyoto University Library. 17 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.

[Knapp-2] Knapp, Sandra, What's in a name? A history of taxonomy : Linnaeus and the birth of modern taxonomy, Natural History Museum, London, 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Haziran 2011

[3] Michener, Charles D. (1964). "The possible use of uninominal nomenclature to increase the stability of names in biology". Systematic Zoology. 13 (4): 182-190. doi:10.2307/2411777.

[4] Cantino (1999). "Species names in phylogenetic nomenclature" (PDF). Systematic Biology. 48 (4): 790-807. doi:10.1080/106351599260012. PMID 12066299. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Botanik
Botaniğin dalları	Etnobotanik · Paleobotanik · Bitki ekolojisi · Sistematik botanik · Bitki morfolojisi (Bitki histolojisi · Bitki sitolojisi · Bitki anatomisi · Üreme morfolojisi · Morfologenez · Agrostoloji) · Bitki fizyolojisi · Bitki ekolojisi · Sistematik botanik
Bitkiler	Algler · Kara yosunları · Eğreltiler · Açık tohumlular · Kapalı tohumlular
Bitki kısımları	Çiçek · Meyve · Yaprak · Meristem · Kök · Gövde · Stoma · Tohum · Odun · Sürgün
Bitki hücreleri	Hücre zarı · Klorofil · Kloroplast · Fotosentez · Bitki hormonları · Plastit · Transpirasyon
Bitki yaşam dönemleri	Gametophyte · Üreme · Polen · Tozlaşma · Tohum · Spor · Sporophyte
Bitki taksonomisi	Botanik adı · İkili adlandırma · Herbaryum · IAPT · ICBN
Kategori

İkili adlandırma nedir