Anklav ve eksklav

Siyasi coğrafyada, tamamen başka bir siyasi bölgenin sınırları dâhilinde yer alan siyasi bölgeye anklav (fra. enclave'dan) toprak denmektedir.^[1] Eksklav (fra. exclave'dan) toprak ise, siyasi olarak bağlı olduğu bölgeye coğrafi açıdan bağlı olmayan, bu bölge ile arasında başka bir siyasi bölge bulunan siyasi bölgedir. Her iki tarafa da uygun olan tanımlar olsa da iki ayrı kavram vardır. Şekil: 1'de C, B'nin eksklavıdır ve ayrıca A içerisinde bulunan bir anklavdır. Eğer C, bağımsız bir siyasi bölge olsaydı bir anklav olurdu ancak eksklav olmazdı. Şekil: 2'de C bölgesi, B bölgesinin bir eksklavıdır ancak anklav değildir. Çünkü birden fazla ülke ile sınırı vardır.

(Şekil: 1) Şekil:1'de, C B'nin eksklavıdır ve ayrıca A içerisinde bulunan bir anklavdir. Eğer C bağımsız bir siyasi bölge olsaydı bir anklav olurdu ancak eksklav olmazdı.

(Şekil: 2) C bölgesi B bölgesinin bir eksklavıdır. Ancak D ile de sınır paylaştığından A'nın anklavı değildir.

Anklav[değiştir | kaynağı değiştir]

Anklav toprak, bir ülkenin başka bir ülke tarafından kuşatılmış toprak parçasıdır. Diğer devlet sınırları içerisinde kalan bu toprak parçası bir devletin toprağı olabileceği gibi bağımsız bir devlet de olabilir.

Güney Afrika'nın çevrelediği Lesotho anklav topraktır. Türkiye'nin eksklav toprağı, Suriye'deki Caber Kalesi'dir. İsviçre içinde de iki anklav bulunur: Almanya'ya ait olan Büsingen ile İtalya'ya ait olan Campione d'Italia.

Siyasi anklavlar olduğu gibi etnik anklavlar da vardır. Etnik anklavlar, farklı bir kültürün yaşandığı bölgelerde yaşanan kültürlerdir. Etnik anklavlarda, bir kültür diğer bir kültür alanı ile sınırlandırılmıştır. Bu tip alanlarda birden fazla diller, dinler, kültürler görülür. Etnik anklavlara gettolar, küçük İtalyan bölgeleri, banliyöler ve Çin mahalleleri örnek verilebilir.

Bazı anklav bölgeler[değiştir | kaynağı değiştir]

San Marino, İtalya içerisinde
Vatikan Şehri, İtalya'da Roma şehri içerisinde
Lesotho Krallığı, Güney Afrika içerisinde

Suriye'deki Türk toprağı Caber Kalesi
İsviçre'deki Alman toprağı Büsingen am Hochrhein
Lesotho'nun konumu.

Eksklav[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir devletin başka bir devlet tarafından kendisiyle bağlantısı kesilmiş toprağına eksklav toprak denir. Eksklav toprağa Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti örnek verilebilir. Azerbaycan'ın toprağı olan Nahçıvan Bölgesi, Ermenistan'ın sınırlarının oluşturduğu bölge ile Azerbaycan ile bağlantısı kesilmiş, eksklav toprağa dönüşmüştür.

21. yüzyılda iletişim şartları ve teknolojinin gelişimi, eksklav topraklar arasında iletişimin kolaylıkla yapılmasına imkân sağlamaktadır.