Yardımcı veteriner sağlık çalışanları, veteriner sağlık sistemindeki hayvan sağlığı prosedürleri çerçevesindeki otonom işleri yaparak Veteriner hekimlere yardımcı olan personellerdir.

Uygulamalar ülkelere göre değişmekle birlikte, basit cerrahi müdahaleler ve enjeksiyon gibi bazı uygulamalarda özerk olarak çalışmalarına izin verilen bazı ülkeler mevcuttur.

İsimlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Veteriner hemşireleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Genellikle Anglo-Sakson ülkelerde kullanılan bu unvana beşeri hemşireleri temsil eden dernekler ve kuruluşlar karşı çıkmaktadırlar.

Veteriner sağlık hemşireliği ve teknikerliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Anglofon (İngilizce konuşan, İngiliz kültürünü benimsemiş) ülkelerin çoğunda, Yardımcı veteriner sağlık çalışanları, veteriner hemşireleri (veterinary nurse) olarak bilinir, buna istisna olarak Kuzey Amerika ve Kanada'da Veteriner sağlık teknikeri ya da Hayvan sağlığı teknikeri (Veterinary technician, animal health technician) olarak bilinir.

Amerikan Hemşireler Derneği, hemşirelik unvanının kullanılmasına karşı çıkmaktadır. Bazı ülkelerdeki Veteriner sağlık teknikerleri ise kendilerine de hemşirelik unvanı verilmesini istemektedirler, buna gerekçe olarak; radyoloji, eczane ve laboratuvar çalışmaları uygulamalarının da yapılmaya başlamasıyla, uygulamaların hemşirelerdeki uygulamalar ile aynı olduğunu öne sürmektedirler.

Veteriner sağlık teknisyeni (Türkiye)[değiştir | kaynağı değiştir]

Veteriner sağlık teknisyenliği, Türkiye'de ortaokul 4. sınıf bitiminde Türkiye genelinde yapılan sınav ile öğrenci kabul eden Tarım Meslek Liselerine bağlı Veteriner Sağlık alanında 4 yıllık temel veteriner tıp eğitimini almış, hayvan sağlığı alanında teşhis ve tedavide Veteriner Hekime yardım eden, hayvan ıslahı alanında çalışmalar yapan kişileri yetiştiren bölümdür. Bu eğitimi alanlara Veteriner sağlık teknikeri adı verilir. Klinik hizmetlerinde Veteriner Hekime yardımcı olan, koruyucu hekimlik uygulamalarını yerine getiren, kendi alanında yetiştiriciyi hayvan sağlığı konusunda bilgilendiren ve gerekli uygulamaları yerine getiren, yapmış olduğu çalışmalarla ilgili kayıt tutan Mesleki kanun tüzük yönetmelik talimat mesleki literatür ve gelişmeleri takip eden ve mesleki yazışmaları yapma bilgi ve becerisine sahip personeldir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Veteriner hekimliğinin ilk zamanlarından beri, uygulamalarda Veteriner hekimlere yardım eden insanlar olmuştur. İlk yardımcı veteriner sağlık personeli 1908 yılında "Köpek Hemşireleri Enstitüsü" tarafından eğitilmişlerdir^[1] ve "Veteriner Hekimliği Öğrencileri" dergisinde duyurulmuşlardır. Kurucusuna göre bu eğitimin amacı; Veteriner hekimlerin işlerinde onlara yardım, köpek sahiplerinin önemli bir ihtiyacını karşılamak ve genç kadınlara istihdam sağlamaktır.^[2]

1913'te Ruislip Köpek Sanatoryum kuruldu ve  1920'de hasta köpekler için hemşireler istihdam etmeye başladı.1930'ların ortalarında, Kraliyet Veteriner Fakültesi Veteriner sağlık hemşirelerini benimsedi ve 1938'de bir baş hemşire atadı ama resmen tanıması 1957 yılına kadar sürdü ancak insan hemşirelerinin itirazı sonrasında geri adım attı.

1951 yılında ilk Yardımcı veteriner sağlık çalışanı rolü Amerikan Hava  Kuvvetleri'nde  oluşturuldu, takip eden süreçte New York Devlet Üniversitesi (SUNY) Tarım ve Teknik Fakültesi 1961 yılında sivil programa aldı. 1965 yılında Veteriner hekim Walter Collins, teknikerlerin eğitimi için federal fon aldı. Takip eden yedi yıl içinde birkaç kılavuz oluşturdu ve bu çalışmalarından dolayı Amerika Birleşik Devletleri'nde "veteriner teknikerliğinin babası" olarak kabul edildi.^[3]

1984'te Birleşik Krallık'ta Veteriner sağlık hemşireleri yeniden düzenlenerek Yardımcı veteriner sağlık çalışanları formuna geçirildi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Rol ve sorumlulukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Uygulama kapsamları yetki alanlarına ve yeterlilik düzeylerine göre değişir. Bazı yerlerde birden fazla Yardımcı veteriner sağlık çalışanı sınıfı vardır. Örneğin Türkiye'de, Veteriner sağlık teknikeri ve teknisyeni; Birleşik Krallık'ta Veteriner sağlık hemşireleri ve asistanları gibi . İş rolleri de birden fazla olabilir, örneğin: Veteriner cerrahi teknisyeni, Veteriner acil ve yoğun bakım teknisyeni, Veteriner anestezi teknikeri.^[4]

Daha yüksek derecelerdeki sınıflar, bazı uygulamaları doğrudan Veteriner hekim gözetimi olmadan da yapabilirler.

Hastanın gözlemlenmesi, ateş ölçmek, elektrokardiyografi uygulaması, solunum kontrolü gibi uygulamaların yanı sıra temizlik ve dikiş uygulamaları ile yara sağaltımı; kateterizasyon, kulak bakımı, kan alma, cilt kazıntısı alma, mikrobiyoloji, idrar ve kan tahlili yapma gibi laboratuvar işlerini de yapabilmektedirler.

Eğitimlerinin kapsamına bağlı olarak, tanı ve tarama ekipmanları da denilen ve bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme cihazları ve gama kameralar gibi çok karmaşık cihazlar da dahil olmak üzere elektrokardiyografik, ultrasonografik ve radyografik cihazlar kullanabilirler. Veteriner Hastanelerinde, Yardımcı veteriner sağlık çalışanları tam kan sayımı, diferansiyel sayımları ve kanın morfolojik muayenelerini gerçekleştirebilirler.

Veteriner hastanelerinde iletişim ve danışmanlık görevleri yaparak Veteriner hekim ve hasta sahipleri arasında bir köprü vazifesi kurabilirler.

Eğitim ve yeterlilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Yardımcı veteriner sağlık çalışanlarının işleri, aldıkları eğitime, veteriner mediko-yasal çerçeveye ve ikili ilişkilerindeki becerilerine göre değişiklik gösterebilir. Birçok yerde Veteriner hekim kendisine yardım etmesi için, hiçbir eğitim almamış personel çalıştırabilmektedirler.

Yüksek sınıflardakileri ise bazı işlerde özerk olarak çalışabilmektedirler ancak bunun için bazı kuruluşlara kayıt olmaları gerekebilir.

Yardımcı veteriner sağlık çalışanı uygulamalarının en gelişmiş olduğu ülkelerde bu alanda yükseköğrenim görmek zorunludur. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da Veteriner sağlık teknikerleri, Amerikan Veteriner Hekimleri Birliği ve Kanada Veteriner Hekimleri Birliği tarafından tanınan bir kurumda bir ön lisans kazanmaları gerekir ve lisans diploması almak isteyenler yoğun bir çalışma dönemine girerler.^[5][6]

ABD'nin birçok bölgesinde Ulusal Veteriner Sağlık Teknikeri Sınavı'nı geçmek ve düzenleyici kuruluşa üye olmak gerekir.^[7]

Özel belgelendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Tekniker veya Teknisyen, becerilerini ve yetki alanlarını genişletmek için çeşitli kurlara gidebilir ve belgeler alabilir. Türkiye'de Sunni tohumlama kursu gibi kurslara gidebilirler, Çeşitli ülkelerde ise Acil ve yoğun bakım, anesteziyoloji, diş hekimliği, küçük hayvan dahiliye, kardiyoloji, onkoloji, nöroloji, zoolojik tıp, at hemşireliği, cerrahi, hayvan davranışları, hayvan besleme, patoloji gibi dallarda kurslar alabilirler. Bu kurslara gitseler bile, ülkelerin yasalarına göre uygulamalarında bir Veteriner hekim gözetimi gerekebilir. Veteriner tıp bilimi yaygınlaştıkça Yardımcı veteriner sağlık çalışanlarının eğitiminin ve sorumluluk alanlarının daha da çeşitlenip artacağı ön görülmektedir.

Küresel birlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Mesleki dayanışma girişimleri 1993 yılında "Uluslararası Veteriner Hemşireler ve Teknisyenleri Derneği oluşturulması ile sonuçlandı. Şu anda üyeleri arasında Avustralya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Gana, Hong Kong, İrlanda, Japonya, Malta, Nepal, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Afrika, İspanya, İsveç, İsviçre, Tayland, Türkiye, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri vardır.^[8] 2007 yılında "Veteriner Hemşire Eğitimi Akreditasyon Kurulu" Avrupa Birliği genelinde veteriner teknoloji eğitimini standardize etmek amacıyla kuruldu.^[9]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Veteriner hekim
• Veteriner tıp

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Uluslararası Veteriner Sağlık Hemşireleri ve Teknikerleri Birliği4 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Avrupa Veteriner Anestesi ve Aneljezi Koleji3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Veteriner Sağlık Teknisyenleri/Teknikerleri Derneği20 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.