V(D)J rekombinasyonu

V(D)J rekombinasyonu (somatik rekombinasyon olarak da bilinir), bağışıklık sisteminin immunoglobulin (Ig) ve T hücre reseptörlerinin (TCR) üretiminin erken evrelerindeki genetik rekombinasyon mekanizmalarıdır.

V(D)J rekombinasyonu birincil lenfoid organlarda yani; B hücreleri için kemik iliği ve T hücreleri için timüsda meydana gelir.

V(D)J rekombinasyonu; omurgalıların V : değişken (variable) D : çeşitli (diverse) J : katılım (joining) gen kısımlarını hemen hemen rastgele birleştirir ve farklı genlerin seçilmesindeki bu rastgelelik yüzünden, bakteri, virüs, parazitler ve işlevsiz tümör hücreleri ^[1] ve polenlerden gelen antijenlerle eşleşecek olan proteinlerin farklı şekillerde kodlanmaları mümkün olmaktadır.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan antikor molekülleri (B hücre reseptörleri), üç lokustaki genler tarafından kodlanan C (daimi) ve V (değişken) bölgelerinin her ikisini de içeren ağır ve hafif zincirlerden oluşurlar.

İmmunoglobulin ağır lokus (IGH@) 14. kromozom üzerindedir ve immunoglobulin ağır zincir için genleri içerir.

İmmunoglobulin kappa (κ) lokus (IGK@) 2. kromozom üzerindedir ve immunoglobulin hafif zincir için genleri içerir.

İmmunoglobulin lambda (λ) lokus (IGL@) 22. kromozom üzerindedir ve immunoglobulin hafif zincir için genleri içerir.

İnsan genomunda kodlanan değişken bölgeler için kodlanan çoklu genler bileşenlerin üç farklı tipini içerirler. Örneğin immunoglobulin ağır zincir 44 değişken (V) gen bölgesi ^[2] 27'den fazla Çeşitlilik (D) geni ve 6 birleşme (J) geni içermektedir.^[3] Hafif zincir ayrıca bir hayli çok sayıda V be J genlerine sahiptir ancak D geni içermez.

Bu bölgesel genlerin DNA tekrar-düzenlemelerindeki mekanizmayla, muazzam büyüklükte antikor dağarcığını oluşturmak mümkündür; bazıları kendinden-olan bileşenlere bağlanabildiği için ortadan kaldırılıyor olsa da; kabaca 3×10¹¹ kombinasyon oluşturulabilir.

T hücre reseptörlerinin çoğu bir alfa ve bir beta zincirden oluşurlar. T hücre reseptörü genleri immünoglobulin genlerine, lenfosit gelişimi sırasında eşsiz bir antijen reseptörü sağlayan, beta zincirlerinde çoklu V, D ve J ve alfa zincirde V ve J gen bölgeleri içerdiklerinden dolayı benzerlik gösterirler. Hücrenin süreci oluştururken yaptığı herhangi bir hata, hücrenin kendine tepki vermemesi için apoptozla sonuçlanır.

İmmunoglobulinlerde[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağır zincir[değiştir | kaynağı değiştir]

B hücrelerinin gelişmesinde, ilk rekombinasyon durumu, ağır zincir lokusunun bir D ve bir J gen bölümünde meydana gelir. Bu iki gen arasındaki herhangi bir DNA kısmı silinir. Bu D-J rekombinasyonu yeni oluşan DJ kompleksinin üstksımında bir bölgeye bir V geninin katılmasıyla ve düzenlenmiş yeni VDJ geninin oluşumuyla tamamlanır. Yeni VDJ geninin V ve D parçaları arasındaki tüm genler hücrenin genomundan artık silinebilir.

Primary transcript (unspliced RNA) is generated containing the VDJ region of the heavy chain and both the constant

Ana transkript (splayslanmamış RNA) ağır zincirin VDJ bölgesini içeren mu ve delta zincirlerinin her ikisi de değişmezdir (C_μ and C_δ). (örn. ana trankript şu segmentleri içerir: V-D-J-C_μ-C_δ). Ana transkriptin oluşturma süreci, bir poli A kuyruğunun C_μ zincirinden sonra eklenmesini ve VDJ bölgesi arasındaki bölgenin ve bu değişmez gen bölgesinin oluşturulmasını içerir. Bu mRNA'nın translasyonu Ig μ ağır zincir proteinin üretilmesine yol açar.

Hafif zincir[değiştir | kaynağı değiştir]

İmmünoglobulin hafif zincirinin lokusunun Kappa (κ) ve Lambda (λ) zincirleri, D bölgesine sahip olmayan bir hafif zincir farklılığı dışında, oldukça benzer bir süreçle üretilir. Başka bir deyişle, hafif zincirlerin rekombinasyonu için ilk basamak, birinci transkripsiyon esnasında V ve J zincirlerinin VJ kompleksi oluşturmak üzere değişmez diziden önce eklenmesidir.

Kappa ya da lambda zincirlerin her ikisi için de, splayslanmış mRNA'nın translasyonu, Ig κ ya da Ig λ hafif zincir proteinlerinin oluşumuyla sonuçlanır. Ig μ ağır zincirinin ve bu hafif zincirlerden birinin kuruluşunda, olgun B hücresinin yüzeyinde ifade edilen membrana bağlı immünoglobulin IgMnın oluşumu görülür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Abbas AK and Lichtman AH (2003). Cellular and Molecular Immunology (5.5 yayıncı = Saunders, Philadelphia bas.). ISBN 0-7216-0008-5.
^ Matsuda, F; Ishii, K; Bourvagnet, P; Kuma, K; Hayashida, H; Miyata, T; Honjo, T (1998). "The complete nucleotide sequence of the human immunoglobulin heavy chain variable region locus". The Journal of experimental medicine. 188 (11). ss. 2151-62. doi:10.1084/jem.188.11.2151. PMC 2212390 $2. PMID 9841928.
^ Li A; Rue M; Zhou J; Wang, H; Goldwasser, MA; Neuberg, D; Dalton, V; Zuckerman, D; Lyons, C (Haziran 2004). "Utilization of Ig heavy chain variable, diversity, and joining gene segments in children with B-lineage acute lymphoblastic leukemia: implications for the mechanisms of VDJ recombination and for pathogenesis". Blood. 103 (12). ss. 4602-9. doi:10.1182/blood-2003-11-3857. PMID 15010366. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2012.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hartwell LH, Hood L, Goldberg ML, Reynolds AE, Silver LM, Veres RC (2000). Chapter 24, Evolution at the molecular level. In: Genetics. New York: McGraw-Hill. ss. 805-807. ISBN 0-07-299587-4.
V(D)J Recombination. Series: Advances in Experimental Medicine and Biology, Vol. 650 Ferrier, Pierre (Ed.) Landes Bioscience 2009, XII, 199 p. ISBN 978-1-4419-0295-5

[Abbas_2003-1] Abbas AK and Lichtman AH (2003). Cellular and Molecular Immunology (5.5 yayıncı = Saunders, Philadelphia bas.). ISBN 0-7216-0008-5.

[2] Matsuda, F; Ishii, K; Bourvagnet, P; Kuma, K; Hayashida, H; Miyata, T; Honjo, T (1998). "The complete nucleotide sequence of the human immunoglobulin heavy chain variable region locus". The Journal of experimental medicine. 188 (11). ss. 2151-62. doi:10.1084/jem.188.11.2151. PMC 2212390 $2. PMID 9841928.

[pmid15010366-3] Li A; Rue M; Zhou J; Wang, H; Goldwasser, MA; Neuberg, D; Dalton, V; Zuckerman, D; Lyons, C (Haziran 2004). "Utilization of Ig heavy chain variable, diversity, and joining gene segments in children with B-lineage acute lymphoblastic leukemia: implications for the mechanisms of VDJ recombination and for pathogenesis". Blood. 103 (12). ss. 4602-9. doi:10.1182/blood-2003-11-3857. PMID 15010366. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2012.

[1]

[2]

[3]

V(D)J rekombinasyonu nedir?, V(D)J rekombinasyonu anlamı nedir?, V(D)J rekombinasyonu ne demektir?