Türk Eğitim Derneği

Türk Eğitim Derneği
Türk Eğitim Derneği
Slogan	TED'li olmak ayrıcalıktır!
Kuruluş	31 Ocak 1928
Ülke	Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Resmî sitesi	www.ted.org.tr/

Türk Eğitim Derneği (kısaca TED), yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nde özel kişi ve kuruluşların eğitime katkı vermesi amacıyla 1928 yılında Ankara'da kurulmuş bir sivil toplum örgütü.

Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın eğitime katkı çağrısı üzerine kuruldu. Başlangıçta adı "Türk Maarif Cemiyeti" olan derneğin ilk genel başkanı, devrin başbakanı İsmet Paşa idi.

Çalışmalarını 1946 yılından itibaren "Türk Eğitim Derneği" adıyla sürdüren derneğin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunur. 1931 yılına açılan ve günümüzde TED Ankara Koleji adıyla eğitimi sürdüren okul, Türk Eğitim Derneği'nin açtığı ilk eğitim kurumudur.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuruluş[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'nın 1 Kasım 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışında yaptığı konuşma, derneğin kuruluşuna temel olmuştur. Mustafa Kemal, konuşmasında eğitimde hedeflenen seviyeye ulaşmak için özel girişim çalışmalarına ihtiyaç olduğunu dile getirmiş ve topluma çağrıda bulunmuştu.

Gazi Mustafa Kemal'in bu konuşmasından üç yıl sonra Trabzon milletvekili Hasan Bey'in başkanlığında Cumhuriyet Halk Fırkası Merkezi'nde 31 Ocak 1928'de toplanan bir kurul, Türk Maarif Cemiyeti'nin kuruluş çalışmalarını başlatmıştır.^[1] Bu kurulda yer alanlar, günümüzdeki derneğin kurucuları olarak kabul edilir. Kurulda başbakan İsmet Paşa, dokuz bakan ile birlikte 250 milletvekili vardı. Ayrıca pek çok bürokrat, ünversite rektörü ile Türk Ocağı Genel sekreteri kurulda yer almıştır.^[1]

31 Ocak 1928'deki toplantısında kurul, "Türk Maarif Cemiyeti Nizamnamesi"’nin maddelerin kabul etti. Böylece amacı "Türk çocukları için yabancı dil öğrenimi veren okullar ve her çeşit kurslar açmak; kimsesizliği ve parasızlığı dolayısıyla öğrenim görmeye imkan bulamayan ahlâklı, anlayışlı ve çalışkan Türk çocuklarının okumalarını sağlamak" olan dernek, "Türk Maarif Cemiyeti " adıyla kuruldu. İlk genel başkanı, başbakan İsmet Paşa idi.

Bursa Amerikan Kız Koleji binasının alınması[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuruluşun hemen ardından derneğin ilk faaliyetlerinde birisi, Bursa Amerikan Kız Koleji binasının satın alınması oldu. Bazı Türk öğrencilerinin öğretmenlerden etkilenerek Hristiyan oldukları iddiası üzerine kapanan Bursa Amerikan Kız Koleji'nin binasını, cumhurbaşkanın isteği üzerine Türk Maarif Cemiyeti satın almış ve bu binada Bursa Kız Lisesi hizmete girmiştir.^[2]

Amblemin belirlenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1929 yılı Mart ayında derneğin, günümüzde halen kullanılmakta olan amblemi belirlendi. Amblemdeki meşale, eğitimi simgeler; ay, Türk bayrağından alınmıştır. Yıldızların ise ilk yönetim kurulunun beş üyesini ölümsüzleştirmek için olduğu söylenir.^[1]

Şube ve temsilcilikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cemiyet’in kuruluşundan sonra ülkenin pek çok yerinde şube ve temsilcilikler açıldı; kimsesiz Türk çocuklarının barınabilecekleri yurtlar ve okuların açılması için çalışmalar yürütüldü. Düzenlenen eşya piyangoları ile vatandaşların maddi desteği sağlandı.^[2] Harf Devrimi'nden sonra yeni harflerin öğrenilmesine destek olmak üzere çalışmalar yapıldı.

TED Ankara Koleji[değiştir | kaynağı değiştir]

Dernek bünyesinde açılan okullardan ilki, 1930-1931 öğretim yılında Ankara'da ana okulu olarak hizmete giren okuldur. 1931-1932 öğretim yılında "Ankara İlkokulu"'nun ilkokul birinci sınıfı açıldı. Okulun ilk müdürü Niyazi Berkes idi. Okul, ortaokul ve lise sınıfları açılarak büyüdü ve günümüzde TED Ankara Koleji olarak bilinen okul haline geldi. 1937 yılında TED Ankara Koleji, "Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesi" resmî adıyla hizmete girdi; ilk mezunlarını 1939 yılında verdi.

Diğer okul ve yurtlar, burslar[değiştir | kaynağı değiştir]

1932 yılında dernek tarafından Antep’te anaokulu, Eskişehir’de ise yatılı okul açıldı. Adana, Ankara, Çorum, Eskişehir, İstanbul ve İzmir’de yurtlar açıldı ve 1400'den fazla çocuk bu yurtlarda barındı. Cemiyet, yurt olanağıı sağlayamadığı yoksul aile çocuklarına yiyecek ve kıyafet yardımı yaptı.^[2] Yol parası, yiyecek ve kitap temininde öğrencilere destek oldu; ayrıca İstanbul'da ve Avrupa’da yükseköğretim görem öğrencilere maddi yardım yaptı.

Dil eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Dernek, yabancı dil eğtimine büyük önem verdi. Yabancı okullara da bir alternatif sunmak için dil kursları açıldı. 1934'te Yenişehir Mektebi'nde ilkokul 3. sınıftan itibaren fen bilgisi ve matematik derslerinin İngilizce okutulmasına karar verildi.

Derneğin adı ve statüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

1934'te "Türk Kültür Cemiyeti" adını alan dernek, 2 Aralık 1939 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuya yararlı dernek statüsü edindi. Derneğin adı 8 Haziran 1946 tarihinden itibaren "Türk Eğitim Derneği" oldu. Cemiyetin adının değişmesinde öz Türkçe bir adın verilmesi ile ilgili tartışmalar etkili oldu.^[2]

TED Okulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Eğitim Derneği'nin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunmaktadır. Bunlar isim ve kuruluş tarihleri ile aşağıda belirtilmiştir:^[3]

TED Ankara Koleji, 1930
TED Zonguldak Koleji, 1959
TED Karabük Koleji, 1964
TED Kayseri Koleji, 1966
TED Kdz. Ereğli Koleji, 1967
TED Batman Koleji, 1987
TED Aliağa Koleji, 1988
TED Afyon Koleji, 1999
TED Bursa Koleji, 2001
TED Isparta Koleji, 2001
TED Konya Koleji, 2001
TED Malatya Koleji, 2001
TED Mersin Koleji, 2003
TED Antalya Koleji, 2005
TED Samsun Koleji, 2007

TED Alanya Koleji, 2007
TED Eskişehir Koleji, 2008
TED Kuzey Kıbrıs Koleji, 2010
TED Ege Koleji, 2011
TED Hatay Koleji, 2012
TED Bodrum Koleji, 2012
TED Trabzon Koleji, 2014
TED Denizli Koleji, 2014
TED Adana Koleji, 2014
TED İzmir Koleji, 2014
TED Çorum Koleji, 2014
TED Rönesans Koleji, 2014
TED Kocaeli Koleji, 2015
TED Atakent (Halkalı) Koleji, 2015
TED Diyarbakır Koleji, 2015

TED Sivas Koleji, 2016
TED Şanlıurfa Koleji, 2016
TED Elazığ Koleji, 2016
TED Van Koleji, 2018
TED Atakent (Esenyurt kampüsü), 2019
TED Sakarya Koleji, 2019
TED Edirne Koleji, 2019
TED Çorlu Koleji, 2021
TED Bandırma, 2022
TED Üsküdar, 2022
TED Erzurum, 2022
TED Bolu, 2022
TED Düzce, 2022

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site 29 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "Kuruluş Öykümüz". www.tedankara.k12.tr. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023.
^ ^a ^b ^c ^d Sağlam, Mehmet (9 Haziran 2021). "Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği)". Atatürk Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023.
^ "TED Okulları – TED". www.ted.org.tr. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.

[:0-1] "Kuruluş Öykümüz". www.tedankara.k12.tr. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023.

[:1-2] Sağlam, Mehmet (9 Haziran 2021). "Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği)". Atatürk Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023.

[3] "TED Okulları – TED". www.ted.org.tr. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.

[1]

[2]

[3]

Türk Eğitim Derneği anlamı nedir