12 Kahraman Haydut

12 Kahraman Haydut
The Dirty Dozen
	"12 Kahraman Haydut" (The Dirty Dozen) filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	Robert Aldrich
Yapımcı	Kenneth Hyman
Senarist	Nunnally Johnson; Lukas Heller; E.M. Nathanson'un romanından
Oyuncular	Lee Marvin; Ernest Borgnine; Charles Bronson; Telly Savalas
Müzik	Frank De Vol
Görüntü yönetmeni	Edward Scaife
Kurgu	Michael Luciano
Stüdyo	Metro-Goldwyn-Mayer; Seven Arts Productions
Dağıtıcı	Metro-Goldwyn-Mayer; Warner Home Video DVD ; MGM/UA Home Entertainment DVD
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Savaş, dram, aksiyon, komedi
Renk	Renkli (Metrocolor)
Yapım yılı	1967
Çıkış tarih(ler)i	15 Haziran 1967 ABD
Süre	145 dakika
Ülke	Birleşik Krallık ; ABD ortak yapımı
Dil	İngilizce, Fransızca, Almanca
Hasılat	$45,3 milyon
Devam filmi	The Dirty Dozen: Next Mission (1985)(TV Filmi); Dirty Dozen: The Deadly Mission (1987) (TV Filmi) ; The Dirty Dozen: The Fatal Mission (1988) (TV Filmi); "Dirty Dozen: The Series" (1988)(TV Dizisi)
Diğer adları	12 Kahraman Haydut(Türkiye); Les Douze salopards(Fransa); Quella sporca dozzina(İtalya); Doce del patíbulo(İspanya); Das Dreckige Dutzend(Almanya)

12 Kahraman Haydut,^[1]^[2] 1967 Birleşik Krallık-ABD ortak yapımı savaş-aksiyon filmidir. Özgün adı The Dirty Dozen olan film 1969 yılında Türkiye'de de gösterime girmişti.

Senaryosunu E. M. Nathanson'un 1965 yılında yazdığı aynı adlı çok satan romanından (ISBN 978-0-9704662-0-4) Nunnally Johnson ve Lukas Heller'in birlikte uyarlayıp yazdıkları filmin yönetmeni Robert Aldrich'tir. Ünlülerden oluşan geniş bir oyuncu kadrosuna sahip filmin başlıca rollerinde Lee Marvin, Ernest Borgnine, Charles Bronson, Jim Brown, John Cassavetes, George Kennedy, Trini López, Robert Ryan, Telly Savalas ve Donald Sutherland oynamışlardır. Film 1968 yılında "En İyi Özel Efekt-Ses Efekti Akademi Ödülü"nü kazanmıştı.

150 dakika süren bu uzun soluklu filmde II. Dünya Savaşı sırasında müebbet hapis ve ölüm cezaları almış bir düzine mahkûmun özgürlükleri karşılığında eğitilerek tehlikeli bir imha görevine gönderilmeleri anlatılmaktadır.

Özet[değiştir | kaynağı değiştir]

1944 yılında II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru üstleri ile disiplin sorunları da olan Binbaşı Reisman (Lee Marvin)'dan Fransa'da üst düzey Nazi subaylarının toplanacakları bir şatoya intihar saldırısı düzenlemek üzere bir görev birliği oluşturması istenir. Böyle bir görev için aklı başında hiçbir askerin gönüllü olmayacağı varsayılarak bu birliği oluşturacak askerlerin ölüm ya da müebbet hapis cezaları almış askeri mahkûmlardan seçilmesine karar verilir. Bu mahkûmlar arasında bir sapık (Telly Savalas), bir psikopat (John Cassavetes), geri zekalı bir katil (Donald Sutherland) ve en az onlar kadar kötü birkaç mahkûm daha vardır. (Charles Bronson, Trini Lopez, Jim Brown ve Clint Walker.) Ödülleri ise görevden sağ dönebilirlerse özgürlüklerini kazanmaları olacaktır.

Film hakkında notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmde görülen şato film için özel olarak yaptırılmış,gerçeklerine oldukça benzeyen, fonksiyonel ve büyükçe bir maketti. 72 metre uzunluğundaki bu maket o zamana kadar yapılanların en büyüklerinden biriydi. Çevre yapıları ve ekleri ile birlikte o kadar büyük ve sağlam yapılmıştı ki film icabı havaya uçurulması gerektiğinde bunun ancak 70 ton kadar bir patlayıcı ile mümkün olabileceği anlaşıldı, bunun üzerine maketin de daha küçük bir maketi yapılarak o patlatıldı.
1960'ların en fazla gişe yapan filmlerinden biri olan "12 Kahraman Haydut" MGM şirketinin tarihinde en fazla para kazandıran filmler listesinde de 6. sırada yer almaktadır^[3]
Trini López (d. 1937) Meksika asıllı Amerikalı bir şarkıcıdır. İlk kez Frank Sinatra tarafından keşfedilen Lopez şarkıcılığının yanı sıra söz yazarı, dansçı ve bir sinema oyuncusudur. En çok bilinen şarkıları arasında "If I Had a Hammer", "Michael" ve "Lemon Tree" sayılabilir.
O yıllarda çekilmiş yurtseverlik temalarını şovenist tavırlarla işleyen birçok savaş filmi fazla ilgi görmezken sinemadaki birçok tabuları yıkan "12 Kahraman Haydut" popüler sinemada yeni bir çığır açmıştı. Bu filmin kahramanları (veya anti-kahramanları) fahişelerle düşüp kalkıyor,otoriteye karşı geliyor, ayrım gözetmeden insan öldürüyordu. Bir anlamda Sergio Leone'nin ve Sam Peckinpah'ın western'de yaptıklarını bu film savaş filminde yapıyordu. Bu da sonuçta gişede bir patlama demekti.
Robert Aldrich'e tartışmalı bir sahne olan Jim Brown'un içinde Alman subaylarla birlikte kadınların da bulunduğu sığınağa bomba attığı sahneyi filmden çıkardığı takdirde "En İyi Yönetmen" Oscar'ını alabileceği söylendiğinde bunu yapmadı. Ona göre savaş zaten bir cehennemdi.

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazandığı Ödüller:

1968 - Oscar En İyi Özel Efekt-Ses Efekti Akademi Ödülü - John Poyner
1968 - Laurel Ödülleri (Birincilik) En İyi Aksiyon Performans Ödülü - Lee Marvin
1968 - Laurel Ödülleri (İkincilik) En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü - Jim Brown
1968 - Laurel Ödülleri (Üçüncülük) En İyi Aksiyon-Dram Filmi Ödülü
1967 - Photoplay Ödülleri - Altın Madalya
1968 - Amerikan Sinema Kurgucuları Eddie Ödülü - En İyi Kurgu - Michael Luciano

Adaylıkları:

1968 - Oscar En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - John Cassavetes
1968 - Oscar En İyi Kurgu Akademi Ödülü - Michael Luciano
1968 - Oscar En İyi Ses Akademi Ödülü

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyuncu	Rolü
Lee Marvin	Binbaşı Reisman
Ernest Borgnine	General Worden
Charles Bronson	Joseph Wladislaw
Jim Brown	Robert Jefferson
John Cassavetes	Victor Franko
Richard Jaeckel	Çavuş Bowren
George Kennedy	Binbaşı Max Armbruster
Trini López	Pedro Jiminez
Ralph Meeker	Yüzbaşı Stuart Kinder
Robert Ryan	Albay Everett Dasher Breed
Telly Savalas	Archer Maggott
Donald Sutherland	Vernon Pinkley
Clint Walker	Samson Posey
Robert Webber	General Denton
Tom Busby	Milo Vladek
Ben Carruthers	Glenn Gilpin
Stuart Cooper	Roscoe Lever
Robert Phillips	Onbaşı Morgan
Colin Maitland	Seth Sawyer
Al Mancini	Tassos Bravos
George Roubicek	Er Arthur James Gardner
Thick Wilson	General Worden'ın yaveri

Filmin Müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmde kulanılan müzik parçaları şunlardır:

"The Bramble Bush" - Müzik : Frank De Vol... Sözler: Mack David
"Einsam" - Müzik : Frank De Vol... Sözler: Sibylle Siegfried
"Don't Sit Under The Apple Tree With Anyone Else But Me" - Lew Brown, Charles Tobias, Sam H. Stept
"National Emblem" - Yazan : Edwin Eugene Bagley
"Main Title" - Müzik : Frank De Vol
"Building The Barracks" - Müzik : Frank De Vol

Devam filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

"12 Kahraman Haydut"'un yirmi yıl kadar sonra 1980'li yıllarda televizyon için 4 devam filmi daha çekildi. Ayrıca 1988 yılında 11 bölümlük aynı adlı bir televizyon dizisi de yapıldı. Bunlar:

Yıl	Film/dizi	Notlar	Oyuncular
1986	The Dirty Dozen: Next Mission	TV filmi	İlk filmde oynayan Lee Marvin ve Ernest Borgnine bu filmde de var
1987	Dirty Dozen: The Deadly Mission	TV filmi	Lee Marvin ve Ernest Borgnine'a Bo Svenson da katılmış
1988	The Dirty Dozen: The Fatal Mission	TV filmi	Lee Marvin ve Ernest Borgnine'a bu kez Alex Cord katılmış
1988	"Dirty Dozen: The Series"	TV dizisi, 1 sezon 11 bölüm sürdü

Bunlardan başka 2012 yılında flmin bir yeniden çevriminin yapılması da planlanmıştır.^[4]

Etkilediği filmler[değiştir | kaynağı değiştir]

İşe yaramaz ağır suçlulardan oluşmuş toplum dışı bir grup askerin, savaş gibi özel bir felaket durumunda sıra dışı özel bir görev üstlendiklerinde kendi yöntemleriyle de olsa bu görevin altından başarıyla kalkmaları ve bu şekilde kendilerini ispat etmeleri temasının işlendiği "12 Kahraman Haydut" filmi bu yönüyle birçok başka filme de ilham kaynağı olmuştu. Takip eden yıllarda benzer anti-kahramanların olduğu filmler arka arkaya çekilmeye devam etti. Hatta İtalyanlar bu konuda o kadar çok sayıda ve iş yapan filmler ürettiler ki, tıpkı Western türüne bir Spagetti Western alt türünü hediye ettikleri gibi, Savaş Filmleri türüne de Macaroni Combat (Macaroni War veya Euro War adları da kullanılmaktadır) adı verilen bir alt tür kazandırdılar.^[5] Bu alt türün en ünlü örneği olan 1978 yapımı Quel Maledetto Treno Blindato ABD'de The Inglorious Bastards adıyla gösterilmişti. Aynı zamanda iflah olmaz bir sinefil olan Amerikalı yönetmen Quentin Tarantino bu filmden esinlenerek 2009 yılında küçük bir isim değişikliğiyle Inglourious Basterds'i çekti (Film Türkiye'de Soysuzlar Çetesi adıyla gösterildi).

Yıl	Film	Ülke	Yönetmen	Oyuncular
1969	Where Eagles Dare	ABD	Brian G. Hutton	Richard Burton, Clint Eastwood
1970	Kelly's Heroes	ABD	Brian G. Hutton	Clint Eastwood, Telly Savalas, Donald Sutherland
1978	Quel Maledetto Treno Blindato (The Inglorious Bastards)	İtalya	Enzo G. Castellari	Bo Svenson, Peter Hooten, Michel Constantin
1984	Code Name: Wild Geese	İtalya	Antonio Margheriti	Lee Van Cleef, Ernest Borgnine
2009	Inglourious Basterds (Soysuzlar Çetesi)	ABD	Quentin Tarantino	Brad Pitt, Eli Roth

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ http://www.imdb.com/title/tt0061578/releaseinfo 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe isim için referans.
^ Mitos ve Kuşku (kitap), Atilla Dorsay. Görsel Yayınlar s. 159. Türkçe isim için referans.
^ "AllMovie | Movies and Films Database | Movie Search, Ratings, Photos, Recommendations, and Reviews". 9 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.
^ "The Dirty Dozen (1967) - Connections - IMDb". 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.
^ "Euro War - Wikipedia". 14 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de 12 Kahraman Haydut

[1] ttp://www.imdb.com/title/tt0061578/releaseinfo 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe isim için referans.

[2] Mitos ve Kuşku (kitap), Atilla Dorsay. Görsel Yayınlar s. 159. Türkçe isim için referans.

[3] "AllMovie | Movies and Films Database | Movie Search, Ratings, Photos, Recommendations, and Reviews". 9 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.

[4] "The Dirty Dozen (1967) - Connections - IMDb". 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.

[5] "Euro War - Wikipedia". 14 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Robert Aldrich'in yönettiği filmler
1950'ler	Big Leaguer (1953) • Apache (1954) • Vera Cruz (1954) • Kiss Me Deadly (1955) • The Big Knife (1955) • Autumn Leaves (1956) • Attack (1956) • Ten Seconds to Hell (1959) • The Angry Hills (1959) •
1960'lar	The Last Sunset (1961) • Sodom and Gomorrah (1962) • What Ever Happened to Baby Jane? (1962) • 4 for Texas (1963) • Hush… Hush, Sweet Charlotte (1964) • The Flight of the Phoenix (1965) • The Dirty Dozen (1967) • The Legend of Lylah Clare (1968) • The Killing of Sister George (1968) •
1970'ler	Too Late the Hero (1970) • The Grissom Gang (1971) • Ulzana's Raid (1972) • Emperor of the North Pole (1973) • The Longest Yard (1974) • Hustle (1975) • Twilight's Last Gleaming (1977) • The Choirboys (1977) • The Frisco Kid (1979) •
1980'ler	...All the Marbles (1981) •

The Dirty Dozen nedir?, The Dirty Dozen anlamı nedir?, The Dirty Dozen ne demektir?