Taşlaşma

Jeolojide taşlaşma (petrifikasyon, petrifaction), organik materyallerin, orijinal materyallerin yerine konması yoluyla taş şekline dönüşmesi ve orijinal boşlukların mineraller ile dolması sürecidir. Taşlaşmış ağaç bu sürecin yaygın bir sonucudur. Omurgalılardan bakterilere kadar tüm organizmalar taşlaşabilir. Taşlaşma iki benzer sürecin birleşimi yoluyla meydana gelir. Bunlar Permineralizasyon ve değişimdir.

Süreçler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mineralleşme[değiştir | kaynağı değiştir]

Taşlaşma yöntemlerinden biri mineralleşmedir. Bu süreçte oluşturulan fosiller orijinal malzemenin büyük bir miktarını içermektedir. Bu süreç, yer altı suyunda çözünmüş mineral içerdiği zaman gerçekleşir. (en yaygın olarak kuvars, kalsit, pirit, siderit (demir karbonat) ve apatit (kalsiyum fosfat) olup özellikle kemik, kabuk ya da ağaç gibi gözenekli boşlukları veya oyukları doldurur.,^[1] Bu mineraller suyun dışına çökeldiği zaman organizma dokularının delikleri doldurulur.^[2] Mineralleşmenin iki yaygın türü silisleşme ve piritleşmedir.

Silisleşme[değiştir | kaynağı değiştir]

Silisleşme organik maddenin silika ile doymuş hale geldiği bir süreçtir. Silikanın yaygın olarak kaynağı volkanik malzemelerdir. Sigleo ve Mustoe tarafından yapılan çalışmalada bu süreçte organik maddenin çoğunun yok olduğunu göstermiştir.^[3]^[4] Silisleşme çoğunlukla iki ortamda oluşabilir. Silisyumun kaynağı volkanik malzemedir. Silisleşme en sık taşkın ovalarında ve ve organizmaların volkanik küllerle gömüldüğü sedimantlerde oluşur. Silisleşmenin gerçekleşmesi için suyun bulunması gerekmektedir çünkü; mantarlar tarafından mevcut oksijen miktarı azaltılır ve bu süreçte organizmanın bozulması azalır, organizmanın şeklini korur silisin depolanması ve taşınması için izin verir.Bir sulu çözeltinin mateyal ile silikaya nüfuz etmesiyle başlar. Materyalin hücre duvarları kademeli olarak çözünür ve silika boşluklara yayılır. Ağaç örneklerinde işlem devam eder selüloz ve lignin gibi iki ağaç parçalar bozulmuş olup silika ile değiştirilir.Su kaybolduğunda materyal taşa transforme edilir.Silisleşmenin oluşabilmesi için jeotermik koşullar nötr olmalıdır.^[5] Bu koşullar altında silisleşmeler 50.000 yıl veya daha az sürede oluşabilir^[6]

Piritleşme[değiştir | kaynağı değiştir]

Piritleşme, silisleşmeye benzer bir süreçtir ancak organizmanın gözeneklerine ve boşluklarına demir ve sülfür yerleştirilmektedir. Piritleşme hem katı fosil hem de korunmuş yumuşak dokularda oluşabilir Deniz ortamlarında su Içinde çözülmüş olan sülfürleri içeren organizmaların çökellere gömüldüğü o zaman piritleşme meydana gelir. Organizma çürüdüğü zaman Demir- Sülfüt ile reaksiyona girerek Sülfiti serbest bırakır. Demir ve sülfitlerin arasındaki bu reaksiyon, pirit (FeS2)’i oluşturmaktadır. Piritleşme killi ortamlardaki bitkilerde daha az bir oranda oluşur.^[2]

Kullanım alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Taşlaşma sürecinde oluşan fosiller sadece paleontolojik çalışmalar için kullanılmayıp, aynı zamanda dekoratif ve bilgilendirici parçalar olarak kullanılmıştır. Fosilleşmiş ağaç (ahşap) çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Taşlaşmış ağaç levhaları ya da plakaları masa üstleri, tezgâhlar için hazırlanabilir ya da dekoratif amaçlı kullanılabilir. Ayrıca, ağaçların büyük parçaları lavabolar ve küvetler için oyulmuştur. Diğer büyük parçaları da sandalye ve tabureler için hazırlanmış olabilir. Taşlaşmış ağaç ve diğer taşlaşmış organizmalar da takı, heykel, saat yapımı, kül tablası ve meyve kasesi ve peyzaj ve bahçe süslemeleri için kullanılmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Babcock, Loren. "Permineralization". Access Science Encyclopedia. McGraw-Hill. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012.
^ ^a ^b Perkins, Rogers. "Fossilization: How Do Fossils Form". Fossil Museum. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.
^ Sigleo, Anne (1978). Organic geochemistry of silicified wood, Petrified Forest National Park, Arizona. Arizona. ss. 1397-1405. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014.
^ Mustoe, G (2008). Mineralogy and geochemistry of late Eocene silicified wood from Florissant Fossil Beds National Monument, Colorado. Geological Society of America. ss. 127-140.
^ Leo, R.F. (1976). Silicification of Wood. Harvard University. s. 27.
^ Viney, Mike. "Permineralization". The Petrified Wood Museum. 12 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.

[Babcock-1] Babcock, Loren. "Permineralization". Access Science Encyclopedia. McGraw-Hill. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012.

[Perkins-2] Perkins, Rogers. "Fossilization: How Do Fossils Form". Fossil Museum. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.

[Sigleo-3] Sigleo, Anne (1978). Organic geochemistry of silicified wood, Petrified Forest National Park, Arizona. Arizona. ss. 1397-1405. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014.

[Mustoe-4] Mustoe, G (2008). Mineralogy and geochemistry of late Eocene silicified wood from Florissant Fossil Beds National Monument, Colorado. Geological Society of America. ss. 127-140.

[Leo/Barghoorn-5] Leo, R.F. (1976). Silicification of Wood. Harvard University. s. 27.

[6] Viney, Mike. "Permineralization". The Petrified Wood Museum. 12 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Taşlaşma nedir?, Taşlaşma anlamı nedir?, Taşlaşma ne demektir?