Dikenli karıncayiyengiller
Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus aculeatus)
Biyolojik sınıflandırma
lem: Animalia (Hayvanlar) Şube: Chordata (Kordalılar) Sınıf: Mammalia (Memeliler) Alt sınıf: Protheria (İlkel memeliler) Takım: Monotremata (Tek delikliler) Familya: Tachyglossidae (Dikenli karıncayiyengiller) Gill 1872
Cinsler
Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus)

Tachyglossidae, dikenli karıncayiyengiller veya ekidneler, yumurtlayan bir memeli familyası. Ornitorenk ile birlikte tek delikliler (Monotremata) takımını oluştururlar. Familya 2 cinse bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya ile Yeni Gine ile kısıtlıdır.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dikenli karıncayiyenler ilk bakışta bir kirpiye benzeseler de kirpiler ile yakın akrabalıkları yoktur. Dikenleri 6 cm uzunluğa ulaşır ve içleri boştur. Renkleri kahverengi veya sarımsı olur. Bazılarının kılları o kadar uzundur ki, dikenleri kılların arasında görünmez. Soğuk bölgelerde yaşayanların kılları uzun, sıcak iklimde yaşayanların ise kısa olur.

Kısa gagalı karıncayiyen 35–53 cm uzunluğa ve 2,5–7 kg ağırlığa, Uzun gagalı karıncayiyen ise 45–77 cm uzunluğa ve 16 kg ağırlığa ulaşır.

Tüm tek deliklilerde olduğu gibi dikenli karıncayiyenlerde de cinsel organ, idrar çıkış yolu ve bağırsak çıkışı tek bir delikte birleşir.

Türden türe 31° ila 33 °C olan vücut ısısı diğer memelilerde olduğundan düşüktür.

Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]

Dikenli karıncayiyenler etoburdur. Çok küçük bir ağızları olduğu için avları da karınca veya solucan gibi küçük hayvanlardan oluşur.

Üreme[değiştir | kaynağı değiştir]

Üreme zamanları haziran ile ağustos ayları arasındadır. Bu zamanda davranışları da tamamen değişir. Normalde yalnız yaşayan dikenli karıncayiyenler kervanlar oluşturup peş peşe gezmeye başlarlar. En önde yürüyen hayvan bir dişidir ve onu sayıları ona kadar varabilen erkek hayvan takip eder. Bu bazen günler veya hatta haftalarca sürebilir. Bu süre içerisinde erkek hayvanlar ağırlıklarının %25'ini kaybedebilir. Dişi hayvan çiftleşmeye hazır olduğu zaman sımsıkı yere tutunur. Erkek hayvanlar dişinin etrafında yeri kazarak ona yaklaşmaya çalışır ve birbirlerini dişiden uzaklaştırmaya çalışırlar. Sonunda en azimli erkek dişi ile çiftleşir. Erkek ve dişi sonra tekrar ayrı yollarına giderler. Dişiler senede sırf bir kez çiftleşirken erkek hayvanlar derhal diğer bir dişinin peşinde oluşmuş başka bir kervan bulup katılırlar.

Dişi çiftleştikten 3-4 hafta sonra genelde bir, nadir olarak bazen 2 ya da 3 yumurta yumurtlar. Bu yumurtalar bir üzüm büyüklüğünde, krem rengi ve yumuşak olur. Dişi yumurtladıktan sonra hemen yumurtayı kuluçka kesesine koyar ve orada 10 gün muhafaza eder. 10 gün sonra dünyaya gelen yavru yaklaşık 15 milimetre büyüklüğünde ve tamamen çıplaktır. Dişinin kuluçka kesesinin içinde de memeleri vardır. Yavru hayvan yaklaşık 8 hafta bu kesede yaşar ve sonra dikenleri büyümeye başladığı için keseyi terk etmesi gerekir. 7 ay sonra süt emmeyi bırakır ve doğuşundan bir yıl sonra annesini terk eder.

Dikenli karıncayiyenlerin doğada 20 yaşına kadar varabildikleri bilinmektedir. Hayvanat bahçesinde 50 yaşına kadar ulaşmış olanları da vardır.

Ayrıca REM uykusuna giremeyen tek memelidirler.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Dikenli karıncayiyengiller ve yakın akrabaları olan ornitorenkler yumurtlamalarına rağmen memelilere sayılırlar. Çünkü memeliler üreme yöntemleri ile değil evrimsel akrabalıkları ile sınıflandırılırlar.

Bütün diğer memeliler ile ortak paylaştıkları özelliklerinin bazıları, yavrularını süt ile emzirmeleri, üç adet kulak kemikcikleri ve postları olması. En ilkel memeliler de büyük olasılıkla tek delikliler gibi yumurtlayarak üremiş olduklarına rağmen etenelilerin veya keselilerin ataları tek delikliler değildir ve bu taksonların ortaya çıkmalarından sonra gelişmişlerdir. Diğer memelilerden farklı olarak yumurtlama özelliklerini muhafaza etmişlerdir.

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

• M. L. Augee: Echidnas of Australia and New Guinea. University of New South Wales (UNSW) Press, Kensington 1997. ISBN 0-86840-046-7
• Bernhard Grzimek: Grzimeks Tierleben. Bd 10. Säugetiere 1. Bechtermünz, Augsburg 2000. ISBN 3-8289-1603-1
• John A. Long. u.a.: Prehistoric Mammals of Australia and New Guinea. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2003. ISBN 0-8018-7223-5
• Nowak, Ronald: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999. ISBN 0-8018-5789-9
• Peggy Rismiller: The Echidna. Australia's Enigma. Hugh Lauter Levin Associates, 1999. ISBN 0-88363-788-X

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bildergalerie 1 - auch von der Paarung 7 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bildergalerie 2 - Mit Detailaufnahmen von Körperteilen
• Englischsprachige Seite mit einer Reihe weiterführender Links
• Mehrere Aborigines-Märchen über Ameisenigel (englisch)