Süleyman Paşa Sarayı

Süleyman Paşa Sarayı
	Süleyman Paşa Sarayı iç avlu çizimi, Jules Laurens, 1847
Genel bilgiler
Tür	Saray
Mimari tarz	Osmanlı mimarisi
Konum	Ünye, Ordu (il)
Koordinatlar	41°07′55″K 37°17′09″D / 41.13194°K 37.28583°D
Tamamlanma	1808
Yıkılma	1852/1853 (yangın)

Süleyman Paşa Sarayı, Ünye kentinde Hazinedârzâde Süleyman Paşa'nın 1808 yılında yaptırdığı saraydır. Fransız sanatçı Jules Laurens tarafından 1847 yılında resmedilmiş olan yapı, bu tarihten sonra, büyük bir olasılıkla 1852/1853 yılında yanmıştır. Bu yapı Hazinedarzade Konağı olarak da bilinir.

Ünye'de söz konusu sarayı yaptıran Süleyman Paşa Canik sancakbeyliği, sonra Trabzon valiliği yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Jules Laurens ile Ünye'ye gelen coğrafyacı ve mühendis Xavier Hommaire de Hell anılarında Süleyman Paşa'nın döneminde Osmanlı devletinin en güçlü paşalarından biri olduğunu belirtmiştir. Ancak 13 Ağustos 1847 tarihinde Ünye'ye geldiğinde Süleyman Paşa ölmüştü ve Süleyman Paşa Sarayı'nda onun bir akrabası yaşıyordu.

Süleyman Paşa Sarayı'nın köşklerden ve bahçelerden oluşan, ana binasında geniş salonları olan bir yapı olduğu Xavier Hommaire de Hell'in anıları ve Jules Laurens'in çizimleri sayesinde bilinmektedir. Xavier Hommaire de Hell ve Jules Laurens bu köşklerden birinde ağırlanmıştır. Söz konusu anılarda aktarıldığına göre, bu köşkte resimler, Mısır dokumaları, fıskiye ve altın kaplı parmaklıklar, büyük divanlar vardı. Köşk bakımsız olmasına karşın, beyaz mermerden çeşmesi, ışıklandırması ve altın kaplamalarıyla peri masalı köşkünü andırıyordu. Süleyman Paşa Sarayı'nın İstanbul Boğazı’ndaki padişah saraylarından geri kalır tarafı yoktu. Büyük mekânları, yüksek şömineleri ve altın kaplamaları olan sarayın avlu ve salonlarında çok sayıda kişi hizmet veriyordu. Sarayın bir harem dairesi vardı ve harem dairesi arka tarafta, bahçenin gerisinde bulunuyordu. Xavier Hommaire de Hell'e nezaket gösterilmiş ve harem dairesine girmesine izin verilmişti. Hommaire de Hell'in görmesine izin verilen Bağdat Odası sekizgen bir mekândı ve iç mekânda divanlar bulunuyordu. Burada Avrupa tarzına yakın etkileyici resimler vardı. Bağdat Odası meyve ve çiçeklerden oluşan çelenk biçimli motiflerle süslenmişti.^[1]

Ahşap yapı olan saray yanınca geriye sadece çeşme ve havuz kalmıştır. Süleyman Paşa Sarayı, deniz kıyısında 4-8 metre boyunda duvarların üzerinde yükseliyordu. 138 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilen bu duvarların sadece deniz tarafındaki kısmı kalmıştır. Bununla birlikte sarayın inşa edildiği tarihte bu duvarların var olduğu, burada eskiden de bir saray ve kale olduğu belirtilmiştir.^[2] Nitekim 1640 yılında Ünye'yi ziyaret eden Evliya Çelebi'nin aktardığına göre deniz kenarında kare şeklinde kâgir bir kale bulunmakta idi.^[3]^[4]

Ünye kentinde bu sarayın mensuplarının gitti bir cami Saray Camii, hamam da Saray Hamamı olarak anılmaktadır.^[5]