Siyasi karikatür

Siyasi karikatür veya politik karikatür, sanatçının görüşünü ifade eden bir açıklama içeren bir çizimdir. Bu tür karikatürleri yazan ve çizen bir sanatçı, siyasi karikatürist olarak bilinir. Otoriteyi sorgulamak ve yolsuzluk, siyasal şiddet ve diğer toplumsal hastalıklara dikkat çekmek için genellikle sanatsal beceri, aşırılık ve hicvi birleştirirler.^[2]^[3]

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kökenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Resimli hiciv, İngiltere'deki siyasi karikatürlerin habercisi olarak nitelendirilmiştir: John J. Richetti The Cambridge history of English literature adlı çalışmasında resimli hicvin Hogarth'ın Emblematical Print on the South Sea Scheme'i ile başladığını yazmıştır.^[4]^[5] Resimlerini ardışık sanatsal sahneler ile birleştirerek toplumsal eleştirilerini ifade etmiştir. 18. yüzyılın başlarındaki hicvin hedefi genellikle İngiliz siyasetinin yolsuzluğu üzerineydi. İlk satirik eserlerden olan Emblematical Print on the South Sea Scheme (c. 1721), birçok İngilizin epey bir miktarda para kaybettiği Güney Denizi Balonu olarak bilinen 1720 yılındaki felaket borsa kazası hakkındadır.^[6]

Gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha sonraki dönemlerde siyasi karikatür, İngiltere'de 18. yüzyılın ikinci yarısında -özellikle Fransız İhtilali döneminde- Londra'dan gelen tanınmış yorumcular James Gillray ve Thomas Rowlandson'un yönetiminde gelişmeye başladı. Gillray, hicvetme ve karikatür için aracın kullanımını keşfetti ve politik karikatürün babası olarak tarihe geçti.^[7] Krala, başbakanlara ve generallere hesap verme çağrısı yapmak için Gillray'in hicivlerinin birçoğu III. George'a karşıydı ve onu bir soytarı olarak resmetti ve yaptığı işin büyük kısmı Fransa devrimi ile Napolyon'un hırslarını alaya almaktı.^[7] George Cruikshank, Gillray'i (1820'ler-40'lar) takip eden dönemde önder bir karikatürist oldu. İlk kariyeri popüler yayınlar için İngiliz hayatının sosyal karikatürleri hakkındaydı.

'İngiliz Aslanı'nın İntikamı...', John Tenniel'in 1857'deki Hint İsyanı'nın betimlediği karikatürü

Siyasi karikatür sanatı, Henry Mayhew ve gravürbaşı Ebenezer Landells tarafından kurulan periyodik Punch'ın 1841'de yayınlanmasıyla daha da gelişti.^[8] 1842'de Bradbury ve Evans tarafından satın alınan gazete, önde gelen bir ulusal kurum haline getirilmek istenince yeni gelişen kitlesel baskı teknolojilerini kullanıldı. Komik resimlere atıfta bulunmak için "karikatür" terimi, 1843'te dergide kullanılmaya başlandı; "karikatür" terimi büyük bir karton parçası üzerinde bitmiş bir ön taslak veya İtalyancadaki cartone (karton) anlamına geliyordu. Punch, politik karikatürlerine atıfta bulunmak için terimi mizahi bir şekilde kullandı ve Punch karikatürlerinin popülaritesi terimin yaygın kullanımını sağladı. 1840'lı ve 50'li yıllarda Punch'ta çizim yapanlar arasında John Leech, Richard Doyle, John Tenniel ve Charles Keene yer almıştır. Bu grup, "Punch Kardeşlik" olarak bilindi ve gruptan Chapman ve Hall'ın 1843'te ayrılmasıyla Charles Dickens dahil oldu. Fiziksel karikatür ve temsili sanatını az da olsa günümüze değin değişen bir noktaya getiren kişi 1850'li ve 60'lı yılların en üretken ve etkili karikatürcüsü John Tenniel'dır. Tenniel, Punch'ın en büyük karikatür sanatçısıydı. Dergi, halkın genel durumunu başarılı bir şekilde takip edebildi ve 1857'deki Hint Ayaklanması ile bunu takip eden halkın öfkesini Punch, intikam resimlerini ile betimledi ve Tenniel'in "Adalet" ve "İngiliz Aslanının Bengal Kaplanından İntikamı" gibi çalışmaları yayımladı.

Olgunlaşma[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılın ortalarında, pek çok ülkedenin önde gelen siyasi gazeteleri, günün siyaseti konusundaki yayıncının düşüncelerini ifade etmek üzere tasarlanmış karikatürler içeriyordu. En başarılı örneklerden biri, İç Savaş ve Yeniden Yapılanma döneminde büyük siyasi konuları gerçekçi Alman çizim teknikleri tasvir eden Thomas Nast oldu. Nast, New York City'deki Patron Tweed'in siyasi makinasının cezai özelliklerine saldıran 160 siyasi karikatürü ile ünlüdür.

Benjamin Franklin tarafından yapılmış bir politik karikatür olan ve Amerikan kolonilerinde birlik olması gerekliliği hakkındaki "Katıl, ya da öl" (1754), Karlsbad Kararnamesi uyarınca Almanya'daki üniversitelerin gözetim ve sansürüne bir cevap olan "Düşünürler Kulübü" (1819) ve E. H. Shepard'ın Almanya'nın Hitler döneminde yeniden silahlanması üzerine çizdiği "The Goose-Step" (1936) önemli politik karikatürlerdir. "The Goose-Step", İngiliz Punch dergisinde yayımlanan çok sayıda kayda değer karikatürden biridir.

Tanınma[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyasi karikatürleri arşivleyen ve belgeleyen kurumlar arasında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Siyasi Grafik Çalışmaları Merkezi ile İngiltere'deki İngiliz Karikatür Arşivi yer almaktadır. 1922'den beri Amerikalı karikatüristler için Siyasi Karikatürler dalında Pulitzer Ödülü verilmesi gibi birçok ödül töreni çeşitli dallarda siyasi karikatürlere ödül vermektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ II. Abdülhamid'in "Kızıl Sultan" olarak tanımlandığı Le Rire dergisinin kapağı 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Red Sultan, “Le Rire”, Sayı:134, Paris, 29 Mayıs 1897.
^ Sterling, Christopher (2009). Encyclopedia of Journalism. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc. ss. 253-261. ISBN 0-7619-2957-6.
^ Shelton, Mitchell. "Editorial Cartoons: An Introduction | HTI". hti.osu.edu (İngilizce). 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
^ Richetti, John J. (2005). The Cambridge history of English literature, 1660–1780. Cambridge University Press. ISBN 0-521-78144-2. , s. 85.
^ Charles Press (1981). The Political Cartoon. Fairleigh Dickinson University Press. s. 34. 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
^ See Ronald Paulson, Hogarth's Graphic Works (3. edisyon, Londra 1989), no. 43.
^ ^a ^b "Satire, sewers and statesmen: why James Gillray was king of the cartoon". 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
^ "caricature-and-cartoon". 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

21. Yüzyılda Siyasi Karikatürist Olmak… 18 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] II. Abdülhamid'in "Kızıl Sultan" olarak tanımlandığı Le Rire dergisinin kapağı 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Red Sultan, “Le Rire”, Sayı:134, Paris, 29 Mayıs 1897.

[Sterling-2] Sterling, Christopher (2009). Encyclopedia of Journalism. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc. ss. 253-261. ISBN 0-7619-2957-6.

[3] Shelton, Mitchell. "Editorial Cartoons: An Introduction | HTI". hti.osu.edu (İngilizce). 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.

[4] Richetti, John J. (2005). The Cambridge history of English literature, 1660–1780. Cambridge University Press. ISBN 0-521-78144-2. , s. 85.

[Press-5] Charles Press (1981). The Political Cartoon. Fairleigh Dickinson University Press. s. 34. 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.

[6] See Ronald Paulson, Hogarth's Graphic Works (3. edisyon, Londra 1989), no. 43.

[Satire-7] "Satire, sewers and statesmen: why James Gillray was king of the cartoon". 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.

[8] "caricature-and-cartoon". 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Siyasi karikatür nedir