Sapaca, Uzundere

Sapaca
Sapaca
Mahalle
	; Erzurum'un Türkiye'deki konumu
	Sapaca Sapaca'nın Erzurum 'daki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Erzurum
İlçe	Uzundere
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Rakım	1398 m
Nüfus (2022)
• Toplam	264
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0442
İl plaka kodu	25
Posta kodu	25440

Sapaca, Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Sapaca'nın eski adı Oşkisori'dir. Gürcüce bir yer adı olan Oşkisori (ოშკისორი), "oşki" ve "sori" kelimelerinden oluşur. Kaha Şengelia ve Valeri Silogava'ya göre “oşki” (ოშკი/ოშქი), Megrelce "şka" (შქა) kelimesinden türemiştir ve “şka” "ortada olan" anlamına gelir.^[4] Merab Çuhua'ya göre ise, “oşki” (ოშკი/ოშქი), Lazca bir kelime olup “kuşburnu” anlamına gelir.^[5] Tarihsel Gürcü coğrafyasındaki yer adlarında yaygın biçimde yer alan "sori" (სორი) ise, Megrelce mağara anlamına gelir.^[6]^[7] Sori kelimesi Ermenice dere anlamındaki "dzor"dan (Ձոր) değişime uğramış da olabilir. Bu yer adı 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Oşkisor (اوشكیصور) olarak geçer.^[8] Köyün adı daha sonra Türkçe kaynaklarda Eskisor, Eskisar gibi farklı biçimlerde yazılmıştır.^[9]

Oşkisori köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün eski camisinde kullanılmış ve Oşkisori Kilisesi'ne ait Gürcüce yazılı ve motifli taşlar da Oşkisori'nin eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.^[10]

Oşkisori köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Tortum sancağının Haho (Hahuli) nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Bu tarihte köy, büyük bir yerleşimde ve 126 Hristiyan haneden oluşuyordu. 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Eşkisor şeklinde kaydedilmiş olan köyün nüfusu 77 haneye düşmüştü. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 200 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 400 kişiden oluştuğu söylenebilir.^[11]

Oşkisori köyü, 1928 tarihli köy listesinde Oşkisor (اوشكیصور) adıyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Azort nahiyesine bağlıydı.^[8] 1940 genel nüfus sayımında Eşkisor olarak kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 427 kişiden oluşuyordu.^[12] 1950 genel nüfus sayımında "Eskişar" şeklinde yazılmış olan Oşkisori köyünün adı ardından "Ekşidere" olarak değiştirilmiştir. Nitekim 1955 genel nüfus sayımında Ekşidere olarak geçer.^[13] Oşkisori'nin adı 1959 yılında yeniden değiştirilmiş ve köye Sapaca adı verilmiştir. Sapaca köyünün nüfusu 1965 yılında 728 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 216 kişi okuma yazma biliyordu.^[14]

Daha önceleri Erzurum ili Tortum ilçesine bağlı olan köy, 1987 yılında, yeni kurulan Erzurum ili Uzundere ilçesine bağlanmıştır.^[15] 1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Uzundere Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.^[16]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahalle, Erzurum il merkezine 95 km, Uzundere ilçe merkezine 9 km uzaklıktadır ^[17] Mahalle, Uzundere'nin kuzeydoğusunda olup, numaralı Artvin-Erzurum (Yusufeli-Uzundere) devlet yoluna, 4 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.^[18] .

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022	264^[1]
2021	271^[1]
2020	277^[1]
2019	290^[1]
2018	287^[1]
2017	300^[1]
2016	310^[1]
2015	317^[1]
2014	327^[1]
2013	318^[1]
2012	314^[2]
2011	328^[2]
2010	338^[2]
2009	362^[2]
2008	374^[2]
2007	351^[2]
2000	528^[2]
1990	02^[19]
1985	756^[20]
1965	728^[21]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k "Erzurum Uzundere Sapaca Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Sapaca, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
^ V.Silogava, K. Şengelia, Tao-Klarjeti, Kafkas Üniversitesi, Tiflis, 2006, s. 186, 999 40-861-7-0
^ Merab Chukhua, Georgin-Circassian-Abkhaz Etymological Researches [მერაბ ჩუხუა, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ძიებანი] — Tiflis, 2017. — s. 101, 9789941461743
^ Megrelce Sözlük.
^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 840. ISBN 978-9941-25-828-2
^ ^a ^b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.
^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 122. ISBN 978-9941-9470-8-7
^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94, 96. ISBN 978-9941-25-828-2
^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1957, s. 213.
^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 264.
^ "3392 sayılı Kanun". Resmî Gazete. 19 Haziran 1987. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
^ "Sapaca Mahallesi". YerelNet.org.tr. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
^ "Sapaca to D 950". Sapaca to D 950. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sapaca, Uzundere için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft

[NN-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k "Erzurum Uzundere Sapaca Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.

[TÜİK-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FALL-3] "Sapaca, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.

[4] V.Silogava, K. Şengelia, Tao-Klarjeti, Kafkas Üniversitesi, Tiflis, 2006, s. 186, 999 40-861-7-0

[5] Merab Chukhua, Georgin-Circassian-Abkhaz Etymological Researches [მერაბ ჩუხუა, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ძიებანი] — Tiflis, 2017. — s. 101, 9789941461743

[6] Megrelce Sözlük.

[7] Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 840. ISBN 978-9941-25-828-2

[web.archive.org-8] Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.

[TÜİK1935-9] Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

[10] 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 122. ISBN 978-9941-9470-8-7

[11] Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94, 96. ISBN 978-9941-25-828-2

[12] 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.

[13] 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1957, s. 213.

[14] 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 264.

[15] "3392 sayılı Kanun". Resmî Gazete. 19 Haziran 1987. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.

[16] "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.

[YER-17] "Sapaca Mahallesi". YerelNet.org.tr. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.

[18] "Sapaca to D 950". Sapaca to D 950. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.

[TÜİK1990-19] Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.

[TÜİK1985-20] Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

[TÜİK1965-21] Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

g t d Uzundere mahalleleri
Kentsel Mahalleler	Cömertler Çaybaşı Erikli Merkez Muratefendi Seyitefendi Uzundere
Kırsal Mahalleler	Altınçanak Balıklı Cevizli Çağlayan Çamlıyamaç Dikyar Gölbaşı Kirazlı Sapaca Ulubağ Yayla

Sapaca, Uzundere nedir?, Sapaca, Uzundere anlamı nedir?, Sapaca, Uzundere ne demektir?