II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası

II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı oluşturduğu antifaşist propagandadır.

İlk ciddi propaganda çalışmaları Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgal girişiminden sonra başlatıldı. Sovyetler Birliği, Barbarossa Harekâtı öncesi Nazi Almanyası'na nazaran daha az bir propaganda gücü sergilemiştir. 1941 yılında Josef Stalin'in 1941 Ekim Devrimi Geçit Töreni'nde yaptığı konuşmada, Nazilerin üstün bir propaganda sergiledikleri hakkında "Eğer Alman propagandacıların şaşalı açıklamalarına göre değil, Almanya'nın gerçek durumuna hüküm verecek olursak, faşist Alman işgalcilerinin felaketin eşiğinde olduklarını anlamak pek de zor olmayacaktır." ifadelerini kullanmıştır.^[1] Sovyetler Birliği'ndeki en önemli propaganda baskısının organları Krasnaya Zvezda (Kızıl Yıldız) ve Pravda (Gerçek) gazeteleriydi. Sovyet propaganda tarihinde bu iki gazete savaş zamanı Sovyetler Birliği için önemli bir yer teşkil etmiştir.

Kadın propagandası[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği, propaganda afişlerinde sıklıkla kadınların çalışkanlığını vurgulamaya çalışmıştır. Sovyet hükûmeti, Nazilere nazaran savaş zamanında kadınları cephede, cephenin gerisinde, tarımda ve sanayide birçok alanda kullanmıştır. Naziler ise, 1943 yılına kadar "kadınların yeri evleridir" düşüncesiyle hareket etmiş ve kadınları savaştan uzak tutmuştur. Sovyetler'in propaganda da kadınlara sıklıkla yer vermesinin ana nedenleri, savaş zamanında hükûmete önceden destek vermeleriydi. Sovyetler Birliği'nde propagandadan sorumlu en önemli isimlerden biri Mihail Suslov'du. Suslov, Nazilerin saldırmasının ardından 1941'de Doğu Cephesi'ni Savaş sırasında antifaşist propaganda afişleriyle donatmıştır. Özellikle Nazi Almanyası'nın insan kaynakları açısından Sovyetler Birliği'ne kıyasla oldukça yetersiz olduğunu belirterek Sovyetlerin avantajlarını vurgulamıştır. Ayrıca, Sovyet propagandasının Nazi ordularına karşı kitleleri harekete geçirmesinde en büyük yardımı yine Naziler yapmaktaydı. Nazi propagandasının komünizm karşıtı söylemleri, Sovyetler Birliği'nde Nazilere karşı nefret söyleminin oluşmasını hızlandırmıştı.^[2]

Antifaşist propaganda[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı sırasında devam etmekte olan Doğu Cephesi'ndeki savaş Joseph Goebbels ve Adolf Hitler'in sürekli antikomünist açıklamaları, Sovyetler Birliği'ndeki halkın tek bir çatı altında birleşmesinde büyük bir rol oynamıştır. Sovyet yöneticiler Hitler'in ve Nazi Almanyası'nın antikomünist açıklamalarını kendi lehine çevirmiş ve olası Nazi zaferinde, Nazilerin bütün Sovyet halkını yok etmeye çalıştıklarını ileri sürmüşlerdir. Bu bağlamda Sovyet organları, "kendi kadınlarınızı ve çocuklarınızı koruyun, bunun için Kızıl Ordu'ya katılın!" diyerek, halkı orduya destek için topyekûn savaşa katılmaları yönünde çağrıda bulunmuştur.

Antifaşist propaganda afişlerinde, Sovyetler'in kadınlar ve çocukları korumak adına savaşmak zorunda kaldıklarını ve bu yüzden bütün Sovyet halkının bu savaşa destek vermelerini istemiştir. Bu dönemde Sovyet organları, halktan Nazilerin ele geçirebileceği ve kullanabileceği her şeyi yanında almalarını, alamadıklarını da yakmalarını talep etmiştir. Ayrıca, hatrı sayılır derecede müttefiklerle birlikte afişler bastırmış ve bu savaşta Rusların tek başına savaşmadığını Sovyet halkına aktarmaya çalışmıştır.^[3]^[4]

Nazilerin Doğu Cephesi'ndeki başarılı operasyonları kışın gelmesiyle beraber duraksamıştır. Barbarossa Harekâtı'nın başarısızlığı sonrası Adolf Hitler bir sonraki operasyon için düğmeye bastı. Fakat kış Nazilerin ilerlemesi durdurmuştu. Hatta bazı bölgelerde Wehrmacht kaotik bir biçimde geri çekilmek zorunda kalmıştı. Bundan istifade eden Sovyet Birliği, kışın gelmesiyle birlikte umut yaratan propaganda afişlerini halka sunmaya başlamıştır. Sovyet organları propaganda afişlerinde kış mevsiminin başlamasıyla beraber Nazilerin bu savaşı kazanamayacağını, Sovyet topraklarının Nazilere mezar olacağını propaganda afişleriyle yaymaya çalışmıştır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

"Acımasızca istilacıları mahvedin!" Belarus, 1942.
"Faşizm, insanlığın düşmanıdır. Faşizme ölüm!" 1943.
"Asker, beni esaretten kurtar." (Viktor Koretsky, 1942)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
^ [redavantgarde.http://redavantgarde.com/collection/show-collection/ "Arşivlenmiş kopya"]. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022.
^ Akan, Mertcan. “Sosyalist Gerçekçilik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, İtil Suwı Aka Turur, İzmir: Ege Üniviversitesi, 2017, ss.371-382.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.

[3] [redavantgarde.http://redavantgarde.com/collection/show-collection/ "Arşivlenmiş kopya"]. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022.

[4] Akan, Mertcan. “Sosyalist Gerçekçilik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, İtil Suwı Aka Turur, İzmir: Ege Üniviversitesi, 2017, ss.371-382.

[1]

[2]

[3]

[4]

SSCB afiş sanatı nedir?, SSCB afiş sanatı anlamı nedir?, SSCB afiş sanatı ne demektir?