Pentium III

Pentium III
Genel bilgiler
Üretim başlangıcı	1999 başları
Üretim durdurulma	2003
Yaygın üretici(ler)	Intel;
Performans
Max. CPU saat hızı	450 MHz ilâ 1.4 GHz
FSB hızları	100 MHz ilâ 133 MHz
Mimari ve sınıflandırma
Teknoloji nodu	0.25µm ilâ 0.13µm
Mikromimari	P6
Komut seti	IA-32
Fiziksel özellikler
Çekirdekler	1;
Soket(ler)	Slot 1; Socket 370;
Ürünler, modeller, varyantlar
Çekirdek ad(lar)ı	Katmai; Coppermine; Coppermine-T; Tualatin;

Pentium III işlemciler Intel 32x86 masaüstü ve mikroişlemcileri destekler. 26 Şubat 1999 tarihinde ilk üretimi yapılmıştır ve üzerinde 9.5 milyon transistör bulunmaktadır.

Pentium II tabanlı işlemcilerle çok benzerdir. Aralarındaki en büyük fark Pentium 3 işlemcilerin ek olarak SSE buyruk kümesi kullanmasıdır. SSE ile Pentium 3, 70 adet yeni komut sunar. Bu komutlar sayesinde 3 Boyutlu grafik, ses ve multimedya uygulamalarında yüksek başarım sağlanır. Bu küme 3 boyutlu grafik ve media işlemlerinin başarımını artırmaktadır. Ayrıca Pentium 3 işlemcilerde seri numarası yongaya gömülü olarak bulundurulmaktadır. Bu özellik, Internet e-ticaret üzerinde güvenli uygulama için geliştirilmiştir.

Pentium 3 yerini aldığı Pentium 2’lerde olduğu gibi, düşük bitişli Cpu uyarlamaları için Celeron tabanlı; yüksek bitişli türevleri (örneğin sunucular) için Xeon ile birlikte kullanıldı. Pentium 3’ler bir müddet sonra yerini Pentium 4 işlemcilere bırakmıştır; fakat Tualatin çerkirdeği Pentium-M Cpuların temelini oluşturmuştur.

Pentium 3, 2GFLOPS’un kuramsal başarımıyla, daha önce kullanılan 1GFLOPS’u geride bırakan ilk Intel işlemcisidir. Diğer bir önemli özelliği de, paket fiyatı meselesi yüzünden Intel'in, Slot-1 CPU paketlerini piyasadan kaldırıp, Socket yapısını piyasaya oturtmaya çalışıyor olmasıdır. Dolayısıyla, Coppermine Pentium III, iki farklı paketleme ile karşımıza çıkıyor. Birincisi eski SECC2 ve ikincisi de yeni FC-PGA paketi.

Pentium III Çekirdekleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Katmai[değiştir | kaynağı değiştir]

Katmai 26 Şubat 1996'da piyasaya girmiştir. Katmainin orijinal versiyonu 0.25 mikron teknolojisi ve 2.0 çekirdek voltajı ile Pentium 2’ye çok benzemektedir. Tek farkı SSE(Streaming SIMD Extension) kullanılması ve L1 önbellek kontrol ünitesinin geliştirilmesidir. İlk olarak hızı 450 ve 500 MHz olarak piyasaya sürülmüştür. Ardından çıkan iki versiyonda ise 550 MHz (17 Mayıs 1999) ve 600 MHz(2 Ağustos 1999) hızlarına ulaşılmıştır. 27 Eylül 1999 yılında Intel 533B ve 600B modelleriyle 533/600 MHz hızlarına ulaşmıştır fakat 133 MHz FSB kullanılmıştır. FSB kullanımı diğer modellerde 100 MHz FSB’dir.

Katmai, Pentium 2 ile benzer paket tasarımı kullanmaktadır. Bunlara ek olarak Katmai SECC2 paketini de kullanmaktadır. Bu yapı CPU çekirdeği ile ısısoğurucu arasındaki bağlantının direkt olmasını sağlar.

Bu çekirdek için dikkate değer diğer bir adım ise, SL35D’dir. Bu katmai versiyonu resmi olarak 450 MHz olarak değerlendirilmiş fakat 600Mhz’lik hızla çalışmaktadır.

Coppermine[değiştir | kaynağı değiştir]

25 Ekim 1999 tarihinde piyasaya girmiştir. Coppermine, Katmai'nin üzerinde bir performans gösterir. İlerlemiş Aktarma Önbelleği(Advanced Transfer Cache) ismi verilen, çekirdek hızıyla aynı hızda çalışan 256 bit 256 KİB L2 önbellek kullanılmıştır. AMD’nin athlon işlemcisi ile yarış halinde olan Intel yonga üzerinde tekrar çalışmaya başlamış ve kabullenilmiş boruhattı yöntemini değiştirmiştir. Sonuç olarak bazı uygulamalarda, başarımda %30’a varan bir artış meydana gelmiştir. Dahası, Coppermine Pentium III'ün yeni İlerlemiş Sistem Tamponu (Advanced System Buffering) özelliği, işlemci ve sistem veri yolu arasındaki tamponlamayı arttırır.

0.18 mikron teknolojisi ile Coppermine tamamen Katmaiden ayrılır ve daha iyi bir başarım gösterir. Çekirdek voltajı da bu sayede 2.0V’dan 1.65V’a indirilmiştir.

Coppermine, 25 Ocak 1999 tarihinde ilk denemesini yapmış ve 500, 533, 550, 600, 650, 667, 700 ve 733 MHz hızlarla çalışmıştır. Aralık 1999’dan Mayıs 2000 yılına kadar geçen süre zarfında, Intel, Pentium 3’ün 750, 800, 850, 866, 900, 933 ve 1000 MHz hızlarla çalıştığını duyurdu. Coppermine, 133 MHz FSB yonga kümesi kullandığı için anakart ürünlerinde 133 FSB çağı Coppermine ile başlamıştır.

1.13 GHz hıza ulaştırılmış Coppermine 2000 yılının ortalarında piyasaya sürüldü. Coppermine çekirdeği, işlemcinin mikrokodu değiştirilmeden, sıkı bir soğutma tekniği kullanılmadan, ek voltaj kullanılmadan ve iyi başarımı destekleyen anakartlar kullanılmadan 1.13 GHz hıza ulaştırılamamıştır. Pentium 3, VC820 i820 tabanlı anakartlarda daha iyi bir başarım gerçekleştirir ve 1.13 GHz hıza da bu anakart üzerinde ulaşmıştır. Fakat bazı bağımsız donanım denetleme siteleri, başka anakartlar üzerinde de inceleme yaptığı için Pentium3 değişken sonuçlar göstermiştir. 2001 yılında ise Intel bazı problemleri cD0-stepping ile çözerek 1.1 GHz ve 1.13 GHz uyarlamalarını yeniden piyasaya sürmüştür.

Daha sonraları Intel Coppermine için ısıyayıcıyı geliştirdi. Bu sayede Cpu ile ısı soğurucu arasındaki iletişim geliştirildi. Isıyayıcı, Cpu ile ısı soğurucu arasına başka bir metal katman yapıştırılana kadar, kendi içerisinde ısı iletimini sağlayamıyordu. Bu katman sayesinde ısısoğurucu yüzeyi, Cpu’a karşı sabit tutma olanağı sağlandı. Eğer ısısoğurucu Cpu’a karşı olmazsa, ısı devrindeki başarım düşer.

Ortak bir yanlış anlaşılma, geliştirilmiş Coppermine’in Windows Xbox oyun konsolu için üretildiğidir. Xbox aslında Pentium 3 işlemcileri kullanmamaktadır. Xbox’ın kullandığı işlemci de Coppermine gibi 8 yollu ilişkilendirilmiş kümeli önbellek kullanmaktadır.

Coppermine-T[değiştir | kaynağı değiştir]

Coppermine ile Tualatin arasında geçiş aşamasında ortaya çıkan çekirdektir.

Coppermine-T harcadığı voltajı düşürmek amacıyla geliştirilmiş AGTL yapısı kullanır. Bu geliştirilmiş sistem, son üretilen Socet-370 kartı destekler ve FC-PGA2 paketi ile uyuşabilir. Ayrıca eski FC-PGA kartlar ile de uyuşmada sorun çıkarmaz. Coppermine-T FC-PGA paketlerinde çift işlem kapasitesine sahip olmasının yanı sıra bütünleşmiş olarak Isıyayıcıyı da içerir.

Tualatin[değiştir | kaynağı değiştir]

Tualatin, Intel’in 0.13 mikron teknoloji için deneme yapmak amacıyla çıkardığı bir çekirdektir. İsmini, Amerika’da Oregon civarında bulunan Tualatin vadisi ve Tualatin nehrinden alan çekirdek, 2001’den 2002 ‘nin ilk aylarına kadar 1.0, 1.13, 1.2, 1.26, 1.33 ve 1.4 GHz hızlara ulaşmıştır. Bu performans 512 KiB L2 önbellekle gerçekleştirildiği için şanslı sayılabilir. Çünkü Pentium3-S ismi verilen bu biçim, sunucular için üretilmiştir ve çok büyük bir güç tüketimi problemi vardır.

Tualatin ayrıca Pentium3-M taşınabilir aygıtlar için üretilen işlemcilere temel teşkil etmiştir. Bu yongalar güç tüketimi ve başarım arasındaki dengeyi iyi sağlamaktadır.

Tualatin görünüş olarak Coppermine’den farklıdır. Bunun sebebi Tualatin’de metal ısıyayıcı kullanılması ve paketin üst kısmında görünmesidir. Kullanılan bu metal ısıyayıcı IHS olarak adlandırılır. Coppermine’in son versiyonlarında da IHS kullanılmıştır.

Çekirdek Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Katmai (0.25 µm)[değiştir | kaynağı değiştir]

L1-Cache: 16 + 16 KiB (Data + Instructions)
L2-Cache: 512 KiB, external chips on CPU module at 50% of CPU-speed
MMX, SSE
Slot 1 (SECC, SECC2)
Front side bus: 100, 133 MHz
VCore: 2.0 V, (600 MHz: 2.05 V)
Piyasaya Çıkış Tarihi: 17 Mayıs 1999
Saat Sıklığı: 450-600 MHz
- 100 MHz FSB: 450, 500, 550, 600 MHz
- 133 MHz FSB: 533, 600 MHz (B-models)

Coppermine (0.18 µm)[değiştir | kaynağı değiştir]

L1-Cache: 16 + 16 KiB (Data + Instructions)
L2-Cache: 256 KiB, fullspeed
MMX, SSE
Slot 1 (SECC2), Socket 370 (FC-PGA)
Front side bus: 100, 133 MHz
VCore: 1.6V, 1.65V, 1.70V, 1.76V (cD0, see below)
Piyasaya Çıkış Tarihi: 25 Ekim 1999
Saat Sıklığı: 500 - 1133 MHz
- 100 MHz FSB: 500, 550, 600, 650, 700, 750, 800, 850, 900, 1000, 1100 MHz (E-Models)
- 133 MHz FSB: 533, 600, 667, 733, 800, 866, 933, 1000, 1133 MHz (EB-Models)

Coppermine-T (0.18 µm)[değiştir | kaynağı değiştir]

L1-Cache: 16 + 16 KiB (Data + Instructions)
L2-Cache: 256 KiB, fullspeed
MMX, SSE
Socket 370 (FC-PGA, FC-PGA2)
Front side bus: 100 and 133 MHz
VCore: 1.65V, 1.70V, 1.75 V
Piyasaya Çıkış Tarihi: Haziran 2001
Saat Sıklığı: 600 - 1133 MHz
- 133 MHz FSB: 800, 933, 1000, 1133 MHz

Tualatin (0.13 µm)[değiştir | kaynağı değiştir]

L1-Cache: 16 + 16 KiB (Data + Instructions)
L2-Cache: 256 or 512 KiB, fullspeed
MMX, SSE, Hardware prefetch
Socket 370 (FC-PGA2)
Front side bus: 133 MHz
VCore: 1.45, 1.475 V
Piyasaya Çıkış Tarihi: 2001
Saat Sıklığı: 1000 - 1400 MHz
- Pentium III (256 KiB L2-Cache): 1000, 1133, 1200, 1333, 1400 MHz
- Pentium III-S (512 KiB L2-Cache): 1133, 1266, 1400 MHz