Kamil Tolon

Kamil Tolon
Kamil Tolon
Doğum	Kamil Özdemir Tolonçok; 29 Şubat 1912; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	23 Temmuz 1978 (66 yaşında); İsviçre
Milliyet	Türk
Meslek	İş insanı
Evlilik	Müeyyet Bulut, Muzaffer Biliktü
Çocuk(lar)	Abatun Tolon, Barkın Tolon, Dara Tolon, Cana Tolon
Resmî site	kamiltolon.com
İmza

Kamil Tolon (Kamil Özdemir Tolonçok, 29 Şubat 1912^{[not 1]}, İstanbul - 23 Temmuz 1978), Türk girişimci, sanayici ve iş insanıdır. 1950'li yıllarda Bursa'da dokuma tezgahı, çamaşır makinesi ve elektrik motoru üretmiş olan Tolon Fabrikasının kurucusudur. 1963-1965 yılları arasında BTSO yönetim kurulu başkanlığı görevinde de bulunmuş olan Tolon, Bursa Organize Sanayi Bölgesinin kuruluşunda görev almıştır.

İlk yılları ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Beylerbeyli Saatçioğullarından Defterdar Muhittin Bey ile Behiye Hanım'ın altı çocuğundan ikincisi olarak dünyaya geldi.^[1]

Babasının defterdar olması nedeniyle ilkokul öğrenimini çeşitli illerde gerçekleştirdi. 1931 yılında Ankara Erkek Lisesi'nden mezun oldu.^[2] 1931 yılında liseyi bitirmesinin hemen ardından, arkalı ve önlü çalar biçimde 40 plaklık bir müzik kutusu üretti.^[3] His Master's Voice adlı şirket bu kutuyu satın almak istedi ancak yüksek ücreti nedeniyle satın alma işleminden vazgeçti. Zonguldaklı Efes ailesi 3 Lira ödeyerek bu tasarımı 1931 yılında satın aldı.^[2]

Tolonçok, lisenin ardından 1931 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi.^[2] Fakülteden 4 Temmuz 1935 yılında mezun oldu.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1935 yılında üniversiteden mezun olunca PTT müfettişi olarak atandı.^[2] 1937 yılında Anadolu'ya yaptığı ilk teftiş yolculuğu sırasında yaşadıklarından dolayı istifa etti.^[2]

1937 yılında Bursa'daki Muradiye Külliyesi içinde yer alan bir işletme açtı.^[2] Fahri Batıca ile dokuma tezgâhları üretimine başladılar.^[4] 1943 yılına kadar birçok alanda iş kurdular ve şirketlerini büyüttüler.^[5] 1943 yılında ise askere çağrıldı.

Tolonçok, 1944 yılında askerden döndükten sonra Fahri Batıca ile olan ortaklığından ayrıldı. 10 dokuma tezgahı yapımı karşılığı ortaklıkları sona erdi. 1944 yılında Bursa Kapalıçarşı altında yer alan Cumhuriyet Caddesi'ndeki bir atölyede çalışmaya başladı.^[6] Bu yıllarda Tolonçok olan soyadını Tolon olarak değiştirdi.^[7]

1950 yılında atölyesinde çamaşır makinesinin deneme üretimlerini gerçekleştirdi.^[8]^[9]^[10] Tolon, Türkiye'deki ilk çamaşır makinesi üreticilerinden bir tanesidir.^[10]^[11]^[12]^[13]^[14] Günümüzde bu makinelerden bir tanesi Rahmi Koç Müzesinde bulunmaktadır.^[15]^[16] 1959'da Bursa'daki fabrikada ev tipi çamaşır yıkama, sıkma ve kurutma makineleri üretti. Aynı yıl oğlu Dara ise İzmir'de sanayi tipi çamaşır makinesi üretmeye başladı.^[17]^[7]^[18]^[19]

Dönemin başbakanı Adnan Menderes, Tolon'dan elektrikli motor üretmesini istedi.^[20] Bunun üzerine, çamaşır makinelerinde kullanılan 0,3 kW'lık elektrik motorunu geliştirdi.^[21] İlerleyen dönemlerde motorlarda yapılan geliştirmelerle 30-40 kW'lık motorların seri üretimine başladı.^[22]

24 Ağustos 1958 Bursa Yangını'nda Tolon'un atölyesi zarar gördü ve yangın sonrasında Soğukpınarlı Köyü'ndeki arsası üzerine yeni bir fabrika inşa edilmesine karar verildi. Bu fabrikanın temeli 1959 yılında atıldı. Fabrikanın mimarlığını Tolon yaptı.^[23] Motorların artmasının ardından ülkede bakır tel ihtiyacı ortaya çıktı. Ülkede artan bakır ihtiyacının karşılanması amacıyla atık bakırların eritilmesi ve tele dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan makineyi geliştirdi.^[24]

1963-1965 yılları arasında BTSO yönetim kurulu başkanlığı yaptı.^[25] Buluş Adamları Derneğinin^[23] ve Türkiye'nin ilk organize sanayi bölgesinin kuruluşunda rol oynadı.^[26]^[23] Adalet Partisi Bursa İl Başkanlığı yaptı.^[27] 1966 yılında Bursa Çimento'nun yönetim kurulu üyeliğine seçildi.^[28] 1978 yılında ölmesi nedeniyle 1983 yılından sonra üretim faaliyetlerine İzmir'de devam edilmiştir.^[19]^[29]

Özel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1937 yılında Müeyyet Hanım ile evlendi, daha sonra 1942 yılında boşandılar.^[3] Müeyyet Hanım ile evliliklerinden Abatun ve Barkın isimli iki kızları oldu. 1943 yılında ikinci evliliğini Muzaffer Biliktü ile yaptı.^[5] Bir yıl sonra oğlu Dara doğdu.^[5] 1949 yılında da kızı Cana dünyaya geldi.^[5]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Temmuz 1978'de İsviçre'de emboli nedeniyle 66 yaşında öldü. Mezarı, Bursa Emir Sultan Camii'nin yanında bulunan Emir Sultan Mezarlığı'ndadır.^[30]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tolon makine broşürü
Tolon çamaşır makinesi patenti
Tolon çamaşır makinesi patenti
Tolon ailesi hayratı, Emir Sultan Mezarlığı
Kabri

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Bazı belgelerde doğum yılı 1913 olarak geçer. Ancak doğum gününü 29 Şubat'ta kutladığı göz önüne alınırsa, doğum yılının şubat ayının 29 çektiği 1912 yılı olduğu kabul edilebilir.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Kuter 2009, s. 7.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kuter 2009, s. 8.
^ ^a ^b Kuter 2009, s. 9.
^ Altun, Şafak (2007). Türk işadamının bilmesi gereken: 101 ekonomi hikayesi. Hayat Yayınevi. s. 125. ISBN 9789756218921. 10 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ ^a ^b ^c ^d Kuter 2009, s. 11.
^ Kuter 2009, s. 12.
^ ^a ^b Kuter 2009, s. 13.
^ Şafak Altun; Kemal Cenk Sarıoğlu (2006). "Türkiye'nin popüler tarihinde ilkler". Alfa Yayınları. s. 83. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2020.
^ "Yunan askeri annemizin makinesini kullanıyor". arsiv.sabah. 25 Şubat 2004. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020.
^ ^a ^b "Tolon Fabrikası Yıkılıyor". T24. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020.
^ "Türkiye'nin ilk çamaşır ve bulaşık makinası fabrikası yıkılıyor". 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2020.
^ Kösoğlu, Nevzat; Çakır, Osman (2008). Hatıralar, yahut, Bir vatan kurtarma hikâyesi: Nevzat Kösoğlu ile söyleşiler. Ötüken. ISBN 978-975-437-701-9.
^ "HIST200 2013 Awards | Faculty of Economics, Adminstrative and Social Sciences" (İngilizce). 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
^ Çolak, Hasan; Çeçen, Zeynep Kocabıyıkoğlu; Demirakın, N. Ișık (2016). Ayşegül Keskin Çolak'a armağan: Tarih ve edebiyat yazıları. Kebikeç Yayınları. ISBN 978-975-7981-43-5. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
^ "Dünya'da, Osmanlı'da ve Türkiye'de Bursa'dan İlkler". bursa.ktb.gov.tr. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
^ "Halkbank Kültür ve Yaşam". Halkbank Kültür ve Yaşam. 24 Haziran 2020. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
^ Nezaket Özdemir (2009). Cumhuriyet çocuklarının diliyle Bursa'nın anısal tarihi. Sentez Yayıncılık. ISBN 978-605-5790-03-5. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020.
^ "İlk Çamaşır Makinesini Tolon Üretti". Arşiv Sabah. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
^ ^a ^b "Çılgın Tolon'lar". Hürriyet Gazetesi. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
^ Altun, Şafak; Sarıoğlu, Kemal Cenk (2006). Türkiye'nin Popüler Tarihinde İlkler. Alfa Yayınları. s. 86. ISBN 9789752977747. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ Hiç, Muharrem (1973). Montaj sanayii : gelişmesi, sorunları, ve ekonomimizdeki yeri. Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti. s. 180. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ Kumcu, Ercan; Pamuk, Şevket (2001). Artık herkes milyoner: Hürriyet sayfalarından ekonominin 50 yılı. Michigan Üniversitesi: Doğan Kitap. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ ^a ^b ^c Kuter 2009, s. 14.
^ "Bir başarı hikayesi:Tolon Makine". İAOSB. 25 Nisan 2013. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020.
^ Özdemir 2009, s. 260.
^ "BTSO Eski Başkanları". BTSO Resmî web sitesi. 13 Şubat 2010. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020.
^ "Adalet Partisi İçinde Bir Muhalif: Sadettin Bilgiç" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi. 25 Eylül 2015. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2020.
^ "Şirket Gelişimi". Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. 8 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
^ "Türkiye'nin Mucidi Tolon 82 Yaşında". Milliyet. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
^ Özgün 2020, s. 7.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuter, Murat. Bursa'da Bir Mucit: Kamil Tolon'un Yaşam Öyküsü (2009 bas.). Bursa: BTSO. ISBN 978-605-89779-8-3. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
Özgün, Güneş (2020). Duayen Sanayici Kamil Tolon'un Yaşam Öyküsü. İstanbul: İkinci Adam. ISBN 9786053068532.
Özdemir, Nezaket (2009). Cumhuriyet Çocuklarının Diliyle Bursa'nın Anısal Tarihi. Sentez Yayıncılık. s. 60. ISBN 9786055790035. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
Yıldız, Halime (2017). Bursa'da Yaşam Dergisi, Kamil Tolon'un Yaşam Öyküsü. Olay TV Yayıncılık Erişim Tarihi: 29 Ocak 2020.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem "Lülâ ve Ben" 2015. Doğan Kitap ISBN 9786050930863 Erişim Tarihi: 30 Ocak 2020.
Şehrengiz Dergisi, Ocak 2017, Kamil Tolon Anısına, Pardus Yayıncılık, Erişim Tarihi 30 Ocak 2020.
Turhan, Sedat (2015), Adalet Partisi İçinde Bir Muhalif: Sadettin Bilgiç, s. 31, Süleyman Demirel Üniversitesi, http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS01928.pdf3 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim Tarihi: 6 Şubat 2020

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site

[doğum-1] Bazı belgelerde doğum yılı 1913 olarak geçer. Ancak doğum gününü 29 Şubat'ta kutladığı göz önüne alınırsa, doğum yılının şubat ayının 29 çektiği 1912 yılı olduğu kabul edilebilir.^[1]

[FOOTNOTEKuter20097-2] Kuter 2009, s. 7.

[FOOTNOTEKuter20098-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kuter 2009, s. 8.

[FOOTNOTEKuter20099-4] Kuter 2009, s. 9.

[5] Altun, Şafak (2007). Türk işadamının bilmesi gereken: 101 ekonomi hikayesi. Hayat Yayınevi. s. 125. ISBN 9789756218921. 10 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[FOOTNOTEKuter200911-6] Kuter 2009, s. 11.

[FOOTNOTEKuter200912-7] Kuter 2009, s. 12.

[FOOTNOTEKuter200913-8] Kuter 2009, s. 13.

[9] Şafak Altun; Kemal Cenk Sarıoğlu (2006). "Türkiye'nin popüler tarihinde ilkler". Alfa Yayınları. s. 83. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2020.

[10] "Yunan askeri annemizin makinesini kullanıyor". arsiv.sabah. 25 Şubat 2004. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020.

[:0-11] "Tolon Fabrikası Yıkılıyor". T24. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020.

[12] "Türkiye'nin ilk çamaşır ve bulaşık makinası fabrikası yıkılıyor". 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2020.

[13] Kösoğlu, Nevzat; Çakır, Osman (2008). Hatıralar, yahut, Bir vatan kurtarma hikâyesi: Nevzat Kösoğlu ile söyleşiler. Ötüken. ISBN 978-975-437-701-9.

[14] "HIST200 2013 Awards | Faculty of Economics, Adminstrative and Social Sciences" (İngilizce). 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.

[15] Çolak, Hasan; Çeçen, Zeynep Kocabıyıkoğlu; Demirakın, N. Ișık (2016). Ayşegül Keskin Çolak'a armağan: Tarih ve edebiyat yazıları. Kebikeç Yayınları. ISBN 978-975-7981-43-5. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.

[16] "Dünya'da, Osmanlı'da ve Türkiye'de Bursa'dan İlkler". bursa.ktb.gov.tr. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.

[17] "Halkbank Kültür ve Yaşam". Halkbank Kültür ve Yaşam. 24 Haziran 2020. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.

[Özdemir2009-18] Nezaket Özdemir (2009). Cumhuriyet çocuklarının diliyle Bursa'nın anısal tarihi. Sentez Yayıncılık. ISBN 978-605-5790-03-5. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020.

[19] "İlk Çamaşır Makinesini Tolon Üretti". Arşiv Sabah. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.

[:1-20] "Çılgın Tolon'lar". Hürriyet Gazetesi. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.

[21] Altun, Şafak; Sarıoğlu, Kemal Cenk (2006). Türkiye'nin Popüler Tarihinde İlkler. Alfa Yayınları. s. 86. ISBN 9789752977747. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[22] Hiç, Muharrem (1973). Montaj sanayii : gelişmesi, sorunları, ve ekonomimizdeki yeri. Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti. s. 180. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[23] Kumcu, Ercan; Pamuk, Şevket (2001). Artık herkes milyoner: Hürriyet sayfalarından ekonominin 50 yılı. Michigan Üniversitesi: Doğan Kitap. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[FOOTNOTEKuter200914-24] Kuter 2009, s. 14.

[25] "Bir başarı hikayesi:Tolon Makine". İAOSB. 25 Nisan 2013. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020.

[FOOTNOTEÖzdemir2009260-26] Özdemir 2009, s. 260.

[27] "BTSO Eski Başkanları". BTSO Resmî web sitesi. 13 Şubat 2010. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020.

[28] "Adalet Partisi İçinde Bir Muhalif: Sadettin Bilgiç" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi. 25 Eylül 2015. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2020.

[29] "Şirket Gelişimi". Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. 8 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.

[30] "Türkiye'nin Mucidi Tolon 82 Yaşında". Milliyet. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.

[FOOTNOTEÖzgün20207-31] Özgün 2020, s. 7.

[not 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

Kamil Tolon nedir?, Kamil Tolon anlamı nedir?, Kamil Tolon ne demektir?