J. R. R. Tolkien'in oluşturduğu yapay diller

J. R. R. Tolkien tarafından oluşturulan yapay diller, bir yapay dil dizisidir. Bu kurgusal dillerin hepsi olmasa da birçoğu, genelde Orta Dünya olarak adlandırılan Tolkien'in Kurgusal evren'i için yaratılmştır. Bu diller The Hobbit adlı eserinde Elrond veya Bolg şeklinde birkaç adda, Yüzüklerin Efendisi adlı eserinde kimi adlar için (Galadriel, Aragorn gibi) ve kimi şiirlerde ("Namárië") ve Silmarillion adlı eserinde neredeyse tüm isimlerde ek olarak eserin adının kendisi için ve birkaç cümle halinde kullanılmıştır.

Tolkien mektuplarından birinde şöyle yazmıştır : "eserlerimle ilgili olarak düşündüğüm temel unsur, benzer biçimde ve temel olarak dilbilimlik bir esine iye olmalarıdır. [. . .] Bu bir ‘hobi’ değildir, başka birinin çalışmasından epeyce farklı olması açısından, bir mecra arayışı olarak ele alınmıştır. Dillerin icadı temel teşkil eder. Dillerin öyküler için oluşturulmasından ziyade, ‘öyküler’ bu dillere bir dünya sağlamak amacıyla yazılmıştır. Bana göre, önce bir ad gelir ve ardından onu öyküsü izler. ‘Elfçe’ yazmayı yeğlemeliydim. Ama tabii ki, Yüzüklerin Efendisi gibi bir eser düzenlenirken, içerisinde okuyucuların ancak sindirebileceğini düşündüğüm kadar ‘dil’ örneği bırakıldı. (Şimdi, çoğu kişinin daha fazlasından hoşlanabileceğini görüyorum.) [. . .] Her halükarda, bana kimi zaman ‘tüm bunlar ne hakkında’ diye soranlara cevabım, bana göre büyük ölçüde ‘dilbilimlik estetik’ ile ilgili bir deneme olduğudur."^[1]

Tolkien tarafından oluşturulan yapay dillerin listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tolkien, dil mucitlerinin en meşhur ve üretken olanlarından birisidir. Değişken derinliğe iye, bir dil bilgisi ve söz varlığı olan yirmiden fazla dil oluşturdu. Bu dillerin tam sayısının bilinmemesinin yanı sıra, pek çok dilbilimlik makalesi hala yayınlanmamıştır.

Tolkien'in kurgusal evreninde kullanılan yapay diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Elf Dilleri ailesi ata-dil olarak adlandırılan bir ortak atadan (Primitive Quendian) türeyen bir dil öbeğidir. Dil ailesi 1910 yılında oluşturulmuş, Tolkien 1973 yılında ölene kadar üzerinde çalışmaya devam etmiştir. En az on beş Elfçe dil ve lehçenin dil bilgisi ve söz varlığını oluşturdu: Primitive Quendian ata-dil, Common Eldarin, Quenya, Goldogrin, Telerin, Sindarin, Ilkorin, Nandorin, Avarin.
Orta Dünyadaki İnsan Dilleri bir çoktu, ama Tolkien çoğunu zikretmekle yetinmiştir. Söz varlığı ve dil bilgileriyle en az üç dil geliştirmiştir: Taliska, Adûnaic ve Soval Pharë ('Ortak Dil'). İngilizce Westron olarak adlandırılan bu dil, Üçüncü Çağ'da Hobbitler ve İnsanlar tarafından konuşuluyordu. Daha az geliştirilen diğer insancıl diller: Dalish, Rohirric (Anglo-Saxon'larca temsil edilir), Rhovanion (Got'larca temsil edilir), Haladin, Dunlendish, Drûg, Haradrim, ve Easterling.
Cücelerin gizli dili: Khuzdul. Aynı zamanda Iglishmêk olarak adlandırılan bir İşaret dili kullanıyorlardı.
Entlerin dili: Entish.
Valar dili: Valarin.
Birinci Çağ'da Morgoth tarafından yaratılan Orkların dili
Sauron tarafından kendi imparatorluğu için yaratılan Kara Dil.
Üçüncü Çağ'da Ork'ların kullandığı birçok dil. (Genelde Kara Dil ve diğer dillerin sözlerinin bayağılaştırılmış, karma biçimlerinden oluşan diller)

Diğer yapay diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Naffarin tamamen Tolkien tarafından oluşturulan ilk yapay dildir.
Gautisk Tolkien tarafından Undarhruiménitupp olarak adlandırılan "kaydedilmemiş" Germanik dil.^[2]
Mágo/Mágol Macarca temelli bir dil.

Glossopoeia[değiştir | kaynağı değiştir]

Glossopoeia J. R. R. Tolkien tarafından türetilmiş bir terimdir. Günümüzde yapay dil oluşturma (genel olarak artistik dillerin) manasında kullanılmaktadır,^[3]

Yapay alfabeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tolkien sadece yeni diller icat etmemiş, aynı zamanda bu diller için alfabeler de icat etmiştir.

Tolkien tarafından icat edilen alfabelerin listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kronolojik sırayla:

Rúmil'in Tengwar'ı ya da Sarati
Gondolinic Runlar (Gondolin kentinde kullanılan runlar)
Valmaric Yazı
Andyoqenya
Qenyatic
Yeni İngilizce alfabesi
"Goblin alfabe"si (The Father Christmas Letters de)
Fëanor'un Tengwar'ı
Daeron'un Cirth'i

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Elfçe

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar

^ The Letters of J.R.R.Tolkien, pp. 219–220
^ J. Garth, Tolkien and the Great War. p. 17.
^ Sarah L. Higley: Hildegard of Bingen's Unknown Language. Palgrave Macmillan, 2007.

Genel Kaynaklar

C. F. Hostetter, Tolkienian Linguistics: The First Fifty Years, Tolkien Studies 4 (2007).

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

The Elvish Linguistic Fellowship: Publishes the journals Parma Eldalamberon, Tengwestië, and Vinyar Tengwar 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
The Elvish Linguistic Fellowship's Tolkienian Linguistics FAQ 19 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
The Elvish Linguistic Fellowship's Resources for Tolkienian Linguistics 6 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
The Tolkien language mailing list 6 Haziran 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] The Letters of J.R.R.Tolkien, pp. 219–220

[2] J. Garth, Tolkien and the Great War. p. 17.

[3] Sarah L. Higley: Hildegard of Bingen's Unknown Language. Palgrave Macmillan, 2007.

[1]

[2]

[3]

J. R. R. Tolkien Tarafından Oluşturulan Yapay Diller anlamı nedir