Isengard, J. R. R. Tolkien evreninde hayali yerdir.^[1]

İlk başlarda sadece Korunan orthanc ("kırılmaz taş")tan yapılmıştı ama sonradan entler Isengard kulesinin üstüne nehrin sularını yönlendirdi. Kule Kırılmaz taştan olduğu için yıkılmadı.^[2] Bundan dolayı saruman kulede hapis kaldı. Gandalf buraya gelerek Saruman'ın asasını kırdı aklığını elinden aldı.^[1] Gandalfta bilmeden onu aldı ve bunu karşıdakinin aleyhine kullanmayı öğrendi. İkinci Çağ’ın sonlarında, Gondor’un ilk zamanlarında Gondurlular kırılmaz taştan Orthanc Kulesi’ni inşa ettiler ve dağların yaşayan kayalarından oluşmuş Isengard Halkası’nı düzleştirip şekillendirdiler.^[1] Bu istihkâm Dumanlı Dağlar ile Ak Dağlar arasında bulunan ve Gondor’un batı savunmasında stratejik bir konuma sahip olan Geçit’i korumak için inşa edilmişti. Isengard, Geçit’in kuzey kısmına koruma sağlarken, Aglarond - daha sonraki ismi ile Miğfer Dibi- Geçit’in güney kısmına koruma sağlamaktaydı.

Bir müddetliğine Isengard, batı sınırlarını denetimini elinde tutan Gondorlu efendilerin yerleştiği bir bölge oldu. Isengard’da ayrıca Orthanc’ın boynuzları arasına çıkıp yıldızlar üzerinde araştırma yapan kültürlü insanlar ve arifler de konaklamaktaydı. Orthanc Taşı denilen ve krallığın diğer bölgeleriyle iletişim kurmaya yarayan palantír Kule’de tutulmaktaydı. Orthanc, Minas Anor ve Minas Ithil ile birlikte Gondor’un Üç Kulesi olarak sayılmaktaydı.

Fakat zaman geçtikçe, Gondor’un batı sınırlarındaki gözcülüğü azaldı. 1636’da gelen Büyük Veba’da Calenardhon -Isengard’ın yanı, Gondor’un batı bölgesi- nüfusu oldukça azaldı. Sağ kalan yerlilerin çoğu doğuya göç etmek durumunda kaldı. Gondor üzerindeki ana tehdit Doğu’daki düşmanlar olduğundan Gondor savunma açısından dikkatini bu yöne verdi.

Aradan geçen yıllardan sonra Isengard yerel reislerin soyuna bırakıldı. Reisler Gondorluydu fakat Isengard’ın içerisinde yahut çevresinde ikâmet eden tebaaları zamanla Bozdiyarlılarla ilişkiler kurdu, kanları karıştı. Bozdiyarlılar Dumanlı Dağlar’ın batısından göç eden topluluğa denmekteydi.

2510’da Calenardhon, Doğulular ve orklar tarafından istilâ edildi. İstilâ sırasında Isengard kuşatıldı. Lakin düşman kuvvetleri Celebrant Meydan Savaşı’nda kuzeyden gelen Genç Eorl komutasındaki Éotheod'e mağlup oldu. Zamanın Gondor Vekilharcı Cirion, Éotheod'e Calenardhon topraklarını ödül olarak bıraktı ve bu bölgeye Rohan denmeye başlandı.

Isengard Gondor’un bir istihkâmı olarak kalmaya devam etti. Fakat Isengard ile Gondor arasındaki bölge Rohan tarafından ayrılmış duruma gelmişti. Reis ve halkı Isengard Halkası’nda yaşamaya devam etti fakat Orthanc Kulesi kilitlenerek anahtarı Minas Tirith’e getirildi. Minas Tirith ile Isengard arasındaki bağ gün geçtikçe zayıfladı, en sonunda tamamen koptu. Isengard bağımsız bir kale durumuna geldi.

Kral Brego ve Kral Aldor dönemlerinde, Bozdiyarlılar Rohan’dan sürüldü. Bozdiyar halkı Rohirrim’e nefret beslemeye başladı ve iki halk zamanla birbirlerine düşman oldu.

Isengard’da ikâmet eden Gondorlu reislerin soyu kuruduğunda, istihkâmın kontrolü yine o bölgede ikâmet eden karışık kanlı ve Bozdiyar halkı ile iyi anlaşan bir aileye geçti. Kral Aldor’un ölümünün ardından Bozdiyarlılar Rohan Geçidi’ne doğru göç etmeye başladılar. Isengardlı yerlilerden de yardım alan halk, dağların yamaçlarına yerleşim yeri kurdular.

2710 yılında Bozdiyarlılar Isengard’ın kontrolünü eline aldı. Isengardlı yerlilerin pek çoğu yeni gelenleri hoş karşıladı. Gondor’a sadık kalanlar ise öldürüldü. Zamanla Bozdiyarlılar, Batıağıl’daki at çiftliklerine baskınlar düzenlemeye başladı. Bunun üzerine zamanın Rohan Kralı Deor akıncıları durdurmak üzere Rohirrim’in önünde at sürdü. Deor akıncıları yenmişti fakat Isengard’da Dunlandlilerin yaşadığını görmek onu şaşırtmıştı. Rohirrim kaleyi almak istedi fakat başaramadı. Bunun üzerine Deor, Gondor Vekilharcı Egalmoth’dan yardım istedi fakat Egalmoth herhangi bir destek kuvveti gönderemedi. Isengard 2758-2759 yıllarındaki Uzun Kış’a kadar Dunlandlilerin hakimiyetinde kaldı. Bu yıllarda Bozdiyarlılar açlık sıkıntısı çekmeye başladılar ve sonunda Rohan Kralı Fréalaf’a teslim oldular.

2759 yılında Ak Saruman -Büyücüler diye bilinen topluluğun reisi ve Ak Divan’ın başı – Isengard’a yerleşmeyi talep etti. Gondor, bu bölgede askerî güç bulunduramadığından Gondor Vekilharcı Beren bu teklifi kabul etti ve Orthanc’ın anahtarlarını Saruman’a verdi. Bu değişimden memnun bir başka taraf ise Rohirrim idi. Zira Bozdiyar ile aralarındaki sınır bölgesinde artık güçlü bir Büyücü ikâmet etmekteydi. Saruman ise Isengard’ın konum ve savunma yönünden cazibesine kapılmıştı. Saruman’ın bu bölgeye yerleşme sebeplerinden biri de palantíri kullanabilme olanağıydı ve bu bölgeye yerleşerek bu imkâna da sahip olmuş oldu.

Gondor Vekilharcı, Saruman’a eski amaçları doğrultusunda Orthanc’ı ve Isengard’ı emanet etmişti, batı sınırlarının korunmasında denetleyici olması için. Fakat Büyücü’nün, gücünü artırmak için yaptığı planlar vardı. 2953 yılında Isengard’ın, surları içerisinde kendisine ait izole bir bölge olduğunu ilân etti. Kalesini güçlendirip, orklardan, Dunlandlı adamlardan ve görünüş itibarıyla bu iki ırkın karışımından oluştuğu belli olan bir ordu oluşturmaya başladı.

Saruman’ın ordusu Isengard Halkası’nın duvarları içerisinde ikâmet etmekteydi. Kurtlar ise duvarların altlarındaki mağaralarda tutulmaktaydı. Isengard’da yetişmekte olan birçok meyve ağacını ve bahçeyi yok eden Saruman, ordusuna silah sağlamak üzere atölyelerden oluşan bir yer altı ağı oluşturdu. Saruman oluşan gücünü, İnsan ırkına hükmetmek üzere kullanmayı planlıyordu. Bu aşamada ilk adım ise Rohan’ın fethiydi.

10 Temmuz 3018’de Gri Gandalf Isengard’a geldi ve Saruman onu kendisine katılması için iknâ etmeye çalıştı. Gandalf Saruman’ın kuvvetlerine katılmayı reddetti akabinde Saruman onu Orthanc’ın en üstüne, boynuzlu çatıya çıkartarak esir olarak aldı. 18 Eylül’de Yel Efendisi Gwaihir gelip Gandalf’ı esaretten kurtardı.

3019 yılında Saruman Rohan’a karşı savaşını başlattı. 25 Şubat’ta yapılan Birinci Isen Geçitleri Savaşı’nda Kral Théoden’in oğlu Théodred öldürüldü. 2 Mart’ta Saruman Isengard’daki tüm askerî gücünü dışarı çıkarttı. Günün akşamında yapılan İkinci Isen Geçitleri Savaşı’nda Rohan’ın bölgedeki savunma gücü yokedildi. Gece yarısı ise ork, insan ve kurtlardan oluşan 10000 kişilik Isengard ordusu bir saat içerisinde geçitlerin kontrolünü tamamiyle ele geçirdi. Ordu Rohirrim’i kuşatmak üzere Miğfer Dibi’ne yürüdü fakat kuşatma kaldırıldı ve Isengard ordusu tamamıyla yok edildi.

Isengard ordusu yola çıkıp da kapıların tekrar kapanmasının ardından Ağaçsakal ve entler Isengard’a saldırdılar. Entler giriş kapılarını menteşelerinden sökerek Isengard’a girdiler ve Isengard Halkası’nı oluşturan duvarları parçalamaya koyuldular. Kapıları yıkılmış kemerli tünel ve muhafız odası dışında güney surlarının tamamı yok edildi. Kuzey yönündeki duvarlarda da oldukça geniş yarıklar oluşturuldu.

Bu olayların ardından Saruman kendini Orthanc’a kilitledi. Entler Orthanc’a zarar vermek istediyse de kulenin pürüzsüz ve sert yüzeyi buna engel oldu. Birkaç çentik ve çizik dışında Orthanc saldırıdan zarar görmedi.

Saldırı sırasında Saruman da boş durmadı. Isengard’ın zeminine inşa edilmiş çarklardan ve yarıklardan yükselen sıvı alevler ve dumanlar kısmen entlere zarar vermişti. Bunun üzerine entler Isen Nehri’nin sularını bölgede toplamaya karar verdi ve nehrin yönünü değiştirdi. Kuzey duvarındaki geçitten Isengard Halkası’na giren sular Saruman’ın atölyelerindeki ve fırınlarındaki ateşleri söndürdü.

Entlerle birlikte Isengard’a gelen hobbitler Peregrin Took ve Meriadoc Brandybuck Isengard’ın zeminini araştırmaya başladılar. Araştırma sırasında erzak dolu birçok kilerle karşılaştılar ki bunlardan bir tanesinde içinde Uzundip Yaprağı – Saruman’ın Shire’dan gizlice getirttiği bir çeşit pipo otu - bulunan fıçılara rastladılar.

5 Mart’ta Gandalf ile Kral Théoden, Saruman ile müzakere yapmak üzere Isengard’a geldiler. Lakin Saruman makul bir davranış göstermedi. Bunun üzerine Gandalf, Saruman’ın asasını kırarak onu Büyücüler Divanı’ndan attı. Gandalf ile diğerleri Isengard’dan ayrılmak üzereyken, Saruman’ın hizmetkârı Gríma Solucandil palantíri Orthanc’dan aşağı fırlattı.

Saruman ve Gríma Yüzük Savaşları boyunca Ağaçsakal’ın ve diğer entlerin gözetiminde Orthanc’da kilitli kaldılar. Entler, Saruman’ın gizli tünellerinden kaçışını engellemek için Orthanc’ın çevresinde bir göl oluşturdular. Isengard Halkası’nın kalan duvarlarını da yıkan entler, tüm moloz ve yıkıntıları bölgeden temizlediler, Orthanc’ın çevresine yeni bahçeler oluşturup yeni ağaçlar diktiler ve buraya Gözcüormanı dediler.

Saruman, güçlü Ses’ini kafesleri ve esareti sevmeyen Ağaçsakal üzerinde kullandı ve 15 Ağustos’ta Gríma ile birlikte Orthanc’ı terk etti.

Aragorn, birleşmiş Gondor Kralı Elessar 22 Ağustos’ta Isengard’a geldi. Aragorn entlere bu vadide yaşamaları için izin verdi ve entlerden Orthanc’a gözcülük etmelerini istedi. Ağaçsakal, Orthanc’ın Anahtarı’nı Aragorn’a verdi ve Orthanc Kulesi bir kez daha Kral’ın otoritesi altına alındı. Aragorn’un Orthanc’ın restore edilmesi emrini vermesinin ardından kulede Saruman tarafından çalınmış, içlerinde Elendilmir'in de bulunduğu pek çok önemli eşya bulundu. Orthanc Taşı tekrar kuleye taşındı ve zaman zaman krallığını denetlemek üzere buraya gelen Aragorn tarafından kullanıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]