Heybeliada Sanatoryumu

Genel bilgiler
Durum	Kapalı
Tür	Hastane
Konum	Heybeliada, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	40°52′13″K 29°05′34″D / 40.87028°K 29.09278°D / 40.87028; 29.09278
Açılış	1 Kasım 1924
Kapanma	2005
Maliyet	50 bin TL (1924)
Ölçüler
Genişlik	224 dönüm

Heybeliada Sanatoryumu, İstanbul'a bağlı Heybeliada'da bulunan, Türkiye'nin ilk pandemi hastanesi. 2005 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından kapatılmıştır.

Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1924 yılında Atatürk'ün talimatıyla Heybeliada’nın güney tarafındaki Çamlimanı Mevkii’nde 16 yataklı olarak kuruldu. 1940’larda idare ve çalışanlar için ayrı binalar inşa edilerek hastanenin imkânları genişletildi. Hastanede ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve edebiyatçı yazar Rıfat Ilgaz gibi ünlü isimler tedavi gördü. 1954 yılından itibaren rehabilitasyon merkezi ve hemşire okuluna da evsahipliği yapmaya başladı.

1980 sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

1980 yılına kadar devletin sağlık politikasına göre verem, devletin çözmesi gereken bir sorundu ve bu konudaki masraflar Sağlık Bakanlığı bütçesinden yapılırdı. Sanatoryumun gıda, yakıt, elektrik ve su masrafları da gene bakanlıkça karşılanırdı. 1980 sonrasında ise devlet desteği kesildi ve kendi giderlerini kendisinin karşılaması gerekti. Bu ağır yükü karşılamakta hayli zorlanan sanatoryum yavaş yavaş çökmeye başladı. Ödenek ayrılmadı, bakım yapılamadı. Göğüs Cerrahisi konusunda adını duyurmasına karşın hastanede MR ve tomografi cihazı yoktu. Çalışan doktor ve personel ücretleri yeterli seviyenin çok altında kalmaya başladı. Uzman ve asistan eğitimi için yenileştirmeler yapılamadı. Durum hastalar yönünden de mutsuzluk vericiydi. Hasta bakımı artık eskisi gibi yapılamıyor, hizmetler büyük ölçüde aksıyordu.

1999 yılına kadar eldeki imkânlarla yapılan bakımlarla hastane binaları ayakta tutulmaya çalışılıyordu. 17 Ağustos 1999 depremiyle büyük hasarlar meydana geldi. Çatılar hasar gördü, sıvalar bloklar halinde döküldü, bacalar yıkıldı ve duvarlarda çatlaklar meydana geldi. Fakat bunca hasara rağmen hiçbir can kaybı olmadı. Hastalar bahçelere taşındı ve geçici bir süre hasta bakımları bahçede yapıldı.

Bayındırlık Müdürlüğü'nün gönderdiği heyetin incelemeleri sonunda binanın hasar görmesine rağmen tehlike arz etmediğini bildirmesi üzerine hastalar gene hastanelere taşındı. Ne var ki iki bina diğerlerinden daha çok hasar görmüştü ve mutlak bakım yapılması gereği doğmuştu. Bu iki blok boşaltılarak 2001 yılında, İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası^[1] tarafından masrafların karşılanması sayesinde restore edilebildi.

Kapatılması[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında, İstanbul Sağlık Müdür Vekili Uzman Dr. Mehmet Bakar tarafından AA muhabirine yapılan bir açıklamayla bu hastanenin kapatılarak şehir içine nakledileceği bildirildi. Hastanenin kapatılma sebebi olarak deniz yoluyla ulaşımın zorluğu ve yeterli hasta bulunmaması sebep gösteriliyordu.

1 Ağustos 2005 tarihinde Sağlık Bakanlığı'nın verdiği onayla Heybeliada Sanatoryumu Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin, kadro ve tıbbi donanımıyla, Süreyyapaşa Göğüs Kalp ve Damar Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne nakledilmesine karar verildi. Personel ve hastalarının bir kısmı Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları Hastanesi'ne^[2] sevk edildi, hastaların diğer bir kısmı da taburcu edildi.

100'ü doktor ve hemşire olmak üzere 250 personeli ve 660 yatak kapasitesi olan hastane, 30 Eylül 2005 tarihinde kapandı.

Diyanet'e devredilmesi ve tahsisin iptali[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında kapatılan binanın, "İslami Eğitim Merkezi" oluşturulması amacıyla 8 Ağustos 2018 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredildiği bilgisi, 5 Eylül 2020 tarihinde basına yansıdı.^[3] Bunun üzerine Türk Toraks Derneği, Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası, İstanbul Barosu Başkanlığı ve İstanbul Tabip Odası; söz konusu tahsise itiraz ederek meseleyi mahkemeye taşıdı. İstanbul 14. İdare Mahkemesi, tahsis işlemini, hukuka uygun olmadığı sebebiyle iptal etti.^[4]

İşlevi[değiştir | kaynağı değiştir]

Heybeliada'nın güney tarafındaki Çam Limanı'nına bakan bir tepede İsviçre'deki bir sanatoryum model alınarak inşa edilen bu hastane, başlangıçta 16 yatak kapasitesiyle hizmet vermekteydi. 1940'lı yılların ortalarında bir bina daha ilave edildi, daha sonraları idare binaları ve hemşire lojmanlarının da ilavesiyle imkânları daha da genişletildi. Şehir merkezinden uzak, çam ormanları içinde temiz bir hava ve kuvvetli bir gıda bakımı, dönemin en iyi tedavi şekliydi. Hastalar için balkonunda da birer yatak vardı. Gıda olarak hastalara günde 4 öğün yemek yanında et, süt ve bal veriliyordu.

Sağlık hizmetinin yanı sıra tıp eğitimi de veren bu sanatoryum, Prof. Dr. Siyami Ersek ve daha birçok yerli ve yabancı uzman doktoru da yetiştirmiştir. Bu nedenle, WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından tüberkülozda eğitim ve araştırma hastanesi olarak kabul edilen bu sanatoryum, İsmet İnönü, Rıfat Ilgaz, Ece Ayhan gibi isimlere de hizmet vermişti.

Sanatoryumda rehabilitasyon merkezi de bulunuyordu. Ustalar vasıtasıyla hastalara ayakkabıcılık, çorapçılık, fotoğrafçılık, heykeltıraşlık, saatçilik, daktilo gibi kurslar veriliyor, hastalar zenaat öğrenip meslek sahibi olabiliyorlardı. Sanatoryumun kuruluşunun 50. yılında yapılan bir araştırmaya göre, kurslara katılan yaklaşık bin kişinin yarısı meslek ve iş sahibi olmuştu.

Sağlık sorunlarında moral desteğin önemli bir yardımcı etken olması nedeniyle sanatoryumda haftada bir moral günleri düzenleniyor, ya sinema gösterisi yapılıyor ya da konser veriliyordu.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Birebir.net^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Akşam gazetesi 12 Temmuz 2005
• Sağlık gündemi^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Sabah gazetesi 27.11.1999 5 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.