Hazırlama etkisi

Hazırlama etkisi, bir uyarana maruz kalmanın, bilinçli bir rehberlik ya da niyet olmaksızın bir sonraki uyarana tepkiyi etkilediği bir olgu.^[1]^[2] Örneğin, HEMŞİRE kelimesi DOKTOR sözcüğünü takip ederek EKMEK sözcüğünü takip etmekten daha çabuk tanınır. Hazırlama, algısal, çağrışımsal, tekrarlayıcı, pozitif, negatif, duyuşsal, anlamsal veya kavramsal olabilir. Bununla birlikte, araştırma henüz hazırlama etkilerinin süresini kesin olarak belirlememiştir,^[3]^[4] ancak başlangıcı neredeyse anlık olabilir.^[5]

Hazırlama, iki uyaran aynı modalitede olduğunda en etkili şekilde çalışır. Örneğin, görsel hazırlama en iyi görsel işaretlerle, sözlü hazırlama en iyi sözlü işaretlerle çalışır. Ancak hazırlama, modaliteler arasında^[6] veya "doktor" ve "hemşire" gibi anlamsal olarak ilişkili kelimeler arasında da gerçekleşir.^[7]^[8]

Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Pozitif ve negatif hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Pozitif ve negatif hazırlama terimleri, hazırlamanın işleme hızını etkilediği zaman anlamına gelir. Pozitif bir hazırlayıcı işlemeyi hızlandırırken, negatif bir hazırlayıcı, hızlandırılmamış seviyelere göre daha yavaştır.^[9] Pozitif hazırlama, uyaranı deneyimlemekten kaynaklanırken,^[10] negatif hazırlama, uyaranı deneyimlemekten ve sonra onu görmezden gelmekten kaynaklanır.^[11] Hazırlayıcı bilinçli olarak görülmese bile pozitif hazırlama etkileri meydana gelir. Pozitif ve negatif hazırlamanın etkileri olaya bağlı potansiyel (ERP) okumalarında görülebilir.^[12]

Pozitif hazırlamanın yayılma aktivasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.^[10] Bu, ilk uyaranın, bir eylem veya görevi gerçekleştirmeden hemen önce bellekteki belirli bir temsil veya ilişkinin bölümlerini etkinleştirdiği anlamına gelir. Temsil, ikinci uyaranla karşılaşıldığında zaten kısmen aktiftir, bu yüzden kişinin bilinçli olarak farkında olması için daha az ek aktivasyon gereklidir.

Negatif hazırlamanın açıklanması daha zordur. Birçok model ortaya atılmıştır, ancak şu anda en yaygın kabul gören dikkat dağıtıcı kısıtlama ve epizodik alım modelleridir.^[9] Dikkat dağıtıcı kısıtlama modelinde, ihmal edilen uyaranların aktivasyonu beyin tarafından kısıtlanır. Epizodik geri alma modeli, göz ardı edilen ögelerin beyin tarafından "yanıtlama" olarak işaretlendiğini varsayar. Daha sonra, beyin bu bilgiyi almak için harekete geçtiğinde, etiket bir karışıklığa neden olur. Bu karışıklığı çözmek için harcanan zaman negatif hazırlamaya neden olur. Her iki model de hala geçerli olsa da, son bilimsel araştırmalar bilim insanlarının dikkat dağıtıcı kısıtlama modelinden uzaklaşmasına neden oldu.

Algısal ve kavramsal hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Algısal ve kavramsal temeller arasındaki fark, sırasıyla benzer bir biçime sahip ögelerin veya benzer bir anlama sahip ögelerin hazırlanıp hazırlanmadığıdır.

Algısal hazırlama, uyaranın biçimine dayanır, önceki ve sonraki uyaranlar arasındaki eşleşme ile güçlendirilir. Algısal hazırlama, uyaranın modalitesine ve kesin formatına duyarlıdır. Algısal hazırlamaya bir örnek, bir kelime kökü tamamlama testinde eksik bir kelimenin tanımlanmasıdır. Görsel hazırlayıcı testlerinin her zaman aynı olması gerekmez. Örneğin,çalışmalar uyaranların mutlak büyüklüğünün değişebileceğini ve hala önemli bir hazırlama etkisi sağladığını göstermiştir.^[13]

Kavramsal hazırlama, bir uyaranın anlamına dayanır ve anlamsal görevlerle güçlendirilir. Örneğin, masa, sandalye üzerinde hazırlama etkileri gösterecektir, çünkü masa ve sandalye aynı kategoriye aittir.^[14]

Tekrarlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğrudan hazırlama olarak da adlandırılan tekrarlama hazırlığı, bir pozitif hazırlama şeklidir. Bir uyaran gösterildiğinde, aynı zamanda hazırlanma etkisi yaratır. Bu, uyaranın daha sonra tekrar gösterildiğinde beyin tarafından daha hızlı işleneceği anlamına gelir.^[15] Bu etki sözcüksel karar görevindeki kelimeler üzerinde bulunmuştur.

Anlamsal[değiştir | kaynağı değiştir]

Anlamsal hazırlamada, hazırlayıcı ve hedef aynı anlamsal kategoriden ve paylaşım özelliklerinden gelir.^[16] Örneğin, köpek kelimesi kurt için semantik bir hazırlayıcıdır, çünkü ikisi benzer hayvanlardır. Anlamsal hazırlama, çağrışımsal ağlar içindeki aktivasyonu yaydığı için çalışmak üzere teorileştirilir.^[10] Bir kişi bir kategorideki bir ögeyi düşündüğünde, benzer ögeler beyin tarafından uyarılır. Kelime olmasalar bile, morfemler bunları içeren tam kelimeler için hazırlama etkisine neden olabilir.^[17] Bunun bir örneği, 'psik' biçiminin 'psikoloji' kelimesi için hazırlayabileceği olabilir.

Ayrıntılı olarak açıklamak gerekirse, bir kişi bir kelimeyi işlediğinde, bazen önceki kelime semantik olarak bağlı olduğu diğer kelimeyi etkileyebilir. Önceki çalışmalar, hızlı beliren ve çabuk zayıflayan hazırlama etkilerine odaklanmıştır. Örneğin, Donald Frost'un yaptığı bir deney, listelerdeki ve cümlelerdeki anlamsal kolaylaşmanın ve zayıflamanın süresini araştırdı. Yapılan üç deneyde sözcüklerin anlamsal ilişkilerinin listelerden ziyade cümleler içinde ortaya çıktığı zaman farklı olduğu bulunmuştur. Böylece bu sonuçlar devam eden söylem modelini desteklemiştir.^[18]

İlişkisel hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

İlişkisel hazırlamadaki hedef, hazırlayıcı olarak görünme olasılığı yüksek olan ve onunla "ilişkilendirilen", ancak anlamsal özelliklerle ilintili olması gerekmeyen bir kelimedir. Köpek kelimesi kedi kelimesi ile ilişkisel hazırlayıcıdır çünkü bu iki kelime birbiri ile hayli ilişkilidir ve çoğu zaman beraber kullanılırlar.^[19] Benzer bir etki de bağlam hazırlama olarak bilinir. Bağlam hazırlığı, bu bağlamda oluşması muhtemel uyaranların işlenmesini hızlandırmak için bir bağlam kullanarak çalışır. Bu etkinin yararlı bir uygulaması da yazılı metni okumaktır.^[20] Cümlenin dil bilgisi ve sözcük dağarcığı, cümlenin ilerleyen bölümlerinde yer alacak kelimeler için bağlamsal ipuçları verir. Daha sonraki kelimeler, tek başına okunanlardan daha hızlı işlenir ve etkisi daha zor veya daha az yaygın kelimeler için daha büyüktür.

Yanıt hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Görsel algı ve motor kontrol psikolojisinde, yanıt hazırlama terimi, özel bir görsel-motor hazırlama etkisi biçimini belirtir. Yanıt hazırlamanın ayırt edici özelliği, hazırlayıcı ve hedefin hızlı bir şekilde (genellikle 100 milisaniyeden az) sunulması ve özdeş veya alternatif motor yanıtlarına bağlanmasıdır.^[21]^[22] Hedef uyaranı sınıflandırmak için hızlandırılmış bir motor tepkisi gerçekleştirildiğinde, hedefin hemen önündeki bir hazırlayıcı, hedef olarak farklı bir yanıta atandığında yanıt çatışmalarına neden olabilir. Bu yanıt çatışmaları motor davranışı üzerinde gözlemlenebilir etkilere sahiptir, örneğin tepki süreleri ve hata oranları üzerinde hazırlama etkilerine yol açar. Yanıt hazırlamanın özel bir özelliği, hazırlayıcının görsel farkındalığından bağımsız olmasıdır: Örneğin, yanıt hazırlamanın etkileri, hazırlayıcının görsel farkındalığının azaldığı koşullar altında artabilir.^[23]^[24]

Örtülü hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Örtülü hazırlama paradigması, son yirmi yıldır görsel kelime tanıma sırasında hem ortografik hem de fonolojik aktivasyonları araştırmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. "Örtülü" terimi, hazırlayıcı sözcüğün veya sözde kelime ###### gibi (hazırlayıcıdan önce) veya geriye doğru (hazırlayıcıdan sonra) sunulabilen sembollerle örtülmesi anlamına gelir. Bu durum, hazırlayıcının görünürlüğünü azaltmayı sağlar. Hazırlayıcı, bu paradigmada genellikle 80 ms'den daha az (ancak tipik olarak 40-60 ms arasında) gösterilir. Genel olarak, bu örtme ile ilişkili kısa UBS (Uyaran Başlangıç Senkronizasyonsuzluğu, yani örtmenin başlangıcı ile hazırlayıcının arasındaki zaman gecikmesi), örtülü hazırlama paradigmasını görsel kelime tanıma sırasında otomatik ve baskısız etkinleştirilmesini araştırmak için iyi bir araç haline getirir.^[25] Forster, örtülü hazırlamanın, hazırlayıcı ile hedef arasındaki ilişkinin bilinçli olarak değerlendirilmesini etkili bir şekilde yok ettiği ve böylelikle kişinin karar vermek için hazırlayıcıyı stratejik olarak kullanma yeteneğini ortadan kaldırdığı gerekçeleri ile hazırlamanın daha saf bir formu olduğunu savunmuştur. Çok sayıda deneyden elde edilen sonuçlar, görünür hazırlayıcılarla gerçekleşmesi çok zor olan bazı hazırlama formlarının gerçekleştiğini göstermektedir. Böyle bir örnek, hazırlayıcının hedefe benzer olduğu, ancak hedefe özdeş olmadığı biçimsel hazırlamadır.^[26]^[27]

İyilik hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

İyilik hazırlama, kişi bir iyilik eylemi tecrübe ettiğinde ve daha sonra olumlu uyaranlarla karşılaştığında daha düşük bir aktivasyon eşiği yaşadığında ortaya çıkan spesifik bir hazırlama şeklidir. İyilik hazırlamanın benzersiz bir özelliği de, pozitif ilişkisel ağların artan etkinleşmesine ek olarak, olumsuz uyaranlara karşı da geçici olarak artan bir dirence neden olmasıdır.^[28] Bu hazırlama şekli, etkileme hazırlaması ile de yakından ilişkilidir.

Duygusal hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Duygusal ya da etkileme hazırlığı, insanların, fikirlerin, nesnelerin, malların, vb., yalnızca fiziksel özellikleri ile değil, aynı zamanda duygusal bağlamda da değerlendirilmelerini gerektirir. Duygusal hazırlama ile ilgili çoğu araştırma ve kavram, insanlardan olumlu, nötr veya negatif hazırlayanların ardından bir uyaranı değerlendirmeleri veya cevaplamaları istendikleri duygusal hazırlama paradigmasından yola çıkmaktadır. Bazı araştırmalar, değerliğin (pozitif veya negatif) sözcüksel karar görevleri üzerinde uyarılmadan (düşük - yüksek) daha güçlü bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.^[29] Duygusal hazırlık da, hazırlayıcı bilinçli farkındalığa girmediğinde daha yaygın ve güçlü olabilir.^[30]

Kültürel hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültürel hazırlama, insanların kültürel çerçeve değiştirme ve benlik kavramı gibi olayları ve diğer kavramları nasıl yorumladıklarını anlamak için kültürler arası psikoloji ve sosyal psikoloji alanında kullanılan bir tekniktir. Örneğin, Hung ve yardımcıları, katılımcılara ABD Capitol Binası ve Çin tapınağı gibi farklı bir kültürle ilgili görüntüler sergiler ve ardından bir grup balığın önünde yüzen bir balık klibi seyrettirir.^[31] İkincisine maruz kaldıklarında, Hong Kong katılımcılarının kolektivist bir şekilde akıl yürütme olasılığı daha yüksektir.^[32] ^:187 Buna karşılık, batı imgelerini gören katılımcıların ters tepki verme ve önde yüzen balığa daha fazla odaklanma olasılığı daha yüksektir.^[33] ^:787^[34] İki kültürlü toplumdan insanlar farklı kültürel ikonlarla hazırlandıklarında, kültürel olarak aktifleştirilmiş atıflarda bulunmaya eğilimlidirler. ^:327

Hazırlama önleyici[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazırlama önleme, bilgi gösterimleri çakıştığında diğer bilgilerin son işlenmesi nedeniyle bilgilerin işlenmesinde ölçülebilir bir bozulma meydana gelmesidir. Bir temsili kullanımından sonra güçlendirmek, o öge için hazırlamanın yanı sıra, tekrarlanmayan diğer bazı ürünler için de ön hazırlamaya neden olur.^[35] Örneğin, bir çalışmada, eski Çince karakterlerin tanımlama doğruluğu, ilk ölçümlerinden (yani, hazırlama etkisi) önemli ölçüde daha yüksekken, yeni karakterlerin tanımlama doğruluğu, ilk ölçümlerinden (yani, hazırlama önleyici etki) önemli ölçüde düşüktür.^[36] Hazırlama önleyicinin tekrarlayan hazırlamanın doğal antitezi olduğu söylenir ve iki nesne bileşen özelliklerini paylaştığında ortaya çıkar ve böylece örtüşen temsillere sahiptir.^[37] Bununla birlikte, bir çalışmada, tekrarlayan hazırlama etkileri gözlenmiş olsa bile, bir resim adlandırma görevinde hazırlama önleyici etkileri bulamadı. Araştırmacılar, hazırlama önleyici etkilerinin küçük bir zaman diliminde gözlenmeyebileceğini iddia ediyorlar.

Hazırlama etkilerinin ölçülmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazırlama etkileri, örtük bellek testlerinin çoğunda bulunabilir. Kelime kökü tamamlama görevi ve kelime parçası tamamlama görevi gibi testler algısal hazırlamayı ölçer. Kelime kökü tamamlama görevinde, katılımcılara bir çalışma kelimesi listesi verilir ve akla ilk gelen kelime ile 3 harften oluşan "kök" kelimesini doldurmaları istenir. Katılımcılar, çalışma listesindeki kelimeleri yeni kelimelerden daha sık kullanıyorsa, bir hazırlama etkisi gözlenir. Kelime parçası tamamlama görevi benzerdir, ancak bir sözcüğün kökünü vermek yerine katılımcılara bazı harfleri eksik olan bir kelime verilir. Sözcüksel karar görevi kavramsal hazırlamayı göstermek için kullanılabilir.^[7]^[38] Bu görevde katılımcılardan belirli bir dizenin kelime olup olmadığını belirlemeleri istenir. Hazırlama, katılımcılar anlamsal olarak ilgili kelimelerle hazırlanan sözcüklere daha hızlı yanıt verdiklerinde, örneğin "hemşirenin" öncesinde "doktor" kelimesini "tereyağı" ndan önce geldiğinde olduğundan daha hızlı onayladığında gözlenir. Beyni hasarlı hastalarla beyin görüntüleme yöntemi kullanılarak yapılan çalışmalarda başka kanıtlar da bulunmuştur. Sağlık araştırmalarında hazırlamanın bir başka örneği olarak, hemşirelerin güvenlik davranışlarının vardiya değişikliğinin yapılandırılmasıyla hazırlanıp hazırlanamayacağı incelenmiştir.^[39] Bir pilot simülasyon çalışması, güvenlik dilinin rapora dahil edilmesiyle güvenlik davranışlarının hazırlanabileceğini gösteren erken kanıtların bulunduğunu bulmuştur.

Beyin yaralanmalarının etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amnezi[değiştir | kaynağı değiştir]

Amnezik hastalar, medial temporal lobları zarar görmüş hastalar olarak tanımlanır, bu da günlük gerçeklerin ve olayların açık bir şekilde hatırlanmasında bozulmalara neden olur. Amnezik hastalar üzerinde yapılan hazırlama çalışmaları, hem yapılan hazırlama testinin türüne hem de talimatların ifade şekline bağlı olarak değişen sonuçlara sahiptir.

Amnezik hastalar sağlıklı hastalar kadar algısal hazırlama görevlerini yerine getirirler,^[40] ancak belirli testlere bağlı olarak kavramsal hazırlama görevlerini tamamlamada bazı zorluklar gösterirler. Örneğin, kategori örneği üretim görevlerinde normal performans gösterirler, ancak genel bilgi sorularının yanıtlanmasını içeren herhangi bir görevde zayıflamış hazırlama gösterirler.^[41]^[42]

Testle ilgili talimatların ifadesinin, bir amnezinin görevi başarıyla tamamlama yeteneği üzerinde dramatik bir etkisi olmuştur. Bir kelime kökü tamamlama testi gerçekleştirirken, hastalar akla gelen ilk kelimeyi kullanarak gövdeyi tamamlamaları istendiğinde başarılı olup, ancak çalışma listesindeki kökü tamamlamak için bir kelimeyi açıkça hatırlamaları istendiğinde, hastalar ortalamanın altında seviyelerde performans göstermişlerdir^[43]

Genel olarak, amnezik hastalarla yapılan çalışmalar, hazırlamanın, açık belleği destekleyen medial temporal sistemden ayrı bir beyin sistemi tarafından kontrol edildiğini göstermektedir.

Afazi[değiştir | kaynağı değiştir]

Belki de nörolojik hastalarda semantik hazırlamanın ilk kullanımı afazisi olan inmeli hastalardı. Bir çalışmada, anlambilimsel kararlar veremeyen Wernicke afazi hastaları semantik kullanıma hazırlanma kanıtı gösterirken, anlamsal yargılamalar yapabilen Broca afazi hastaları Wernicke afazi veya normal kontrollerden daha az tutarlı hazırlama göstermiştir (Milberg ve Blumstein 1981). Bu ayrışma, Blumstein, Milberg ve meslektaşları tarafından fonoloji ve sözdizimsel işlem gibi diğer dil kategorilerine de genişletilmiştir. ^{[ alıntı gerekli ]}

Demans[değiştir | kaynağı değiştir]

Demansın en yaygın şekli olan Alzheimer hastalığı (AD) olan hastalar, hazırlama işlemine kadar kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Sonuçlar bazı durumlarda çelişkilidir, ancak genel olarak, AD hastaları sözcük kökünü tamamlama ve serbest ilişkilendirme görevleri üzerinde daha az hazırlık etkisi gösterirken, sözcüksel karar görevleri üzerinde normal performanslarını korumuşlardır.^[44] Bu sonuçlar, AD hastalarının uyaranların semantik işlenmesini gerektiren her türlü hazırlama görevinde zayıf olduğunu gösterirken, uyaranların görsel-duygusal olarak yorumlanmasını gerektiren hazırlama görevleri Alzheimer hastalarını etkilenmez.

Fokal kortikal lezyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sol medial / temporal gyrusuna inme indiği için işitsel sözel agnozi yaşayan hasta JP konuşulan kelimeleri anlayamamasına rağmen okuma, yazma ve işitme yeteneğini sürdürebiliyordu. JP normal algısal hazırlamayı göstermişti, ancak konuşulan kelimeler için kavramsal hazırlama yeteneği beklenmedik şekilde zayıflamıştı.^[45] Başka bir hasta, NG, sol temporal lobuna zarar geldikten sonra prosopanomiden (uygun isimleri hatırlayamama) muzdaripti. Kişilerin veya şehirlerin adlarını kendiliğinden hatırlayamıyordu, ancak hazırlama etkisinden sonra bir kelime parçası tamamlama egzersizini başarıyla tamamlayabildi. Bu, algısal hazırlama yeteneklerinin bozulmamış olduğunu gösterdi.^[46]

Bilişsel sinirbilim[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazırlama, performansı arttırırken, uyaran tekrarlaması ile duyusal uyaranların serebral korteksindeki sinirsel işlemleri azaltır. Bu, tek hücreli kayıtlarda^[47] ve gama dalgaları üzerine elektroensefalografide (EEG), PET^[48] ve fonksiyonel MRI ile^[49] gözlenmiştir.^[50] Bu azalma, uyaranı temsil eden nöron sayısını azaltan erken duyusal alanlarda temsili keskinleşmeden kaynaklanmaktadır. Bu, daha yüksek bilişsel alanlarda nesneleri temsil eden nöronların daha seçici bir şekilde etkinleşmesine yol açar.^[51]

Kavramsal hazırlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Kavramsal hazırlama, sol prefrontal kortekste azalan kan akışıyla bağlantılıdır.^[52] Sol prefrontal korteksin diğer görevlerin yanı sıra kelimelerin semantik işlenmede de rol oynadığına inanılmaktadır.^[53]

Kavramsal hazırlamanın sol prefrontal korteks tarafından kontrol edilirken algısal hazırlamanın ekststriat korteks tarafından kontrol edildiği görüşü, şüphesiz sürecin aşırı basitleştirilmiş bir görünümüdür ve mevcut çalışma, hazırlamaya dahil olan beyin bölgelerinin daha ayrıntılı olarak açıklanmasına odaklanmıştır.^[54]

Günlük hayatta[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazırlama işleminin klişeleştirme sistemlerinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.^[55] Bunun nedeni, yanıta dikkat edilmesi, verilen yanıtın istenmeyen olması durumunda bile yanıtın sıklığını arttırır.^[56] Bu yanıta veya davranışlara verilen dikkat, daha sonraki aktivasyon için onları hazırlar. Bu süreci açıklamanın bir başka yolu da otomatikliktir . Özellik açıklamaları, örneğin "aptal" veya "arkadaşça", sık sık veya yakın zamanda kullanılmışsa, bu açıklamalar birisinin davranışını otomatik olarak yorumlamak için kullanılabilir. Kişi bunun farkında değildir ve bu, kişisel inançlarına uymayabilecek davranışlara yol açabilir.^[57]

Bu, özne hazırlama uyarıcısının bilincinde olmasa bile meydana gelebilir.^[55] Bargh ve mesteklaşları 1996'da bu konuda bir çalışma yürütmüşlerdir. Denekler, yaşlı insanların stereotipleri ile ilgili kelimelerle örtük olarak hazırlanmıştır (örnek: Florida, unutkan, kırışıklık). Kelimeler açıkça hız veya yavaşlıktan bahsetmese de, bu kelimelerle hazırlananlar, test kabininden çıktıktan sonra nötr uyaranlarla hazırlananlardan daha yavaş yürümüşlerdir. Kaba ve kibar uyaranlarla benzer etkiler bulunmuştur: kaba kelimelerle hazırlananlar, bir araştırmacıyı nötr kelimelerle hazırlananlardan daha fazla söz kesmişlerdi ve kibar kelimelerle hazırlananlar, en az söz kesenlerdi. Bir Yale çalışması, bir görüşmeden önce sıcak veya soğuk bir içecek tutmak kadar basit bir şeyin, görüşmecinin hoş veya olumsuz görüşüne yol açabileceğini göstermiştir.^[58]

Bu bulgular terapatik müdahalelere kadar genişletilmiştir. Örneğin, Cox ve diğerleri (2012) bir terapistin, kendisini yetersiz olarak stereotipleştiren depresif bir hastanın öz-yeterlik yargısını, yetkinliklerinin anılarını hazırlayıcı olarak kullanarak azaltabileceğini öne sürer. ” ^[59]

Hedefe ulaşan bulguların tekrarlanabilmesi ve yorumlanması tartışmalıdır.^[60] Son çalışmalar, yaş hazırlama da dahil olmak üzere bulguları tekrarlayamamıştır^[61] ve bunu tekrarlayamadığına dair ek raporlar sosyal mesafe gibi diğer bulgularla bildirilmiştir.^[62]^[63]

Hazırlama, genellikle ürünlerin duyusal markalaşmasının başarısında rol oynar ve crossmodal yazışmalar ve duyu aktarımı gibi fikirlerle bağlantılıdır. Örneğin tüketiciler içeceğin logosu daha canlı bir sarı olduğunda limonatayı aniden daha tatlı olarak algılamışlardır^[64]

Anlamsal, çağrışımsal ve form hazırlaması iyi belirlenmiş olsa da, bazı uzun vadeli hazırlama etkileri daha sonraki çalışmalarda tekrarlanamamıştır, bu da bunların etkinliği hatta varlığı hakkında şüphe uyandırmıştır. Nobel ödüllü ve psikolog Daniel Kahneman, araştırmacıları, bulgularının sağlamlığını topluma açık bir mektupta kontrol etmeye çağırdı ve hazırlamanın "psikolojik araştırmanın bütünlüğü hakkındaki şüphelerin reklam yüzü" olduğunu iddia etti. Diğer eleştirmenler, hazırlama çalışmalarının büyük yayın yanlılığı, araştırmacı etkisi olduğunu ve alan eleştirisinin yapıcı bir şekilde ele alınmadığını iddia etmişlerdir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Intertrial hazırlama
Örtük ilişkilendirme testi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "From primed concepts to action: A meta-analysis of the behavioral effects of incidentally presented words". Psychological Bulletin. 142 (5): 472-97. Mayıs 2016.
^ "Studying the Mind in the Middle: A Practical Guide to Priming and Automaticity Research". Handbook of Research Methods in Social Psychology. New York, NY: Cambridge University Press. 2000. ss. 1-39.
^ "Priming Effects in Word Fragment Completion are independent of Recognition Memory". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 8 (4): 336-342. 1982.
^ "The automated will: nonconscious activation and pursuit of behavioral goals". Journal of Personality and Social Psychology. 81 (6): 1014-27. Aralık 2001.
^ "Speeded naming or naming speed? The automatic effect of object speed on performance". Journal of Experimental Psychology. General. 144 (2): 326-38. Nisan 2015. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
^ Several researchers, for example, have used cross-modal priming to investigate syntactic deficits in individuals with damage to Broca's area of the brain. See the following:
^ ^a ^b "Facilitation in recognizing pairs of words: Evidence of a dependence between retrieval operations". Journal of Experimental Psychology. 90 (2): 227-234. 1971.
^ "Lexical integration: sequential effects of syntactic and semantic information". Memory & Cognition. 27 (3): 438-53. Mayıs 1999. Semantic priming refers to the finding that word recognition is typically faster when the target word (e.g., doctor) is preceded by a semantically related prime word (e.g., nurse).
^ ^a ^b "Negative Priming as a Memory Phenomenon". Zeitschrift für Psychologie / Journal of Psychology. 215 (1): 35-51. 2007.
^ ^a ^b ^c Reisberg, Daniel: Cognition: Exploring the Science of the Mind (2007), page 255, 517.
^ "Costs and benefits of target activation and distractor inhibition in selective attention". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 17 (6): 1136-45. Kasım 1991.
^ "Event-related potentials, lexical decision and semantic priming". Electroencephalography and Clinical Neurophysiology. 60 (4): 343-55. Nisan 1985.
^ "Size Invariance in Visual Object Priming". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 18 (1): 121-133. 1992.
^ "Dissociation between two forms of conceptual priming in Alzheimer's disease" (PDF). Neuropsychology. 13 (4): 516-24. Ekim 1999. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Repetition Priming and Frequency Attenuation". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (4): 680-698. 1984.
^ Ludovic Ferrand and Boris New: Semantic and associative priming in the mental lexicon, found on: boris.new.googlepages.com/Semantic-final-2003.pdf
^ "Morphology and Meaning in the English Mental Lexicon". Psychological Review. 101 (1): 3-33. 1994.
^ Foss (23 Nisan 1982). "A discourse on semantic priming". Cognitive Psychology. 14 (4): 590-607.
^ "Conceptual versus perceptual priming in incomplete picture identification". Journal of Psycholinguistic Research. 34 (6): 515-40. Kasım 2005. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
^ "On priming by a sentence context". Journal of Experimental Psychology. General. 112 (1): 1-36. Mart 1983.
^ "The effect of a masked stimulus on the response to the masking stimulus". Psychological Research. 58 (2): 92-101. 1995.
^ "Motor activation without conscious discrimination in metacontrast masking". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 25 (4): 976-992. 1999.
^ Vorberg, D., Mattler, U., Heinecke, A., Schmidt, T., & Schwarzbach, J. Different time courses for visual perception and action priming. In: Proceedings of the National Academy of Sciences USA, 100, 2003, p. 6275-6280.
^ Schmidt, T., & Vorberg, D. Criteria for unconscious cognition: Three types of dissociation. In: Perception & Psychophysics, 68, 2006, p. 489-504.
^ "Repetition priming and frequency attenuation in lexical decision". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (4): 680-698. 1984.
^ "The density constraint on form-priming in the naming task: Interference effects from a masked prime". Journal of Memory and Language. 30 (1): 1-25. 1984.
^ "Masked priming with graphemically related forms: Repetition or partial activation?". The Quarterly Journal of Experimental Psychology A. 39A (2): 211-251. 1987.
^ Carlson, Charlin, Norman, http://psycnet.apa.org/journals/psp/55/2/211/ 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Positive mood and helping behavior: A test of six hypotheses, 1989
^ Yao (1 Ekim 2019). "Valence makes a stronger contribution than arousal to affective priming". PeerJ (İngilizce). 7: e7777.
^ Rotteveel (Aralık 2001). "Stronger suboptimal than optimal affective priming?". Emotion (Washington, D.C.). 1 (4): 348-364.
^ "Bringing culture out in front: Effects of cultural meaning system activation on social cognition". Progress in Asian Social Psychology. 1: 135-46. 1997. }}
^ Social psychology. Tenth. New York, NY. 2010. ISBN 9780073370668.
^ Social Psychology: Handbook of Basic Principles (İngilizce). Guilford Press. 2007. ISBN 9781572309180. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
^ "Multicultural minds. A dynamic constructivist approach to culture and cognition". The American Psychologist. 55 (7): 709-20. Temmuz 2000.
^ Marsolek (Mayıs 2008). "What antipriming reveals about priming". Trends in Cognitive Sciences. 12 (5): 176-181.
^ Zhang (2017). "Visual Antipriming Effect: Evidence from Chinese Character Identification". Frontiers in Psychology. 8: 1791.
^ Humphries (Mart 2020). "Repetition priming with no antipriming in picture identification". Vision Research. 168: 9-17.
^ "Retrieval and comparison processes in semantic memory". Attention and performance IV. New York: Academic Press. 1973. ss. 395-409.
^ "Priming Patient Safety Through Nursing Handoff Communication: A Simulation Pilot Study". Western Journal of Nursing Research. 39 (11): 1394-1411. Kasım 2017.
^ "The perceptual priming phenomenon in amnesia". Neuropsychologia. 23 (5): 615-22. 1985.
^ "Paired-associate learning and priming effects in amnesia: a neuropsychological approach". J. Exp. Psychol. 113 (4): 556-570. 1984.
^ "Dissociations among memory measures in memory-impaired subjects: evidence for a processing account of memory". Memory & Cognition. 20 (5): 549-62. Eylül 1992.
^ "The information that amnesic patients do not forget". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (1): 164-78. Ocak 1984.
^ "Memory deficits in Alzheimer's patients: a comprehensive review". Neuropsychology Review. 3 (2): 119-69. Haziran 1992.
^ "Spared priming despite impaired comprehension: implicit memory in a case of word meaning deafness". Neuropsychology. 7 (2): 107-118. 1993.
^ "Perceptual priming of proper names in young and older normal adults and a patient with prosopanomia". Neuropsychology. 11 (2): 232-42. Nisan 1997.
^ "The representation of stimulus familiarity in anterior inferior temporal cortex". Journal of Neurophysiology. 69 (6): 1918-29. Haziran 1993.
^ "Activation of the hippocampus in normal humans: a functional anatomical study of memory". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 89 (5): 1837-41. Mart 1992.
^ "Effects of picture repetition on induced gamma band responses, evoked potentials, and phase synchrony in the human EEG". Brain Research. Cognitive Brain Research. 13 (3): 377-92. Mayıs 2002.
^ "Reductions in neural activity underlie behavioral components of repetition priming". Nature Neuroscience. 8 (9): 1228-33. Eylül 2005.
^ "Perceptual priming leads to reduction of gamma frequency oscillations". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (12): 5640-5. Mart 2010.
^ "Semantic encoding and retrieval in the left inferior prefrontal cortex: a functional MRI study of task difficulty and process specificity". The Journal of Neuroscience. 15 (9): 5870-8. Eylül 1995.
^ "The role of left prefrontal cortex in language and memory". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 95 (3): 906-13. Şubat 1998.
^ "Imaging unconscious semantic priming" (PDF). Nature. 395 (6702): 597-600. Ekim 1998. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b "Automaticity of social behavior: direct effects of trait construct and stereotype-activation on action". Journal of Personality and Social Psychology. 71 (2): 230-44. Ağustos 1996.
^ (see Ironic process theory for a more in-depth discussion of this phenomenon)
^ "The Automaticity of Social Life". Current Directions in Psychological Science. 15 (1): 1-4. Şubat 2006.
^ "Experiencing physical warmth promotes interpersonal warmth". Science. 322 (5901): 606-7. Ekim 2008.
^ "Stereotypes, Prejudice, and Depression: The Integrated Perspective". Perspectives on Psychological Science. 7 (5): 427-49. Eylül 2012.
^ B. Bower. (2012). The hot and cold of priming: Psychologists are divided on whether unnoticed cues can influence behavior. Science News, 181, The Hot and Cold of Priming 28 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Behavioral priming: it's all in the mind, but whose mind?". PLOS ONE. 7 (1): e29081. 2012.
^ "Priming of social distance? Failure to replicate effects on social and food judgments". PLOS ONE. 7 (8): e42510. 2012.
^ PsychFileDrawer, (2013). Replicability of Social and goal priming findings 14 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ "Sensory Marketing Aspects: Priming, Expectations, Crossmodal Correspondences & More". Vikalpa. 41 (3): 264-6. Eylül 2016.

[1] "From primed concepts to action: A meta-analysis of the behavioral effects of incidentally presented words". Psychological Bulletin. 142 (5): 472-97. Mayıs 2016.

[2] "Studying the Mind in the Middle: A Practical Guide to Priming and Automaticity Research". Handbook of Research Methods in Social Psychology. New York, NY: Cambridge University Press. 2000. ss. 1-39.

[tulv-3] "Priming Effects in Word Fragment Completion are independent of Recognition Memory". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 8 (4): 336-342. 1982.

[4] "The automated will: nonconscious activation and pursuit of behavioral goals". Journal of Personality and Social Psychology. 81 (6): 1014-27. Aralık 2001.

[5] "Speeded naming or naming speed? The automatic effect of object speed on performance". Journal of Experimental Psychology. General. 144 (2): 326-38. Nisan 2015. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.

[6] Several researchers, for example, have used cross-modal priming to investigate syntactic deficits in individuals with damage to Broca's area of the brain. See the following:

[MS71-7] "Facilitation in recognizing pairs of words: Evidence of a dependence between retrieval operations". Journal of Experimental Psychology. 90 (2): 227-234. 1971.

[8] "Lexical integration: sequential effects of syntactic and semantic information". Memory & Cognition. 27 (3): 438-53. Mayıs 1999. Semantic priming refers to the finding that word recognition is typically faster when the target word (e.g., doctor) is preceded by a semantically related prime word (e.g., nurse).

[neg-9] "Negative Priming as a Memory Phenomenon". Zeitschrift für Psychologie / Journal of Psychology. 215 (1): 35-51. 2007.

[reis-10] Reisberg, Daniel: Cognition: Exploring the Science of the Mind (2007), page 255, 517.

[11] "Costs and benefits of target activation and distractor inhibition in selective attention". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 17 (6): 1136-45. Kasım 1991.

[12] "Event-related potentials, lexical decision and semantic priming". Electroencephalography and Clinical Neurophysiology. 60 (4): 343-55. Nisan 1985.

[13] "Size Invariance in Visual Object Priming". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 18 (1): 121-133. 1992.

[14] "Dissociation between two forms of conceptual priming in Alzheimer's disease" (PDF). Neuropsychology. 13 (4): 516-24. Ekim 1999. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[forster-15] "Repetition Priming and Frequency Attenuation". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (4): 680-698. 1984.

[16] Ludovic Ferrand and Boris New: Semantic and associative priming in the mental lexicon, found on: boris.new.googlepages.com/Semantic-final-2003.pdf

[17] "Morphology and Meaning in the English Mental Lexicon". Psychological Review. 101 (1): 3-33. 1994.

[18] Foss (23 Nisan 1982). "A discourse on semantic priming". Cognitive Psychology. 14 (4): 590-607.

[19] "Conceptual versus perceptual priming in incomplete picture identification". Journal of Psycholinguistic Research. 34 (6): 515-40. Kasım 2005. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.

[stano-20] "On priming by a sentence context". Journal of Experimental Psychology. General. 112 (1): 1-36. Mart 1983.

[21] "The effect of a masked stimulus on the response to the masking stimulus". Psychological Research. 58 (2): 92-101. 1995.

[22] "Motor activation without conscious discrimination in metacontrast masking". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 25 (4): 976-992. 1999.

[23] Vorberg, D., Mattler, U., Heinecke, A., Schmidt, T., & Schwarzbach, J. Different time courses for visual perception and action priming. In: Proceedings of the National Academy of Sciences USA, 100, 2003, p. 6275-6280.

[24] Schmidt, T., & Vorberg, D. Criteria for unconscious cognition: Three types of dissociation. In: Perception & Psychophysics, 68, 2006, p. 489-504.

[25] "Repetition priming and frequency attenuation in lexical decision". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (4): 680-698. 1984.

[26] "The density constraint on form-priming in the naming task: Interference effects from a masked prime". Journal of Memory and Language. 30 (1): 1-25. 1984.

[27] "Masked priming with graphemically related forms: Repetition or partial activation?". The Quarterly Journal of Experimental Psychology A. 39A (2): 211-251. 1987.

[carlson-28] Carlson, Charlin, Norman, http://psycnet.apa.org/journals/psp/55/2/211/ 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Positive mood and helping behavior: A test of six hypotheses, 1989

[29] Yao (1 Ekim 2019). "Valence makes a stronger contribution than arousal to affective priming". PeerJ (İngilizce). 7: e7777.

[30] Rotteveel (Aralık 2001). "Stronger suboptimal than optimal affective priming?". Emotion (Washington, D.C.). 1 (4): 348-364.

[31] "Bringing culture out in front: Effects of cultural meaning system activation on social cognition". Progress in Asian Social Psychology. 1: 135-46. 1997. }}

[32] Social psychology. Tenth. New York, NY. 2010. ISBN 9780073370668.

[33] Social Psychology: Handbook of Basic Principles (İngilizce). Guilford Press. 2007. ISBN 9781572309180. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.

[34] "Multicultural minds. A dynamic constructivist approach to culture and cognition". The American Psychologist. 55 (7): 709-20. Temmuz 2000.

[35] Marsolek (Mayıs 2008). "What antipriming reveals about priming". Trends in Cognitive Sciences. 12 (5): 176-181.

[36] Zhang (2017). "Visual Antipriming Effect: Evidence from Chinese Character Identification". Frontiers in Psychology. 8: 1791.

[:2-37] Humphries (Mart 2020). "Repetition priming with no antipriming in picture identification". Vision Research. 168: 9-17.

[SM73-38] "Retrieval and comparison processes in semantic memory". Attention and performance IV. New York: Academic Press. 1973. ss. 395-409.

[:0-39] "Priming Patient Safety Through Nursing Handoff Communication: A Simulation Pilot Study". Western Journal of Nursing Research. 39 (11): 1394-1411. Kasım 2017.

[40] "The perceptual priming phenomenon in amnesia". Neuropsychologia. 23 (5): 615-22. 1985.

[41] "Paired-associate learning and priming effects in amnesia: a neuropsychological approach". J. Exp. Psychol. 113 (4): 556-570. 1984.

[42] "Dissociations among memory measures in memory-impaired subjects: evidence for a processing account of memory". Memory & Cognition. 20 (5): 549-62. Eylül 1992.

[43] "The information that amnesic patients do not forget". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 10 (1): 164-78. Ocak 1984.

[44] "Memory deficits in Alzheimer's patients: a comprehensive review". Neuropsychology Review. 3 (2): 119-69. Haziran 1992.

[45] "Spared priming despite impaired comprehension: implicit memory in a case of word meaning deafness". Neuropsychology. 7 (2): 107-118. 1993.

[46] "Perceptual priming of proper names in young and older normal adults and a patient with prosopanomia". Neuropsychology. 11 (2): 232-42. Nisan 1997.

[47] "The representation of stimulus familiarity in anterior inferior temporal cortex". Journal of Neurophysiology. 69 (6): 1918-29. Haziran 1993.

[48] "Activation of the hippocampus in normal humans: a functional anatomical study of memory". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 89 (5): 1837-41. Mart 1992.

[49] "Effects of picture repetition on induced gamma band responses, evoked potentials, and phase synchrony in the human EEG". Brain Research. Cognitive Brain Research. 13 (3): 377-92. Mayıs 2002.

[50] "Reductions in neural activity underlie behavioral components of repetition priming". Nature Neuroscience. 8 (9): 1228-33. Eylül 2005.

[51] "Perceptual priming leads to reduction of gamma frequency oscillations". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (12): 5640-5. Mart 2010.

[52] "Semantic encoding and retrieval in the left inferior prefrontal cortex: a functional MRI study of task difficulty and process specificity". The Journal of Neuroscience. 15 (9): 5870-8. Eylül 1995.

[53] "The role of left prefrontal cortex in language and memory". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 95 (3): 906-13. Şubat 1998.

[54] "Imaging unconscious semantic priming" (PDF). Nature. 395 (6702): 597-600. Ekim 1998. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[auto-55] "Automaticity of social behavior: direct effects of trait construct and stereotype-activation on action". Journal of Personality and Social Psychology. 71 (2): 230-44. Ağustos 1996.

[56] (see Ironic process theory for a more in-depth discussion of this phenomenon)

[57] "The Automaticity of Social Life". Current Directions in Psychological Science. 15 (1): 1-4. Şubat 2006.

[58] "Experiencing physical warmth promotes interpersonal warmth". Science. 322 (5901): 606-7. Ekim 2008.

[Cox_et_al._(2012)-59] "Stereotypes, Prejudice, and Depression: The Integrated Perspective". Perspectives on Psychological Science. 7 (5): 427-49. Eylül 2012.

[Bower2012-60] B. Bower. (2012). The hot and cold of priming: Psychologists are divided on whether unnoticed cues can influence behavior. Science News, 181, The Hot and Cold of Priming 28 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Doyen2012-61] "Behavioral priming: it's all in the mind, but whose mind?". PLOS ONE. 7 (1): e29081. 2012.

[Pashler2012-62] "Priming of social distance? Failure to replicate effects on social and food judgments". PLOS ONE. 7 (8): e42510. 2012.

[PsychFileDrawer2013-63] PsychFileDrawer, (2013). Replicability of Social and goal priming findings 14 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[Sensory_Marketing_Aspects-64] "Sensory Marketing Aspects: Priming, Expectations, Crossmodal Correspondences & More". Vikalpa. 41 (3): 264-6. Eylül 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

Hazırlama etkisi nedir?, Hazırlama etkisi anlamı nedir?, Hazırlama etkisi ne demektir?