Gliese 876

Gliese 876
	Gliese 876'nın konumu (daire içinde)
Gözlem verisi; Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
Takımyıldız	Kova
Sağ açıklık (α)	22sa 53d 16,7339s
Dik açıklık (δ)	–14° 15′ 49,322″
Görünür büyüklük (V)	10,15
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	M4V
U−B renk ölçeği	1,15
B−V renk ölçeği	1,59
Değişen yıldız tipi	BY Draconis
Astrometri
Dikey hız ()	–1,7 ± 2 km/s
Özdevinim (μ)	RA: +960,33 ± 3,77 mys/y ; Dec.: –675,64 ± 1,58 mys/y
Iraklık açısı (π)	213,28 mys
Uzaklık	15,3 Iy; (4,7 pc)
Mutlak büyüklük (V)	11,79
Özellikler
Kütle (m)	0,334 ± 0,03 M☉
Yarıçap (r)	0,36 R☉
Aydınlatma gücü	0,013 L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	4,89 cgs
Sıcaklık	3.473 ± 17 K
Metallik [Fe/H]	+0,19 ± 0,17
Dönüş hızı ()	96,9 gün km/s
Yaş	9,9 milyar yıl
Katalog belirtmeleri
	IL Aquarii • Ross 780 • G 156-057 • BD-15°6290 • GCTP 5546.00 • LHS 530 • Vys 337 • HIP 113020

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

Uzaklık ve görünürlük[değiştir | kaynağı değiştir]

Gliese 876 bizim Güneş Sistemi'mize oldukça yakın bir konumdadır. Hipparcos uydusunun astrometrik ölçümlerine göre yıldız 213,28 mili yay-saniye'lik^[2] bir ıraklık açısına sahiptir ve bu da, 15,3 ışık yılı (4,69 pc) bir uzaklığı göstermektedir. Bu uzaklık, Gliese 876'yı; Alfa Centauri, Epsilon Eridani ve Gliese 674'den^[3] sonra, yörüngesinde gezegen olduğu bilinen Dünya'ya en yakın dördüncü yıldız yapmaktadır. Dünyaya bu kadar yakın olmasına rağmen yıldız o kadar soluktur ki, çıplak gözle görülemez ancak teleskopla görülebilir.

Yıldız özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırmızı bir cüce yıldız olarak Gliese 876 bizim Güneş'imizden çok daha az masiftir. Bilgiler göstermektedir ki, kütlesi bizim yıldızımızın %32'si kadardır.^[7] Yüzey sıcaklığı bizim güneşimizden daha azdır ve yıldızın küçük bir yarıçapı vardır.^[8] Bu faktörler bir araya geldiğinde yıldızı, Güneş'in %1,24'ü kadar parlak yaparlar ve bunun çoğu kızılötesi dalga boyundadır.

Gezegen sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

23 haziran 1998'de, bir güneş dışı gezegenin Gliese 876 çevresinde yörüngede olduğu, Geoffrey Marcy^[7] ve Xavier Delfosse^[9] tarafından bildirildi. Gezegen, Gliese 876 b olarak adlandırıldı ve gezegenin çekim gücü onu çekerken, yıldızın dikeyhızının ölçülmesiyle tespit edildi. Gezegen, kütlece Jüpiter'in iki katıdır ve yıldızı etrafında dönüşünü 61 günde tamamlar. Sadece 0,208 AU uzaklığıyla, Güneş ile Merkür arasındaki uzaklıktan daha az bir uzaklıktadır.

4 Nisan 2001'de daha önce keşfedilen gezegenin yörüngesinin içinde kalan ikinci bir gezegen tespit edildi.^[10] 0,62 Jüpiter kütlesindeki gezegene Gliese 876 c denildi, yıldızın çevresindeki dönüşünü 30,4 günde tamamlıyor.

Sistemin iki Jüpiter-kütleli gezegeni, yıldızdan 0,116 ile 0,227 AU'ya kadar uzanan "geleneksel" yerleşilebilir bölgededir (habitable zone HZ).

13 Haziran 2005'te, Rivera liderliğindeki bir ekip tarafından yapılan daha ileri gözlemler, iki Jüpiter büyüklüğündeki gezegenin yörüngeleri içinde Gliese 876 d olarak adlandırılan üçüncü bir gezegeni ortaya çıkardı.^[11] Gliese 876 d'nin Dünya'dan 5,88 kez ağır olduğu ve yer benzeri olduğu düşünülmektedir.

Ocak 2009 da dikey hız ve astronomik ölçüm metotları kullanılarak gezegen b ve c'nin ortak eğime sahip olduğuna karar verildi. Gezegenlerin hemen hemen eş düzlemli olduğu ve yörünge düzlemleri arasında sadece 5,0+3,9-2,3 derecelik bir fark olduğu görüldü.^[12] Gliese 876 sistemi, normal bir yıldız çevresinde gezegenlerin ortak eğiminin tespit edildiği ilk gezegensel sistemdir. Gezegen b ve c nin kütleleri sırasıyla 2,64 ve 0,78 jüpiter kütlesidir. Astronomik ölçümler gliese 876 d'nin kütlesini tespit edemezken, c'nin yörüngesiyle eğiminin aynı olduğu düşünülürse kütlesi Dünya'nın 8,41 katı olabilir.

23 Haziran 2010'da gök bilimciler, Gliese 876 e olarak belirtilen dördüncü bir gezegeni açıkladılar. Bu keşif, en içteki gezegenin yüksek dış merkezliği de dahil olmak üzere diğer üç gezegenin kütle ve yörünge özelliklerini daha iyi sınırlandırdı.^[13] Bu aynı zamanda e'nin yörüngesindeki sistemi de doldurdu ki ilave gezegenler bu sistemin yaşında kararsız olacaktır.^[14] 2014 yılında, mevcut dikey hızların yeniden analizi, iki ek gezegenin olası varlığını gösterdi. Bu gezegenler, Gliese 876d ile neredeyse aynı kütleye sahip olacaktı.^[15] 2018'de ise yüzlerce yeni dikey hız ölçümünü kullanan bir çalışma bu gezegenler için kanıt bulamadı.^[16] Bu gezegenlerin hiçbiri yıldızını Dünya perspektifinden geçmediği için özelliklerinin incelenmesi zordur.^[17]

{{#if:c | {{#if:b | {{#if:e | {{#if: | {{#if: | {{#if: | {{#if: | {{#if: |

**Gliese 876** **sistemi**
Gezegen (yıldıza olan uzaklığına göre)	Kütle	Yörünge süresi g	Yarı büyük eksen AU	Dış merkezlik
d	6,83 ± 0,40 $M$ _J {{#if: \|	{{{yeryarıçap1}}} $R$ _⊕	1,937780 ± 0,000020	0,02080665 ± 0,00000015	0,207 ± 0,055
c	0,7142 ± 0,0039 $M$ _J
b	2,2756 ± 0,0045 $M$ _J
e	14,6 ± 1,7 $M$ _J
{{{gezegen5}}}
{{{gezegen6}}}
{{{gezegen7}}}
{{{gezegen8}}}
{{{gezegen9}}}

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M. (Nisan 1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. Cilt 323. ss. L49-L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P.
^ ^a ^b van Leeuwen, Floor (2007). Hipparcos, the new Reduction of the Raw data. Astrophysics and Space Science Library. 350. Bibcode:2007A&A...474..653V. ISBN 978-1-4020-6341-1. Not: VizieR kataloğu I/311 5 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Correia, A. C. M.; Couetdic, J.; Laskar, J.; Bonfils, X.; Mayor, M.; Bertaux, J.-L.; Bouchy, F.; Delfosse, X.; Forveille, T. (Şubat 2010). "The HARPS search for southern extra-solar planets. XIX. Characterization and dynamics of the GJ 876 planetary system". Astronomy and Astrophysics. Cilt 511. ss. A21. arXiv:1001.4774 $2. Bibcode:2010A&A...511A..21C. doi:10.1051/0004-6361/200912700.
^ Bean, Jacob L.; Benedict, G. Fritz; Endl, Michael (Aralık 2006). "Metallicities of M Dwarf Planet Hosts from Spectral Synthesis". Astrophysical Journal Letters. 653 (1). ss. L65-L68. arXiv:astro-ph/0611060 $2. Bibcode:2006ApJ...653L..65B. doi:10.1086/510527.
^ ^a ^b Rojas-Ayala, Bárbara; Covey, Kevin R.; Muirhead, Philip S.; Lloyd, James P. (Nisan 2012). "Metallicity and Temperature Indicators in M Dwarf K-band Spectra: Testing New and Updated Calibrations with Observations of 133 Solar Neighborhood M Dwarfs". The Astrophysical Journal. 748 (2). s. 93. arXiv:1112.4567 $2. Bibcode:2012ApJ...748...93R. doi:10.1088/0004-637X/748/2/93.
^ Saffe, C.; Gómez, M.; Chavero, C. (Kasım 2005). "On the Ages of Exoplanet Host Stars". Astronomy and Astrophysics. 443 (2). ss. 609-626. arXiv:astro-ph/0510092 $2. Bibcode:2005A&A...443..609S. doi:10.1051/0004-6361:20053452.
^ ^a ^b Marcy, Geoffrey W.; Butler, R. Paul; Vogt, Steven S.; Fischer, Debra; Lissauer, Jack J. (Ekim 1998). "A Planetary Companion to a Nearby M4 Dwarf, Gliese 876". The Astrophysical Journal Letters. 505 (2). ss. L147-L149. arXiv:astro-ph/9807307 $2. Bibcode:1998ApJ...505L.147M. doi:10.1086/311623.
^ Johnson, H. M.; Wright, C. D. (Kasım 1983). "Predicted infrared brightness of stars within 25 parsecs of the sun". The Astrophysical Journal Supplement Series. Cilt 53. ss. 643-711. Bibcode:1983ApJS...53..643J. doi:10.1086/190905.
^ Delfosse, X.; Forveille, T.; Mayor, M.; Perrier, C.; Naef, D.; Queloz, D. (Ekim 1998). "The closest extrasolar planet. A giant planet around the M4 dwarf GL 876". Astronomy and Astrophysics. Cilt 338. ss. L67-L70. arXiv:astro-ph/9808026 $2. Bibcode:1998A&A...338L..67D.
^ Marcy, Geoffrey W.; Butler, R. Paul; Fischer, Debra; Vogt, Steven S.; Lissauer, Jack J.; Rivera, Eugenio J. (Temmuz 2001). "A Pair of Resonant Planets Orbiting GJ 876". The Astrophysical Journal. 556 (1). ss. 296-301. Bibcode:2001ApJ...556..296M. doi:10.1086/321552.
^ Rivera, Eugenio J.; Lissauer, Jack J.; Butler, R. Paul; Marcy, Geoffrey W.; Vogt, Steven S.; Fischer, Debra A.; Brown, Timothy M.; Laughlin, Gregory; Henry, Gregory W. (Kasım 2005). "A ~7.5 M_⊕ Planet Orbiting the Nearby Star, GJ 876". The Astrophysical Journal. 634 (1). ss. 625-640. arXiv:astro-ph/0510508 $2. Bibcode:2005ApJ...634..625R. doi:10.1086/491669.
^ Bean, J. L.; Seifahrt, Andreas (Mart 2009). "The architecture of the GJ876 planetary system. Masses and orbital coplanarity for planets b and c". Astronomy and Astrophysics. 496 (1). ss. 249-257. arXiv:0901.3144 $2. Bibcode:2009A&A...496..249B. doi:10.1051/0004-6361/200811280.
^ Rivera, Eugenio J.; Laughlin, Gregory; Butler, R. Paul; Vogt, Steven S.; Haghighipour, Nader; Meschiari, Stefano (2010). "The Lick-Carnegie Exoplanet Survey: A Uranus-mass Fourth Planet for GJ 876 in an Extrasolar Laplace Configuration". The Astrophysical Journal. 719 (1). ss. 890-899. arXiv:1006.4244 $2. Bibcode:2010ApJ...719..890R. doi:10.1088/0004-637X/719/1/890.
^ Gerlach, Enrico; Haghighipour, Nader (2012). "Can GJ 876 host four planets in resonance?". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 113 (1). ss. 35-47. arXiv:1202.5865 $2. Bibcode:2012CeMDA.113...35G. doi:10.1007/s10569-012-9408-0.
^ Jenkins, J. S.; Yoma, N. B.; Rojo, P.; Mahu, R.; Wuth, J. (2014). "Improved signal detection algorithms for unevenly sampled data. Six signals in the radial velocity data for GJ876". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 441 (3). ss. 2253-2265. arXiv:1403.7646 $2. Bibcode:2014MNRAS.441.2253J. doi:10.1093/mnras/stu683. 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.
^ Millholland, Sarah; Laughlin, Gregory; Teske, Johanna; Butler, R. Paul; Burt, Jennifer; Holden, Bradford; Vogt, Steven; Crane, Jeffrey; Shectman, Stephen; Thompson, Ian (2018). "New Constraints on Gliese 876—Exemplar of Mean-motion Resonance". The Astronomical Journal. 155 (3). s. 106. arXiv:1801.07831 $2. Bibcode:2018AJ....155..106M. doi:10.3847/1538-3881/aaa894.
^ 2006 itibarıyla: Shankland, PD (2006). "On the search for transits of the planets orbiting Gliese 876" (PDF). The Astrophysical Journal. 653 (1). ss. 700-707. arXiv:astro-ph/0608489 $2. Bibcode:2006ApJ...653..700S. doi:10.1086/508562. hdl:10211.3/170010. 18 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. . 2012 itibarıyla de herhangi bir geçiş bulunamadı; bu yüzden pek olası değiller.

[perryman1997-1] Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M. (Nisan 1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. Cilt 323. ss. L49-L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P.

[vanLeeuwen2007-2] van Leeuwen, Floor (2007). Hipparcos, the new Reduction of the Raw data. Astrophysics and Space Science Library. 350. Bibcode:2007A&A...474..653V. ISBN 978-1-4020-6341-1. Not: VizieR kataloğu I/311 5 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi.

[correia2010-3] Correia, A. C. M.; Couetdic, J.; Laskar, J.; Bonfils, X.; Mayor, M.; Bertaux, J.-L.; Bouchy, F.; Delfosse, X.; Forveille, T. (Şubat 2010). "The HARPS search for southern extra-solar planets. XIX. Characterization and dynamics of the GJ 876 planetary system". Astronomy and Astrophysics. Cilt 511. ss. A21. arXiv:1001.4774 $2. Bibcode:2010A&A...511A..21C. doi:10.1051/0004-6361/200912700.

[bean2006-4] Bean, Jacob L.; Benedict, G. Fritz; Endl, Michael (Aralık 2006). "Metallicities of M Dwarf Planet Hosts from Spectral Synthesis". Astrophysical Journal Letters. 653 (1). ss. L65-L68. arXiv:astro-ph/0611060 $2. Bibcode:2006ApJ...653L..65B. doi:10.1086/510527.

[apj748_2_934-5] Rojas-Ayala, Bárbara; Covey, Kevin R.; Muirhead, Philip S.; Lloyd, James P. (Nisan 2012). "Metallicity and Temperature Indicators in M Dwarf K-band Spectra: Testing New and Updated Calibrations with Observations of 133 Solar Neighborhood M Dwarfs". The Astrophysical Journal. 748 (2). s. 93. arXiv:1112.4567 $2. Bibcode:2012ApJ...748...93R. doi:10.1088/0004-637X/748/2/93.

[saffe2005-6] Saffe, C.; Gómez, M.; Chavero, C. (Kasım 2005). "On the Ages of Exoplanet Host Stars". Astronomy and Astrophysics. 443 (2). ss. 609-626. arXiv:astro-ph/0510092 $2. Bibcode:2005A&A...443..609S. doi:10.1051/0004-6361:20053452.

[marcy1998-7] Marcy, Geoffrey W.; Butler, R. Paul; Vogt, Steven S.; Fischer, Debra; Lissauer, Jack J. (Ekim 1998). "A Planetary Companion to a Nearby M4 Dwarf, Gliese 876". The Astrophysical Journal Letters. 505 (2). ss. L147-L149. arXiv:astro-ph/9807307 $2. Bibcode:1998ApJ...505L.147M. doi:10.1086/311623.

[johnson1983-8] Johnson, H. M.; Wright, C. D. (Kasım 1983). "Predicted infrared brightness of stars within 25 parsecs of the sun". The Astrophysical Journal Supplement Series. Cilt 53. ss. 643-711. Bibcode:1983ApJS...53..643J. doi:10.1086/190905.

[delfosse1998-9] Delfosse, X.; Forveille, T.; Mayor, M.; Perrier, C.; Naef, D.; Queloz, D. (Ekim 1998). "The closest extrasolar planet. A giant planet around the M4 dwarf GL 876". Astronomy and Astrophysics. Cilt 338. ss. L67-L70. arXiv:astro-ph/9808026 $2. Bibcode:1998A&A...338L..67D.

[marcy2001-10] Marcy, Geoffrey W.; Butler, R. Paul; Fischer, Debra; Vogt, Steven S.; Lissauer, Jack J.; Rivera, Eugenio J. (Temmuz 2001). "A Pair of Resonant Planets Orbiting GJ 876". The Astrophysical Journal. 556 (1). ss. 296-301. Bibcode:2001ApJ...556..296M. doi:10.1086/321552.

[rivera2005-11] Rivera, Eugenio J.; Lissauer, Jack J.; Butler, R. Paul; Marcy, Geoffrey W.; Vogt, Steven S.; Fischer, Debra A.; Brown, Timothy M.; Laughlin, Gregory; Henry, Gregory W. (Kasım 2005). "A ~7.5 M_⊕ Planet Orbiting the Nearby Star, GJ 876". The Astrophysical Journal. 634 (1). ss. 625-640. arXiv:astro-ph/0510508 $2. Bibcode:2005ApJ...634..625R. doi:10.1086/491669.

[bean2009-12] Bean, J. L.; Seifahrt, Andreas (Mart 2009). "The architecture of the GJ876 planetary system. Masses and orbital coplanarity for planets b and c". Astronomy and Astrophysics. 496 (1). ss. 249-257. arXiv:0901.3144 $2. Bibcode:2009A&A...496..249B. doi:10.1051/0004-6361/200811280.

[Rivera2010-13] Rivera, Eugenio J.; Laughlin, Gregory; Butler, R. Paul; Vogt, Steven S.; Haghighipour, Nader; Meschiari, Stefano (2010). "The Lick-Carnegie Exoplanet Survey: A Uranus-mass Fourth Planet for GJ 876 in an Extrasolar Laplace Configuration". The Astrophysical Journal. 719 (1). ss. 890-899. arXiv:1006.4244 $2. Bibcode:2010ApJ...719..890R. doi:10.1088/0004-637X/719/1/890.

[Gerlach-14] Gerlach, Enrico; Haghighipour, Nader (2012). "Can GJ 876 host four planets in resonance?". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 113 (1). ss. 35-47. arXiv:1202.5865 $2. Bibcode:2012CeMDA.113...35G. doi:10.1007/s10569-012-9408-0.

[Jenkins2014-15] Jenkins, J. S.; Yoma, N. B.; Rojo, P.; Mahu, R.; Wuth, J. (2014). "Improved signal detection algorithms for unevenly sampled data. Six signals in the radial velocity data for GJ876". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 441 (3). ss. 2253-2265. arXiv:1403.7646 $2. Bibcode:2014MNRAS.441.2253J. doi:10.1093/mnras/stu683. 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.

[Millholland2018-16] Millholland, Sarah; Laughlin, Gregory; Teske, Johanna; Butler, R. Paul; Burt, Jennifer; Holden, Bradford; Vogt, Steven; Crane, Jeffrey; Shectman, Stephen; Thompson, Ian (2018). "New Constraints on Gliese 876—Exemplar of Mean-motion Resonance". The Astronomical Journal. 155 (3). s. 106. arXiv:1801.07831 $2. Bibcode:2018AJ....155..106M. doi:10.3847/1538-3881/aaa894.

[17] 2006 itibarıyla: Shankland, PD (2006). "On the search for transits of the planets orbiting Gliese 876" (PDF). The Astrophysical Journal. 653 (1). ss. 700-707. arXiv:astro-ph/0608489 $2. Bibcode:2006ApJ...653..700S. doi:10.1086/508562. hdl:10211.3/170010. 18 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. . 2012 itibarıyla de herhangi bir geçiş bulunamadı; bu yüzden pek olası değiller.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Gliese 876 ne demektir