Bulutsular ve Yıldız Kümelerinin Yeni Genel Kataloğu (kısaca: NGC, İngilizce: New General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars), 1888 yılında John Louis Emil Dreyer tarafından derlenen ve derin gökyüzü cisimlerinden oluşan bir astronomi kataloğudur. NGC, gökadalar, yıldız kümeleri ve salma bulutsuları da dahil olmak üzere 7.840 gök cismi içerir. Dreyer NGC'ye, 1895 ve 1908 yıllarında 5.386 gök cismini daha tanımlayan ve Dizin Katalogları (kısaca IC) olarak bilinen iki ek yayınladı. Bu cisimlerin birçoğu halen NGC veya IC numaralarıyla yaygın bir şekilde bilinmektedir.

NGC, William ve Caroline Herschel'in kataloglama çalışmalarını ve John Herschel'in Bulutsular ve Yıldız Kümeleri Genel Kataloğu'nu genişletip birleştirdi. Göksel ekvatorun güneyindeki cisimler daha eksik kataloglanmış olsa da, birçoğu John Herschel veya James Dunlop tarafından yapılan gözlemlere dayanarak dahil edilmiştir.

NGC birçok hata içeriyordu ve bunları düzeltmeye yönelik girişimler; 1973 yılında Jack W. Sulentic ve William G. Tifft tarafından Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog (Revised New General Catalogue RNGC), 1988 yılında Roger W. Sinnott tarafından NGC2000.0 ve 1993 yılında NGC/IC Projesi (NGC/IC Project) ile gerçekleştirildi. Wolfgang Steinicke tarafından 2009 yılında Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog ve Dizin Kataloğu (Revised New General Catalogue and Index Catalogue RNGC/IC) hazırlandı ve 2019'da 13.957 cisim eklenerek güncellendi.^[1]

Orijinal katalog[değiştir | kaynağı değiştir]

Orijinal Yeni Genel Katalog, 1880'lerde John Louis Emil Dreyer tarafından William Herschel, oğlu John ve diğerlerinin gözlemlerini kullanarak derlendi. Dreyer, Herschel'in Bulutsular ve Yıldız Kümeleri Genel Kataloğu'na (GC)^[2] yaklaşık 1.000 yeni gök cismini içeren bir ek yayımlamıştı. 1886 yılında Genel Katalog'a ikinci bir ek oluşturma fikrini ortaya atmış, fakat Kraliyet Astronomi Birliği Dreyer'den yeni bir versiyon derlemesini istemişti. Bu, Yeni Genel Katalog'un 1888 yılındaki Memoirs of the Royal Astronomical Society'de yayınlanmasıyla sonuçlanmıştır.^[3][4]

NGC'yi bir araya getirmek zorlu bir görevdi çünkü Dreyer, çapları 2 ila 72 inç arasında değişen çeşitli teleskoplarla yapılan birçok çelişkili ve belirsiz raporla uğraşmak zorunda kalmıştı. Bazılarını kendi kontrol etse de cisimlerin sayısı o kadar fazlaydı ki, derleme amacıyla başkaları tarafından yayınlanan verileri olduğu gibi kabul etmek zorunda kaldı. Katalog, çoğunlukla konum ve açıklamalarla ilgili bazı hatalar içeriyordu, fakat Dreyer kataloğunda referanslar vermişti. Bu da, daha sonraki gökbilimcilerin orijinal referansları incelemelerine ve orijinal NGC'de düzeltmeler yayınlamalarına olanak tanıdı.^[5]

Dizin Kataloğu[değiştir | kaynağı değiştir]

NGC'nin ilk büyük güncellemesi, John Louis Emil Dreyer tarafından iki bölüm halinde yayınlanan Bulutsular ve Yıldız Kümeleri Dizin Kataloğu'dur (kısaca IC). İlk bölümü olan IC I,^[6] 1895 yılında yayınlandı ve 1.520 gök cismini içerir. İkinci bölümü olan IC II^[7] ise 1908 yılında yayınlandı ve 3.866 gök cismini içerir. Bu katalog NGC'ye bir ek olarak hizmet verir ve toplamda IC cisimleri olarak bilinen ilave 5.386 cisim içerir. IC, 1888 ile 1907 yılları arasında çoğu fotoğrafçılık sayesinde mümkün olan gökada, küme ve bulutsu keşiflerini özetler. IC'de yapılan düzeltmelerin bir listesi 1912 yılında yayınlandı.^[8]

Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog[değiştir | kaynağı değiştir]

Gözden Geçirilmiş Yeni Yıldız Olmayan Gök Cisimleri Kataloğu (kısaca RNGC, İngilizce: Revised New Catalogue of Nonstellar Astronomical Objects), 1970'lerin başlarında Sulentic ve Tifft tarafından derlenmiş ve 1973 yılında NGC'nin bir güncellemesi olarak yayınlanmıştır.^[9] Bu çalışma, NGC verilerinde daha önce yayınlanmış olan bazı düzeltmeleri (Dreyer tarafından yayınlanan düzeltmeler dahil) içermemekte ve yeni hatalar eklemektedir. Örneğin, Aslan takımyıldızında bulunan ve iyi bilinen bir yoğun gökada grubu olan Copeland Yedilisi RNGC'de yokmuş gibi görünmektedir.^[5][10]

RNGC'de yaklaşık 800 cisim "var olmayan" olarak listelenmiştir. Bu tanımlama, mükerrer katalog girişi olan cisimlere, sonraki gözlemlerde tespit edilmeyenlere ve sonraki çalışmalarda tesadüfi gruplamalar olarak kabul edilip yıldız kümesi olarak kataloglanan birkaç cisme uygulanır. 1993 tarihli bir monograf, RNGC'de "var olmayan" olarak adlandırılan 229 yıldız kümesini incelemiştir. Bunların "yanlış tanımlanmış veya 18. ve 19. yüzyıllarda keşfedilmelerinden bu yana bulunamamış" olduğu ortaya çıkmıştır.^[11] Araştırma, 229 gök cisminden biri olan NGC 1498'in gerçekte var olmadığını bulmuştur. Beş tanesi başka girişlerin kopyalarıydı, 99'u "bir şekilde mevcuttu" ve diğer 124'ünün çözümlenmesi için ek araştırmaya ihtiyaç vardı.^[12]

Başka bir örnekte, Avcı takımyıldızında bulunan bir yansıma bulutsusu olan NGC 2163, Dreyer tarafından yapılan bir transkripsiyon hatası nedeniyle "var olmayan" olarak sınıflandırılmıştır. Dreyer, kendi hatasını Dizin Kataloglarında düzeltmiş olsa da, RNGC orijinal hatayı korumuş ve ek olarak yükselim işaretini ters çevirerek NGC 2163'ü "var olmayan" olarak sınıflandırmıştır.^[13]

Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog ve Dizin Kataloğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog ve Dizin Kataloğu (kısaca: RNGC/IC, İngilizce: Revised New General Catalogue and Index Catalogue), Wolfgang Steinicke tarafından 2009 yılında hazırlanmış bir derlemedir.^[10][14] NGC ve IC kataloglarının kapsamlı ve güvenilir bir değerlendirmesidir.^[15][16]

NGC 2000.0[değiştir | kaynağı değiştir]

NGC 2000.0 (Bulutsular ve Yıldız Kümelerinin Tam Yeni Genel Kataloğu ve Dizin Kataloğu olarak da bilinir), Roger W. Sinnott tarafından 1988 yılında J2000.0 koordinatları kullanılarak yapılan NGC ve IC'nin bir derlemesidir.^[17][18] Gökbilimciler tarafından yıllar boyunca yapılan birçok düzeltmeyi ve yazım hatalarını içerir.^[5]

NGC/IC Projesi[değiştir | kaynağı değiştir]

NGC/IC Projesi, profesyonel ve amatör gökbilimciler arasında 1993 yılında gerçekleştirilmiş bir işbirliğidir. 2017 yılında tamamlanan proje, tüm NGC ve IC cisimlerini tanımlamayı, hataları düzeltmeyi, görüntüleri ve temel astronomik verileri toplamayı amaçlıyordu. Başlıca ekip üyeleri Harold G. Corwin Jr., Steve Gottlieb, Malcolm Thomson, Robert E. Erdmann ve Jeffrey Corder idi.^[19]

NGC cisimleri tarihsel çizimlerinin mevcut kayıtlarla karşılaştırılması

Cisim	İsim, diğer belirtme	Kaşif	Tarihsel çizim	Modern fotoğraf	NGC'deki açıklama
NGC 5194	Girdap gökadası, M51	Charles Messier	Lord Rosse		"!!! Great spiral neb" (!!!=a magnificent or otherwise significant object)
NGC 1952	Yengeç Bulutsusu, M1	John Bevis	Lord Rosse		"vF, vS" (very faint, very small)
NGC 1976	Orion Bulutsusu, M42	N.-C. F. de Peiresc	John Herschel		"!!!!Theta'Orionis and the great neb"
NGC 6618	Omega Bulutsusu, M17	J.-P. de Chéseaux	John Herschel		"!!!,B, eL, eiF, 2 hooked" (bright, extremely large, extremly irregular faint)
NGC 1365		James Dunlop	John Herschel		"!!vB, vL, mE, rN" (very bright, very large, much extended, resolvable nucleus)
NGC 5128	Centaurus A	James Dunlop	John Herschel		"!!, vB, vL, vmE 122°5 bifid" (very bright, very large, very much extended)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Astronomi katalogları
• Messier cisimleri
• Astronomi katalogları listesi
• NGC cisimleri dizini

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Yeni Genel Katalog ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Wikimedia Commons'ta Yeni Genel Katalog ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Etkileşimli NGC Çevrimiçi Katalog 21 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Adventures in Deep Space: Challenging Observing Projects for Amateur Astronomers. 29 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gözden Geçirilmiş Yeni Genel Katalog 30 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.