Fasciculus uncinatus, temporal lobda bulunan parahipokampus ve amigdala gibi limbik sistem kısımlarını, orbitofrontal korteks gibi ön lob bölümlerine bağlayan, insan beyninde bulunan, beyaz madde birleştirme traktusudur. Fonksiyonu bilinmese de bazı mental bozukluklarda etkilenmektedir. İnsan beyninde, en son olgunlaşan beyaz madde traktuslarındandır.

Anatomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fasciculus uncinatus, temporal lobun anterior kısımlarını, inferior frontal girus ve frontal lobun inferior yüzeylerine bağlayan kanca şeklinde bir akson demetidir. Anterior temporal lob ve amigdalada yukarı doğru çıkar, temporal lobda, eksternal kapsülün arkasında, insular korteksin iç tarafında yukarı doğru kıvrılır ve gyrus orbitalisin arka kısmına kadar devam eder.^[1] Hipokampusta kayda değer şekilde hücre gövdesi bulunduğu gözükmemektedir.

Uzunluğu 40–49 mm arasında değişmekle birlikte ortalama 45 mm'dir. Yetişkinlerdeki hacmi 1425.9±138.6 mm³ olup, erkeklerde (1504.3±150.4) kadınlara (1378.5±107.4) göre hafifçe daha büyüktür^[2]

Üç bölümden oluşur: ventral veya frontal ekstansiyon, istmus veya insular segment adı verilen bir intermediyat segment ve temporal veya dorsal segment.^[3]

Geleneksel olarak limbik sistemin bir parçası olduğu düşünülse de, fasciculus uncinatusun işlevi bilinmemektedir.^[2] Fasciculus uncinatusun temporal lobda depolanan nimonik temsillerin frontal lobda etkileşime girmesini ve karar vermede rehberlik etmesini mümkün kıldığı öne sürülmüştür.^[4]

Difüzyon MRI taramasından elde edilebilen bir rekonstrüksiyon modeli olan difüzyon tensör görüntüleme, sol tarafta sağdakinden daha büyük bir fraksiyonel anizotropi gösterir. Bu anizotropi ölçüsündeki fark, dil için sol hemisferik özelleşmeyle ilişkilendirilmiştir.^[5] Bununla birlikte, üzerinde elektriksel beyin stimülasyonunun kullanılması dili bozmakta başarılı olmaz, bu durum dil ile alakası olmayabileceğini düşündürür, ancak bu bozulmanın gerçekleşememesi sebebinin, alternatif yollarla işlevsel olarak telafi edilmesi olması mümkündür.^[6]

Fasciculus uncinatusun bazı öğrenme ve bellek türlerinde bir rolü olduğu görülmektedir. Pek çok denemeyle stimulus-ödül ilişkisinin öğrenildiği tersine öğrenme, daha sonra başlangıçtaki stimulusun artık bir ödülle ilişkilendirilmediği şekilde tersine çevrilir, bu da fasciculus uncinatusun bireysel varyasyonu ile ilişkilidir.^[7] Ek olarak, bir adın bir yüzle eşleştirilmesi gibi deneme yanılma yoluyla ilişkilendirmeleri öğrenme yeteneği, fasciculus uncinatusun mikro yapısı ile ilişkilidir.^[8] Bu, fasciculus uncinatusa yapılan cerrahi hasarın, isim bilgisini geri çağırmadaki eksikliklerle ilişkili olduğunu gösteren güvenilir bir erken çalışma ile alakalı gözükmektedir.^[4]

Gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fasciculus uncinatus, majör beyaz lif yolakları arasında 30 yaşına kadar gelişmeye devam eden tek kısım olduğundan, fraksiyonel anizotropi açısından en uzun gelişme süresine sahiptir.^[9] Temporal lob epilepsisi ve davranış bozukluğu gibi, bellekteki bilgilerin geri çağrılması, ödül ve değerlendirme muhasebesi ve dürtüsel karar verme ile ilgili temel problemleri olan gelişimsel bozukluklar fasciculus uncinatusun mikroyapısındaki anormalliklerle ilişkilendirilebilir.^[10]

Dahası, embriyolojik açıdan hassas görünüyor. Preterm doğmuş olan 12 yaşındaki erkeklerde, sol ön uncinatta fraksiyonel anizotropi ile ölçülen anormallikler Wechsler Ölçekleri ve Peabody Picture Vocabulary Test-Revised puanları ile korelasyon göstermiştir.^[11] Sosyo-duygusal yoksunluk çeken 10 yaşındaki çocuklarda, sol uncinate fasikülüs diğer çocuklara kıyasla daha düşük fraksiyonel anizotropi gösterir ve bu onların bilişsel, sosyo-duygusal ve davranışsal zorluklarının altında yatan sebep olabilir.^[12]

Klinik önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Uncinate fasikülüsün lif demetlerindeki anormallikler, sosyal kaygı,^[13] depresyon,^[14] ve şizofreni gibi bir dizi nöropsikiyatrik bozukluk ile tutarsız bir şekilde ilişkilendirilmiştir.^[15] Daha büyük örneklem grupları ve üstün difüzyon görüntüleme yöntemleri kullanılarak daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır. Daha tutarlı olan, uncinate fasiküldeki anormallikleri Alzheimer hastalığı, semantik demans ve temporal lob epilepsisine bağlayan bulgulardır.^[4]

2009'da bir çalışma, psikopatide bu yolu işaret etti - Psikopati Kontrol Listesi'nde yüksek puanı olan bireyler ve ilişkili şiddet davranışı öyküsü olanların uncinate fasikülünde anormallikler olduğu görülüyordu.^[4][16] Bu bulgu, davranış bozukluğu hakkında daha önce belirtilen bulgularla ilişkilidir. Buna ek olarak, klasik bir vaka çalışması ile de ilişkili gözükmekte: Phineas Gage (sol frontal lobuna bir demir parçası saplanan demiryolu işçisi),^[17] fasciculus uncinatus dahil olmak üzere ön lob beyaz maddesi zarar görmüştür . Kazadan sonra, kişiliği radikal bir şekilde değişmiş, dürtüsel hale gelmiş, kötü kararlar veren ve sosyal normları ve sözleşmeleri takip edemeyen bir kişi haline gelmiştir.

Ek resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Diagram showing principal systems of association fibers in the cerebrum. (Uncinate fasc. visible at lower left, in red.)
• 
  Tractography showing uncinate fasciculus

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Atlas image: n1a5p6 at the University of Michigan Health System - "Dissection of the Left Hemisphere"