Doğu Süryani Kilisesi

Doğu Asur Kilisesi
ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ‎
(Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi)
; Doğu Asur Kilisesi ; ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ‎ ; (Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi)
	; Doğu Asur Kilisesi ; ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ‎ ; (Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi) ; (ܥܕܬܐ ܩܕܝܫܬܐ ܘܫܠܝܚܝܬܐ ܩܬܘܠܝܩܝ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ)
Kurucu	Aziz Tomas (Mar Toma), Aziz Bartholomew (Mar Bar Tulmay), Aziz Thaddeus (Addai) ve Aziz Mari.
Tanınma	Birinci Efes Konsili
İlk lider	Aziz Tomas (Mar Toma)
Başpiskopos	III. Awa
Merkezi	Tarihsel olarak Bağdat, resmî olarak Erbil.
Dil	Asurca
Liturji	Mar Addai ve Mar Mari
Üyesi	400.000–500.000
Yönetimi	Hindistan, Irak, İran, Suriye, Türkiye, Lübnan, İsrail, ABD, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık, Fransa, Belçika, Avusturya, Almanya, Rusya, Danimarka, İsveç, İsviçre, İtalya, Gürcistan, Okyanusya

Doğu Asur Kilisesi (Asurca: ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ ʻEta d-Madınğa d-Aturaye), resmi olarak Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi (Asurca: ܥܕܬܐ ܩܕܝܫܬܐ ܘܫܠܝܚܝܬܐ ܩܬܘܠܝܩܝ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ, ʻEta Qaddişta w-Şliğayta Qatoliqi d-Madınğa d-Aturaye), tarihsel olarak Asur, Beyt Nahrin (Mezopotamya) merkezlidir. Doğu Kilisesi - tarihi Seleukia-Tizpon Patrikliği kiliselerinden bir tanesidir. Günümüz Asur Doğu Kilisesi gerek Ortodoks, Doğu Ortodoks veya Katolik olsun diğer kiliselerle komünyon içinde değildir. Kalkedon Konsilisonrasında heretik ilan edildikleri için komünyon dahilinde değillerdir.

5. yüzyılda Süryanice konuşan Hristiyanlar İsa'nın doğası nedeniyle düştükleri anlaşmazlık sonrası ikiye bölününce Batı ve Doğu Süryanileri olmak üzere ikiye ayrıldılar. Bu gruplardan biri batı süryanileri olarak bilinen monofizit inançlı yakubiler iken, diğer grup doğu Süryanileri olarak bilinen, diofizit inanca sahip Asuriler'dir. Teolojik olarak Nasturizm öğretisi ile ilişkilendirilmekte olan Asuriler ayrıca Nasturi Kilisesi olarak da bilinmektedir.

Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Süryolog Sebastian Brock verdiği bir röportajında^[1] Hristiyanlığın Latin Batı ve Yunan Doğu dışında Asuri Oryantal olarak üçüncü bir ayağı olduğunu ifade eder. Ona göre Asuri Oryantal kiliselerin diğer kiliseler yanında araştırılmamasının nedenleri 3 temel madde ile özetlenebilmektedir. Bunlardan birincisi kilise tarihi yazımının başlangıcı olarak kabul edilebilecek Eusebius'un Kilise Tarihi adlı eseri ve Eusebius'un bu eserde seçtiği anlatım perspektifidir. Eusebius bu eserinde daha ziyade Roma İmparatorluğu içinde kalan kiliselere konsantre olmuş, eserin yazıldığı tarihlerde Roma İmparatorluğu dışında var olan kiliseleri kitabına dahil etmemişti. Eusebius'un tarih yazımı daha sonraki dönem kilise tarihçileri içinde etkileyici oldu ve kilise tarihini ele alan yaklaşımlar daha çok avrupamerkezci bir tutum sergilediler. Oysa Avrupa'ya doğru ilerleyen Latin Batı ve Yunan Slav Hristiyanlığının dışında Hindistan ve Çin sınırlarına kadar yayılmış Asuri Oryantal bir gelenek vardı. Sebastian Brock'un sıraladığı Asuri Oryantal geleneğinin bilinmemesinin bir diğer önemli nedeni ise konsil sonuçlarıdır. Özellikle Kadıköy'de 451 yılında yapılan konsil ardından monofizit batı süryanileri ile nasturi doğu süryani kiliseleri ayrılıkçı ve heretik olarak değerlendirilmişler, bu nedenden dolayı Avrupa tarih yazımında bu kiliseler marjinalize edilmişlerdir. Son olarak Asuri/Süryani geleneğin Avrupa'da gerektiği önemi bulamamasının bir diğer nedeni Latince ve Yunanca gibi dillerin yanında Süryanice ve lehçelerinin ancak üniversitelerin belli bölümlerde öğrenime açık olması ve ancak bu şekilde öğrenilebilir, çalışılabilir ve araştırabilir olması öne sürülebilir.^[2]

Patriklik[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Eylül 2021 tarihinde Mar Awa patrik seçilmiştir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Sebastian Brock on the Syriac tradition in Christianity;https://www.youtube.com/watch?v=RsJfUbAmOLE 14 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Wilhelm Baum - Dietmar W. Winkler, Die Apostolische Kirche des Ostens. Geschichte der sogenannten Nestorianer, sayfa 10 (Klagenfurt 2000)

[1] Sebastian Brock on the Syriac tradition in Christianity;https://www.youtube.com/watch?v=RsJfUbAmOLE 14 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] Wilhelm Baum - Dietmar W. Winkler, Die Apostolische Kirche des Ostens. Geschichte der sogenannten Nestorianer, sayfa 10 (Klagenfurt 2000)

[1]

[2]

Doğu Süryani Kilisesi ne demektir