Mk VI Kruvazör Tank, Crusader
Çeşidi	Kruvazör Tank
Uyruğu	Birleşik Krallık
Özellikler
Ağırlık	19,1 ile 20,1 ton arası
Uzunluk	5,97 m
Genişlik	2,77 m
Yükseklik	2,24 m
Mürettebat	Mk III: 3 (komutan, silahçı, sürücü) Mk I,II: 4 ya da 5 (+ yükleyici, gövde makineli tüfek silahçısı)
Zırhı	Mk I: 26 mm Mk II,III: 32 mm
Ana silahı	Mk I,II: QF 2 pdr (40 mm) 110 mermi Mk III: QF 6 pdr (57 mm) 65 mermi
Diğer silahları	1 veya 2 adet Besa Makineli tüfek 5.000 mermi
Motor	Nuffield Liberty L-12 340 beygir (254 kW)
Süspansiyon donanımı	Christie süspansiyon
Harekat menzili	322 km
Azami hızı	42 km/s (karayolu) 24 km/s (arazi)

Mk VI Kruvazör tankı, Crusader (A15), Birleşik Krallık ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kruvazör tank sınıfında bir zırhlı savaş aracıydı. Özellikle Britanya ordusu tarafından Kuzey Afrika Cephesi'nde kullanılan en önemli zırhlı araçtı. Toplamda 5.300 adetten fazla üretildi.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

1939 yılında Nuffield Mechanisation and Aero firması A13 Mk III (ileride adı, Mk V Kruvazör Tank "Covenanter" olacaktı) modelinin üretimine iştirak etmek istiyordu. Bu arada Nuffield, kendi bu aşamada kendi tasarımı olan A13 üzerinde çalışmaya kadar verdi. Bu tasarım daha sonra Mk VI Kruvazör Tankı Crusader adını aldı. Britanya genelkurmayı ise bu araca A15 adını verdi. Crusader ile Covenanter aynı zamanda tasarlanmaya başlandı. Buna rağmen Crusader tankına ait ilk prototip Covenanter tasarımında altı hafta önce üretildi.

Daha önceki "Christie süspansiyonlu" kruvazör tanklarının aksine, Crusader tankının her iki yandaki beşer adet tekerleği aracın yük dağılımını çok iyi sağlıyordu. Covenanter tankından farklı motoru, direksiyon sistemi ile geleneksel olarak radyatörler ile motor aynı kompartımanda bulunuyordu. Gövdenin sol ön kısmında – Covenanter tankında burada radyatör bulunuyordu – üzerinde BESA Makineli tüfek bulunan elle döndürülebilen küçük bir taret daha bulunuyordu. Bu kullanışsız yardımcı taret çoğu zaman sökülüyor ya da kullanılmadan bırakılıyordu. Her iki (A13 Mk III) ve (A15) tasarımları aynı ana taret modelini kullanıyordu. İlk üretilen araçlarda kullanılan yarı-iç döküm zırh aracın açık noktalarında daha iyi koruma sağlıyordu. Bu açık noktalar ana top, eş eksenli Besa makineli tüfek yuvası ve menzil teleskopu delikleriydi.

Görev Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu tanklar ilk olarak Savaş Baltası Harekatı'nda ardından daha sonra adını verecekleri Crusader Harekatı sırasında kullanıldı.

Her ne kadar Crusader tankı sınıfı içerisinde çok hızlı bir araç olsa da, taşıdığı hafif 2-pounder top, ince zırh ve mekanik sorunlardan ötürü pek de başarılı bir tank olamadı. En önemli eksikliği ana silahının Yüksek patlayıcılı tanksavar mermisi kullanamamasıydı. Aslında bu tip mermi üretildi ancak hiçbir zaman iletilemedi. Mihver ülkelerine ait tank birlikleri Britanya tankçı birliklerine karşı çok başarılı savaş taktikleri uyguladı. Alman tanklarını kovalayan Britanya tankları, kaçan Alman tankları yerine tanksavar topları ile karşılaşıyordu. Britanya tanklarının tanksavar top mürettebatına karşı kullanabileceği yüksek patlayıcılı mermileri yoktu ve makineli tüfeklerinin menzili bu iş için kısa kalıyordu. Sonuçta bunlarla savaşamayan Britanya tankları topların üzerine gitmek yerine geri çekiliyor ya da sağa sola kaçıyorlardı.

Kuzey Afrika Cephesi'ndeki görevlerini tamamlayan Crusader tanklarının yerlerine ondan daha sağlam Sherman ve Cromwell tankları kullanıldı. Crusader modeli ise farklı bir görevlere verildi. Savaşın sonuna kadar uçaksavar takılan bu araçlar ayrıca top çekme traktörü olarak kullanıldı.

Modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Crusader I (Mk VI Kruvazör)[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk üretilen model. Renkli çizimi

• Crusader I CS (Mk VI Kruvazör CS) - Modelin adında geçen CS harfleri İngilizce "Close Support" (Türkçe Yakın Destek) anlamına geliyordu. Silahı 3-inçlik obüstü.

Crusader II (Mk VIA Kruvazör)[değiştir | kaynağı değiştir]

Crusader II modelinin zırh kalınlığı gövdenin ve taretin ön kısımlarında arttırıldı. Mk I gibi gövdenin ön kısmında bulunan yedek taret çıkartıldı. renkli çizimi

• Crusader II CS (Mk VIA Kruvazör CS) 3 - inçlik obüs ile silahlandırıldı.
• Komuta tank modelinde sahte top ve iki adet No. 19 telsiz bulunuyordu.

Crusader III[değiştir | kaynağı değiştir]

Cavalier tankındaki gecikmeden ötürü, Crusader tankının topu büyütülerek 6-pounder top takıldı. Renkli çizimi Burada ilk kez bir Britanya tankında bu büyüklükte bir top kullanıldı. Topun büyük olmasından ötürü tank mürettebatı sayısı düşürülerek üç kişiye indi. Çatışma esnasında tank komutanı ayrıca top mermisini yüklüyordu. Crusader III tankı ilk olarak 2. El Alameyn Savaşı sırasında kullanıldı.

• Keşif tank modelinde sahte top, iki adet No. 19 ve bir adet No. 18 telsiz bulunuyordu.

Crusader III, Mk I Uçaksavar[değiştir | kaynağı değiştir]

6-pounder topun yerine Bofors 40 mm uçaksavar topu ile otomatik yükleyici takıldı. Tank mürettebatı dört kişiden oluşuyordu. Komutan, yükleyici, sürücü, silahçı

Crusader III, Mk II / Mk III Uçaksavar[değiştir | kaynağı değiştir]

Crusader gövdesi uçaksavar olarak kullanılmak üzerine iki adet Oerlikon 20 mm top takıldı. Mk III ile Mk II arasındaki tek fark telsizlerinin yerlerinin gövde değil taret içi olmasıydı. Daha sonra üçlü konulan Oerlikon modelinden çok fazla üretilmedi. Müttefik kuvvetlerin hava üstünlüğünü ele geçirmesi ile uçaksavar modellerine pek iş düşmedi.

Crusader II, Top Traktörü Mk I[değiştir | kaynağı değiştir]

Crusader tank gövdesi ve basit bir üst yapıdan oluşan bu araç 17 pounder tanksavar topunu çekiyordu.

Crusader ARV Mk I[değiştir | kaynağı değiştir]

Zırhlı levazım aracı olarak kullanılan bu model tareti olmayan bir Crusader gövdesinden ibaretti. Tek prototip1942 yılında üretildi.

Crusader Kundağı Motorlu Top[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sadece test amaçlı olarak savaştan sonra üretilen bu aracın 5.5 inçlik topu gövdenin ön tarafında ve arkaya bakılı şekilde monte edildi.
• Bazı Crusader tankları üzerlerinde değişiklikler yapılarak savaştan sonra Arjantin ne kundağı motorlu top olarak satıldı. Araçlara Fransız yapımı 75 mm veya 105 mm top takılıydı. Büyük bir üst kompartımanları vardı.

İlave ekipmanları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anti-Mine Roller Attachment (AMRA) Mk Id (Türkçe Tanksavar Mayın Temizleyici) - Üzerinde dört adet ağır tekerlek bulunan bir çerçeveden oluşuyordu. Su ve toprak ile dolan çerçevenin ağırlığı oldukça artıyordu.
• Yüzdürme ekipmanı: İki dubadan oluşan bu ekipman araç gövdesinin iki tarafına takılıyordu. Takılan özel pervane ile araç suda ilerliyordu. Takılan özel bir baca sayesinde motor hava alıyordu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Fletcher, David, and Peter Sarson. Crusader and Covenanter Cruiser Tank 1939–1945 (New Vanguard 14). Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2000. ISBN 1-85532-512-8.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Crusader tankı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• LemaireSoft
• Naše noviny - The Crusader Tank
• OnWar Mk I, Mk II, Mk III
• WWII vehicles
• Crusader MkII photo gallery at svsm.org5 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• II. Dünya Savaşı Zırhlı Araç Listesi