Comentiolus (Yunanca: Κομεντίολος, Komentiolos; ö.602) 6. yüzyılın sonlarında İmparator Mauricius (h. 582-602) döneminde önde gelen bir Doğu Roma (Bizans) generaliydi. Mauricius'un Balkan seferlerinde önemli bir rol oynadı ve ayrıca Doğu'da Sasani Perslerine karşı savaştı. Comentiolus, Bizans ordusunun Mauricius'a isyan etmesi ve İmparator Phocas'ın (h. 602-610) tahtı gasp etmesinden sonra 602'de idam edildi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Comentiolus'un erken yaşamı hakkında Trakya'dan gelmesi dışında hiçbir şey bilinmemektedir. İlk olarak 583'te, Avarların kağanı I. Bayan'a (h. 562-602) gelen bir Bizans elçi heyeteine eşlik eden imparatorluk koruması Excubitores'de bir subay (scribon) olarak ortaya çıkmıştır. Tarihçi Teofilakt Simokata'ya göre, kağanı açık sözlü bir ifadesi ile öfkelendirdi ve kısa bir süre hapsedildi.^[1]

Mauricius ile paylaştığı yakın güvenin, onun tahta çıkmadan önceki Excubitores komutanı olduğu dönemden kalma olması muhtemeldir. Comentiolus, kariyeri boyunca Mauricius 'e sadık kalacak ve İmparator, kendi himayesinde onun kariyerine göz kulak olacaktı.^[2] Ertesi yıl, Avarlar ile bir ateşkes yapıldıktan sonra, Trakya'ya baskın yapan ve Konstantinopolis'in dış savunma sistemi olan Anastasius'un Uzun Duvarları'na kadar nüfuz eden Slav kabilelerine karşı görev alan bir alaydan (Taksiarhia) sorumlu olarak atandı. Comentiolus onları Erginia nehrinde Uzun Surlar yakınında yendi. Bu başarısının ödülü olarak 585 yılında magister militum praesentalis olarak atandı.^[3]

Bu vesileyle, ya da belki biraz daha sonra (muhtemelen 589'da), Comentiolus patricius yüksek unvanına yükseltildi.^[4] 585 yazında, yine büyük bir Slav kuvvetini yendi ve 586'da antlaşmayı bozan Avarlara karşı savaşın başına getirildi. 587'de Comentiolus, Anchialus'ta 10.000 kişilik bir ordu kurdu. Haemus Dağları Avar kağanı için bir pusu hazırladı, ancak başarısız oldu.^[4]

589'da Comentiolus'un Spania eyaletinde (güney İspanya) magister militum olarak hizmet ettiği görülüyor: Carthago Nova'da onun adını taşıyan bir yazıt bulundu, ancak bir adaşı tarafından dikilmiş olabilir. Her halükarda, 589 sonbaharında Doğu'ya geri döndü ve Sasani İmparatorluğu'na karşı devam eden savaşta doğu ordusunun komutasındaki Filippikos'un yerini aldı.^[5] Ordusu aynı yıl Sisauranon Muharebesi'nde Persleri yendi ve Martyropolis'i geri alma teşebbüsleri başarısız oldu.^[6] Ancak 590 baharında Hierapolis'teki karargahındayken beklenmedik bir misafir geldi: gaspçı Behrâm-ı Çûbîn'e (h. 590-591) karşı destek aramak için Bizans topraklarına kaçan meşru Pers kralı II. Hüsrev (h. 590-628).^[5] İmparator Mauricius sürgündeki hükümdarı desteklemeye karar verdi ve Hüsrev'in tahtını geri alması için bir ordu topladı. Comentiolus başlangıçta bu birliğe liderlik edecekti, ancak Hüsrev, Comentiolus'un kendisine saygısızlık ettiğinden şikayet edince, seferin komutanı olarak Narses atandı. Comentiolus, sonraki seferde ordunun sağ kanadının komutanı olarak yer aldı.^[7] Tahtını geri alan Pers kralı, yaklaşık 20 yıl süren savaşa son veren ve Mezopotamya'da kaybedilen tüm şehirleri ve Ermenistan'ın çoğunu geri veren bir anlaşma ile Roma yardımını geri ödedi.

Bu elverişli barış, Bizans kuvvetlerinin artık Balkanlar'daki Avar ve Slav akınlarına karşı yoğunlaşabileceği anlamına geliyordu. 598'de Comentiolus, muhtemelen magister militum per Thracia pozisyonuyla Avarlara karşı yeniden harekete geçti.^[7] Kuvvetlerini savaş için uygun şekilde düzenlemeyi ihmal etmesinden kaynaklanan ağır bir yenilgiden sonra ordusu dağıldı ve kendisi Konstantinopolis'e kaçtı ve burada ihanet suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Bu suçlamalar İmparator'un isteği üzerine düşürüldü ve Comentiolus'un Trakya generali olduğu tekrar teyit edildi.^[8] Müteakip sicili çok seçkin değildir, ancak Michael Whitby'ye göre bu, dönemin ana birincil kaynağı olan Teofilakt Simokata'nın kendisine ve yardımcı generali Petros'a karşı yetersizlik veya hareketsizlikten ziyade olumsuz önyargısından kaynaklanıyor olabilir.^[9] Her halükarda, ordu 602'de Mauricius'a isyan ettiğinde, Comentiolus'a Konstantinopolis Surları'nın savunması emanet edildi. Phocas sonunda şehri aldığında, idam edilecek eski rejimin ilk yandaşlarından biriydi.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Martindale, John R., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8. 
• Whitby, Michael (1988). The Emperor Maurice and his Historian – Theophylact Simocatta on Persian and Balkan Warfare (İngilizce). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 0-19-822945-3. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.