Campbell's Soup Cans^[1] (Campbell'in çorba konserveleri^{Türkçe adı[›]}), Andy Warhol tarafından 1962 yılında üretilmiş bir sanat eseridir. Her biri 50,8 x 40,6 cm. boyutunda olan ve üzerine yapıldığı dönemde Campbell Soup Company (Campbell Çorba Şirketi) tarafından piyasaya sürülmüş çorba konserveleri çeşitlerinin resmedildiği 32 tuvalden oluşur. Otuz iki resmin her biri, gölgesel^{Wölfflin[›]} olmayan tarzda, yarı mekanik bir baskıresim yöntemi olan serigrafi ile yapılmıştır. Campbell's Soup Cans resimlerinin popüler kültür temasına dayanması ABD'de pop sanatının önemli bir sanat hareketi olmasına öncülük etmiştir.

Profesyonel bir desinatör olan ve sonradan başarılı bir yazar, yayımcı, ressam ve film yönetmeni olan Warhol bu eserini 9 Temmuz 1962'de Los Angeles'ta bulunan Ferris Gallery'de ilk tek kişilik sanat sergisinde sergilemiştir.^[2][3] Bu sergi ABD'nin Batı Kıyısı için pop sanatının başlangıcı olmuştur.^[4] Yarı mekanik serigrafi yönteminin, gölgesel olmayan tarzın ve ticari bir nesnenin konu alınması nedeniyle eserin apaçık bir şekilde banal ticariliğinin soyut dışavurumculuk tekniği ve felsefesine aleni bir hakaret olarak algılanması başlarda aşağılama olarak görüldü. Savaş sonrası ABD'sinde soyut dışavurumculuk baskın bir sanat hareketiydi ve güzel sanatlar değerleri ile estetik içermesinin yanı sıra mistik eğilimler de gösteriyordu. Bu çelişme böyle bir eserin değeri ve etiği konusunda çok sayıda tartışmaya yol açtı ve bu tartışmalar günümüzde de güncelliğini sürdürmektedir. Toplumdan gördüğü büyük ilgi sayesinde Warhol 1950'lerin başarılı profesyonel desinatöründen kayda değer bir sanatçıya dönüşmesini sağlayarak diğer yetişen pop sanatçıları arasında fark edilmesine yol açmıştır. Her ne kadar resimleri için hemen bir ticari talep oluşmadıysa da Warhol'un bu eserin konusu ile olan bağlantısı adının Campbell çorba konserveleri resimleri ile özdeşleşmesine neden oldu.

Warhol daha sonraları, sanat kariyerinin üç ayrı döneminde Campbell çorba konservelerini tasvir eden çok sayıda eser ürettiği gibi ticari dünyayı ve kitle iletişiminde kullanılan konuları da birçok eserinde temel aldı. Günümüzde Campbell çorba konserveleri teması genellikle ilk 32 resmi tarif etmek için kullanıldığı gibi Warhol'un daha sonraki dönemlerde ürettiği aynı konulu eserleri için de kullanılmaktadır. Benzer temalı eserlerinin tamamının popüler olması Warhol'un ününü öyle artırdı ki hem ABD'nin en tanınmış pop sanatçısı^[5] hem de yaşarken en çok kazanan resim sanatçısı yaptı.^[6]

Warhol'un kariyerinin başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]

New York'ta sanat sahnesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Warhol, Pittsburgh'ta Carnegie Mellon Güzel Sanatlar Akademisi'ni bitirdikten sonra 1949 yılında New York'a geldi.^[7] Kısa sürede profesyonel desinatör olarak başarı kazandı ve ilk basılan deseni Glamour dergisinin 1949 Yaz sayısında yayımlandı.^[8] İlk sergisini Truman Capote'den esinlendiği eserleri ile Bodley Galerisinde 1952 yılında verdi.^[9] 1955 yılına geldiğinde Warhol, ücret karşılığında çalıştırdığı Nathan Gluck'ün yardımıyla New York Halk Kütüphanesi'nin fotoğraf koleksiyonundan ödünç aldığı fotoğrafları sanat akademisinde öğrenci iken geliştirdiği bir teknik yardımıyla kopyalıyordu. Daha sonraki eserlerinde de kullanacağı bu teknik mürekkebi hâlâ ıslak olan desenleri kâğıt üzerine bastırma yöntemini de içeriyordu.^[10] 1950'lerde düzenli olarak desenlerini sergiledi. Hatta Museum of Modern Art'ta da Recent Drawings adıyla 1956 yılında sergiye katıldı.^[7]

Pop sanatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Warhol 1960'ta çizgi roman karakterlerini konu aldığı ilk tuvallerini üretmeye başladı.^[11] 1961'in sonuna doğru, 1953 yılından beri Tiber Yayınevini yöneten Floriano Vechhi'den ipek serigrafi yöntemini öğrendi.^[12] Bu yöntem genellikle bir şablon çizimiyle başlasa da sıklıkla bir fotoğrafın kabartılıp ipek üzerine yapıştırıcı ile transfer edilmesini de içerir. Her iki durumda da tekniği kullanan kişinin pozitif iki boyutlu bir deseninin ^pozitif[›] yapıştırıcı bazlı bir versiyonunu yapması gerekir. Genellikle oluşturulan bu versiyonun üzerinden mürekkep geçirilerek ipek üzerinde yapıştırıcının olduğu yerlerden geçmeden boş olan yerlerden alta mürekkebin aktarılmasıyla ipek serigrafi baskı desen oluşturulur.^[13] Campbell' soup cans Warhol'un ilk ipek serigrafi eserlerinin arasında yer alsa da ilk eserleri her bir renk için ayrı olmak üzere şablondan yapılmış 1 $'lık ABD doları banknotlarıdır. Warhol Campbell' soup cans eserinin ilk versiyonlarını tamamlayana kadar fotoğraflardan ipek serigrafi yapmaya başlamamıştır.^[14]

Her ne kadar Warhol çizgi romanları ve diğer pop sanatı konularını temel alan ipek serigrafiler ürettiyse de o dönemde özellikle Roy Lichtenstein'ın çizgi roman temelli olan ve daha mükemmel tarzı ile yaptığı çalışmalarla rekâbet içine girmemek için konu olarak kendini çorba konservelerini kullanmaya kısıtladığı sanılmaktadır.^[15] Gerçekten de bir keresinde Warhol şöyle demiştir: "Lichtenstein ve James Rosenquist'ten yeteri kadar farklı ve çok büyük etki bırakacak, tamamen bana özgü ve onların yaptığının aynısını yaptığım izlenimi vermeyecek bir şeyler yapmalıyım."^[12] Şubat 1962'de Lichtenstein, Leo Castelli'nin galerisinde tamamı satılan çizgi roman resimlerini sergileyerek Warhol'un kendi çizgi roman resimlerini sergileme olasılığını engelledi.^[16] Gerçekten de Warhol'un galerisini 1961'de ziyaret eden Castelli, iki sanatçının eserlerinin konu ve teknik açısından farklı olmasına rağmen Warhol'un çalışmalarının Lichtenstein'ın eserlerine çok benzer olduğunu söylemiştir.^[17][18] Warhol genellikle Temel Reis gibi daha mizahi ağırlıklı çalışırken Lichtenstein daha çok macera ve romans ağırlıklı çizgi romanların kahraman klişeleri üzerine çalışmaktaydı.^[19] Castelli o yıl iki artisti de birlikte temsil etmek istememişti. Ancak 1964'te Warhol'un Campbell's Tomato Juice Box (Campbell domates çorbası konserve kutusu) ve Brillo Soap Boxes (Brillo sabun kutuları) gibi röprodüksiyonlarından oluşan eserlerini sergilemiştir.^[20] 1966 yılında tekrar Warhol'un eserlerini sergileyecektir.^[21] Lichtenstein'ın 1962 gösterisinin hemen ardından 17 nisan 1962'de Wayne Thiebaud Amerikan besinlerinden oluşan tek kişilik sergisini verdi ki bu sergi Warhol'un kendi çorba konservesi temalı eserlerinin gösterilmesini tehlikeye atacakmış gibi hissettirmiştir.^[22] Warhol Bodley galerisine dönmeyi düşünmekteydi ancak Bodley'nin yöneticisi onun pop sanatı eserlerini beğenmemekteydi.^[12] 1961'de Allan Stone 18 East 82nd Street galerisinde Warhol, Rosenquist ve Robert Indiana'yı ortak bir sergiye davet etti ancak bu öneriden her üç sanatçı da rahatsızlık duymuştur.^[23]

Gala[değiştir | kaynağı değiştir]

Warhol, o zamanlar Campbell'in hazır çorbalarının piyasaya sürdüğü tüm çeşitleri temsil eden otuz iki 51 x 41 cm.'lik tuvali Blum'a gönderdi.^[1] Otuz iki tuvalin hepsi birbirine çok benzer; her birinde beyaz zemin üzerine ipek serigrafi tekniğiyle yapılmış kırmızı ve beyaz renkli Campbell hazır çorba konservelerinin gerçekçi bir tasviri bulunur. Tuvallerin üzerinde çorba çeşitlerinin harflerinde küçük farklılıklar görülür. Harflerin çoğu kırmızı renklidir. Dört çorba çeşidinde siyah renkli harflere rastlanır: Clam Chowder (midye çorbası) yazısının altında parantez içinde Manhattan Style (Manhattan tarzı)^chowder[›] yazar; Beef (sığır eti) yazısının altında parantez içinde With Vegetables and Barley (sebze ve arpa ile) yazar; Scotch Broth yazısının altında parantez içinde A Hearty Soup (iştah açıcı çorba) yazar; ve Minestrone yazısının altında parantez içinde Italian-Style Vegetable Soup (İtalyan tarzı sebze çorbası) yazar. İki çorba çeşidinde parantez içinde kırmızı renkli harfler bulunur: Beef Broth (Bouillon) ve Consommé (Beef). Harf büyüklükleri çeşit adlarında çok az farklılık gösterir. Ancak kullanılan harf türlerinde dikkat çekici bazı stil farklılıkları vardır. Old-fashioned Tomato Rice (eski tarz domatesli pirinçli) küçük harfle yazılan tek çorba çeşididir. Kullanılan bu küçük harf karakterlerinin büyük harf karakterlerinden farklı bir tarzda yazıldığı dikkat çeker. Diğer biçimsel farklar arasında Old-fashioned Tomato Rice çeşidinde Soup (çorba) kelimesinin aşağıda, diğer 31 türde yıldız benzeri bezemenin yerinde yer aldığı görülür. Ayrıca Cheddar Cheese (Cheddar peyniri) çorba çeşidinde kuşak üzerine yazılmış iki ek yazı bulunur. Sol ortada altın rengi bir kuşak üzerinde New! (yeni!) ve ortada altın rengi bir kuşak üzerinde Great As A Sauce Too! (sos olarak da muhteşem!) yazıları bulunur.

Serginin galası Warhol'un yokluğunda 9 Temmuz 1962'de yapıldı. Otuz iki konserve desenlerinin bulunduğu tuvaller, aynı bir markette konservelerin yerleştirildiği gibi, tek sıra hâlinde, raf benzeri dar çıkıntılar üzerine konarak sergilenmiştir.^[20] Serginin o döneme olan etkisi sıradan olarak nitelendirilirken tarihî açıdan ise çığır açıcı olarak değerlendirilmektedir. Galeriye gelenler sergiye ne anlam verecekleri konusunda emin değildiler. Kısmen de olsa yakınlarda bulunan başka bir galerinin düzinelerce çorba konservesini sergileyip üçünün 60 sente olduğu reklamını yapması üzerine John Coplans Artform dergisinde yazdığı bir makalede halkı Warhol'u desteklemeye teşvik etti.^[24][25] Tabloları Los Angeles'taki sergide ya da Warhol'un stüdyosunda çok az kişi görmüş olsa da bu eserlerin üretilmiş ticari nesneleri taklit etmeye çalışma çabası büyük bir skandal ve tartışma konusu olarak kısa sürede yayıldı.^[26] Bir kişinin çabalarını böyle sıradan ticari metalara odaklamasının erdemleri ve etiği konusunda uzayıp giden tartışmalar Warhol'un eserlerinin sanat dünyası gündeminde kalmasını sağladı. Uzmanlar bir sanatçının, sanat eserini mahalledeki bakkala gitme ile eş düzeye indirebileceğine inanamamaktaydılar. Ancak bütün bu tartışmalar Warhol'un para kazanmasına da yetmemiştir. Dennis Hopper bir tuval için 100 ABD $'ı ödeyen yaklaşık bir düzine insandan biridir. Otuz iki tuvali bir arada tutmaya çalışan Blum, yapılan satışların bir kısmını geri satın almıştır.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İçerik üzerine notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Angell, Callie, Andy Warhol Screen Tests: The Films of Andy Warhol Catalogue Raissonné, Abrams Books in Association With The Whitney Museum of American Art, New York, 2006, ISBN 0-8109-5539-3
• Bourdon, David, Warhol, Harry N. Abrams, Inc. Publishing, 1989. ISBN 0-8109-2634-2 (hardcover ISBN 0-8109-1761-0)
• Harrison, Charles and Paul Wood (eds.), Art Theory 1900–1990: An Anthology of Changing Ideas, Blackwell Publishers, 1993, ISBN 0-631-16575-4
• Lippard, Lucy R., Pop Art, Thames and Hudson, 1970 (1985 reprint), ISBN 0-500-20052-1
• Livingstone, Marco (ed.), Pop Art: An International Perspective, The Royal Academy of Arts, London, 1991, ISBN 0-8478-1475-0
• Stokstad, Marilyn, Art History, 1995, Prentice Hall, Inc., and Harry N. Abrams, Inc., Publishers, ISBN 0-8109-1960-5
• Warhol, Andy and Pat Hackett, Popism: The Warhol Sixties, Harcourt Books, 1980, ISBN 0-15-672960-1
• Watson, Steven, Factory Made:Warhol and the Sixties, Pantheon Books, 2003.

Özel kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]