Azatlık İttifakı
Kısaltma	AZATLIK
Lider	İsa Gamber (2005)
Lider	Resul Guliyev (2005)
Lider	Ali Kerimli (2005-2010)
Lider	Lale Şevket (2006-2010)
Lider	Ali Aliyev (2006-2010)
Kuruluş tarihi	2005 (Seçim İttifakı) 17 Şubat 2006 (Siyasi Partiler İttifakı)
Kapanış tarihi	9 Şubat 2006 2010
Önceli	Bizim Azerbaycan İttifakı
Ardılı	AHCP-Müsavat İttifakı (2010) İnsan Namına İttifakı (2010)
Siyasi pozisyon	Merkez
Millî Meclis	5 / 125 3. dönem

Azatlık İttifakı, kısaca Azatlık 2005 tarihinde 2005 Azerbaycan genel seçimleri öncesi Azerbaycan Demokrat Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi ve Müsavat Partisi tarafından kurulan seçim ittifakı. Önceleri "Üçlük" ve "Uğur" adlanmıştır. İttifak turuncu devrimlerden etkilenerek rengini turuncu olarak belirledi. Dışarıdan Azerbaycan Halk Partisi tarafından desteklendi, AHP genel başkanı Penah Hüseyn istifa ederek bağımsız siyasetçi olarak İttifaka katıldı. İttifaktan Merkezi Seçim Komisyonu tarafından açıklanan resmi sonuçlarca 7, Anayasa Mahkemesi tarafından açıklanan resmi sonuçlarca ise 5 milletvekili seçildi. Müsavat Partisinin seçimleri boykot etmemesi üzerine Azatlık İttifakının feshi söz konusu olsa da 17 Şubat 2006 tarihinde Azatlık İttifakı yeniden AHCP, ADP, VİP ve ALP tarafından siyasi ittifak olarak kuruldu. 2010 Azerbaycan genel seçimlerinde AHCP'nin ittifak dışında olan Müsavat'la yeni ittifak kurması sebebiyle Azatlık İttifakı feshedildi.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 Azerbaycan genel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Azatlık İttifak seçimlere 116 adayla katıldı. 9 seçim çevresinde aday çıkarmadı.^[1] Üye partilerden AHCP 39, ADP 36, Müsavat ise 41 adayla katıldı. Ayrıca İttifak 17 sayılı Yasamal İkinci seçim çevresinde Millî Birlik Hareketi başkanı, Azerbaycan Liberal Partisi lideri Lale Şevketi, 37 sayılı Nizami 1. seçim çevresinde (Gence) Cengiz Sadıkov'u destekledi.

Seçimlerden önce Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi eski başkanı, Azerbaycan Demokrat Partisi genel başkanı Resul Guliyev'in Bakü'ye dönmesi planlandı. Resul Guliyev'in geliş planı ilan edildikten sonra hükûmet tarafından olası darbeye karşı güvenlik önlemleri alındı. Resul Guliyev'in içinde bulunduğu uçak Bakü'ye iniş izni alamadığı için Ukrayna’nın Simferopol kentine inmek zorunda kalır.Ukrayna’da tutuklanan Resul Kuliyev ABD ve uluslararası kuruluşların baskısı ile üç gün sonra salı verilir.

2011 yılında Strazburg mahkemesi onun 2005 yılında milletvekili seçildiğine dair hüküm vermiştir.

Seçim sonuçları Merkezi Seçim Komisyonu tarafından açıklandığında Azatlık İttifakından 7 ortak aday milletvekili seçildi; 3'ü Müsavat, 3'ü AHCP, 1'i bağımsız aday.Sırasıyla 8 sayılı Binegedi Birinci seçim çevresinden ortak aday, Müsavat Partisi üyesi Arzu Sametbeyli, 18 sayılı Nerimanov-Nizami seçim çevresinden ortak aday, AHCP üyesi Cemil Hasanlı, 31 sayılı Surahanı İkinci seçim çevresinden ortak aday, AHCP genel başkanı Ali Kerimli, 34 sayılı Hatai İkinci seçim bölgesinden ortak aday, Müsavat Partisi üyesi Nesib Nesibli, 41 sayılı Sumgayıt Birinci seçim bölgesinden ortak aday, Müsavat üyesi İkram İsrafil, 63 sayılı Sabirabad Birinci seçim çevresinden ortak aday, bağımsız siyasetçi Penah Hüseyn, 69 sayılı Celilabad-Bilesuvar-Masallı seçim çevresinden ortak aday, AHCP Yüksek Meclis Başkanı Gulamhüseyn Alibeyli,^[2][3]

Genel durumda Millî Meclis'te Müsavat'ın 5, AHCP'nin 3 üyesi milletvekili olacaktı. Seçimlere şaibe karıştı iddiasıyla AHCP yönetimi, başta Ali Kerimli ve Gulamhüseyn Alibeyli seçim sonuçlarını protesto etti. MSK tarafından 4 seçim bölgesinde seçim sonuçları iptal edilmişti. İtirazlar üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 125 seçim çevresinden 6'sında seçim sonuçlarını iptal etti. Aralarında 31 sayılı Surahanı İkinci ve 69 sayılı Celilabad-Bilesuvar-Masallı seçim çevreleri de olduğu için Azatlık İttifakı milletvekili sayısı 5'e indi.^[4] Müsavat Partisi Millî Meclis'e gitmeye karar verse de, AHCP Millî Meclis'i protesto etti. Penah Hüseyn ve Cemil Hasanlı da Millî Meclis'e gitmeye karar verdi. Partisinden Yaz 2005 tarihinde istifa eden Cemil Hasanlı'nın istifası seçimler sonrası kabul edildi. Millî Meclis'te 4 Müsavat üyesi ve Penah Hüseyn resmi olmayan Müsavat Milletvekilleri Grubu'nu oluşturdu. Penah Hüseyn MMG Grup Koordinatörü seçildi.

2010 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2005 Azerbaycan genel seçimlerinde ADP genel başkanı Resul Guliyev'in resmen milletvekili seçildiğini ilan etti.

Adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki liste Azatlık İttifakının 125 seçim çevresinden ortak adaylarının ve desteklediği adayların (farklı planda) listesidir.^[5]

Seçim Çevresi Aday Siyasi Parti 1 sayılı Şerur-Sederek Namized Seferov Bağımsız 2 sayılı Şerur Vagıf Mahmudov Azerbaycan Demokrat Partisi 3 sayılı Babek-Kengerli Şergiye Mammadova 4 sayılı Nahçıvan Şehir Zeynal Fetullayev 5 sayılı Şahbuz-Babek Bedrettin Guliyev 6 sayılı Culfa-Babek Elbrus Guliyev Azerbaycan Demokrat Partisi 7 sayılı Ordubad-Culfa Heşim İskenderli Müsavat Partisi 8 sayılı Binegedi 1. Arzu Sametbeyli 9 sayılı Binegedi 2. Serdar Celaloğlu Azerbaycan Demokrat Partisi 10 sayılı Binegedi 3. İlham Hüseynli Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 11 sayılı Karadağ İtibar Guliyev 12 sayılı Karadağ-Binegedi-Yasamal Solmaz Alaskerova[a] Azerbaycan Demokrat Partisi 13 sayılı Azizbeyov 1. Midhet Abbasov Bağımsız 14 sayılı Azizbeyov 2. Hasret Rüstemov Azerbaycan Demokrat Partisi 15 sayılı Yasamal 1. Mammad Zeynalov Müsavat Partisi 16 sayılı Yasamal 2. Akif Nağı 17 sayılı Yasamal 3. Lale Şevket Azerbaycan Liberal Partisi 18 sayılı Nerimanov-Nizami Cemil Hasanlı [b] Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 19 sayılı Nerimanov 1. Sülhettin Ekber [c] Müsavat Partisi 20 sayılı Nerimanov 2. İsa Gamber[d] 21 sayılı Nesimi 1. Fuad Mustafayev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 22 sayılı Nesimi 2. Murat Sadettinov Bağımsız 23 sayılı Nesimi-Sebail Zemine Dünyamalıyeva[e] Azerbaycan Demokrat Partisi 24 sayılı Nizami 1. Nurettin Mammadli Azerbaycan Demokrat Partisi 25 sayılı Nizami 2. Kurban Mammadov[f] Azerbaycan Demokrat Partisi 26 sayılı Sabuncu 1. Aydın Guliyev 27 sayılı Sabuncu 2. Halettin İbrahimli Müsavat Partisi 28 sayılı Sabuncu 3. Rauf Arifoğlu[g] 29 sayılı Sebail Hasan Kerimov [h] Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 30 sayılı Surahanı 1. Vurgun Eyyup[i] Müsavat Partisi 31 sayılı Surahanı 2. Ali Kerimli Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 32 sayılı Surahanı 3. Kamil Nerimanoğlu 33 sayılı Hatai 1. Gabil Hüseynli [j] Müsavat Partisi 34 sayılı Hatai 2. Nesib Nesibli 35 sayılı Hatai 3. Fuat Kahramanlı Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 36 sayılı Hatai 4. Resul Guliyev[k] Azerbaycan Demokrat Partisi 37 sayılı Nizami 1. (Gence) Cengiz Sadıkov Bağımsız 38 sayılı Nizami 2. (Gence) Cihangir Emirhanlı Müsavat Partisi 39 sayılı Kepez 1. (Gence) Elman Mevsimov Azerbaycan Demokrat Partisi 40 sayılı Kepez 2. (Gence) Ramiz Orucov Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 41 sayılı Sumgayıt 1. İkram İsrafilov Müsavat Partisi 42 sayılı Sumgayıt 2. Flora Kerimova Bağımsız 43 sayılı Sumgayıt 3. Elman Salayev Azerbaycan Demokrat Partisi 44 sayılı Sumgayıt-Abşeron Neriman Kasımoğlu Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 45 sayılı Abşeron İtibar Talipli 46 sayılı Ali Bayramlı Tayyip Guliyev 47 sayılı Mingeçevir Azatlık İttifakı ortak aday çıkarmadı. 48 sayılı Yevlah Şeker İskenderova Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 49 sayılı Yevlah-Mingeçevir Ali Refiyev Azerbaycan Demokrat Partisi 50 sayılı Kobustan-Hızı-Kuba Reşit Mansurov 51 sayılı Kusar Abdulelim Ahmedov 52 sayılı Kuba Ayten Alekberova Bağımsız 53 sayılı Kuba-Kusar Vagıf Şirinov Azerbaycan Demokrat Partisi 54 sayılı Deveci-Siyezen Bahettin Hazıyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 55 sayılı Haçmaz Şehir Melahat Mürşütlü Müsavat Partisi 56 sayılı Haçmaz Köy Azer Hasret Bağımsız 57 sayılı Kürdemir Akif İslamzade Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 58 sayılı Hacıgabul-Kürdemir Eyyup Umudov 59 sayılı Salyan Emil Mammadov Azerbaycan Demokrat Partisi 60 sayılı Salyan-Neftçala Mirzağa Ahundov Müsavat Partisi 61 sayılı Neftçala Ferman Hüseynov [l] Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 62 sayılı Saatlı Ennağı Hacıbeyli Bağımsız 63 sayılı Sabirabad 1. Penah Hüseyn[m]

Seçim Çevresi Aday Siyasi Parti 64 sayılı Sabirabad 2. Haluk Bahadır Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 65 sayılı Saatlı-Sabirabad Alihüseyn Rahimov 66 sayılı Bilesuvar Akif Şahbazov [n] Azerbaycan Demokrat Partisi 67 sayılı Celilabad Şehir Azatlık İttifakı ortak aday çıkarmadı. 68 sayılı Celilabad Köy Şahbaz Karayev Müsavat Partisi 69 sayılı Celilabad-Bilesuvar-Masallı Gulamhüseyn Alibeyli[o] Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 70 sayılı Masallı Şehir Eynulla Zalıyev Azerbaycan Demokrat Partisi 71 sayılı Masallı Köy Gülağa Aslanlı Müsavat Partisi 72 sayılı Yardımlı-Masallı Tevfik Guliyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 73 sayılı Lenkeran Şehir Alövset Talışhanlı Müsavat Partisi 74 sayılı Lenkeran Köy Yadigar Sadıklı 75 sayılı Lenkeran-Masallı Seyfettin Aliyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 76 sayılı Lenkeran-Astara İltifat Rehimzade 77 sayılı Astara Müsteceb Mammadov Bağımsız 78 sayılı Lerik-Lenkeran Ağacafer Hasanlı Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 79 sayılı İmişli Azatlık İttifakı ortak aday çıkarmadı. 80 sayılı İmişli-Beylegan Ali Kasımov Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 81 sayılı Beylegan Tapdık Abbas Müsavat Partisi 82 sayılı Ağcabedi Seyit Camal 83 sayılı Ağcabedi-Ağdam Söhrab Hasanov 84 sayılı Füzuli Kubat İbadoğlu[p] 85 sayılı Şamahı Taliyet Aliyev Azerbaycan Demokrat Partisi 86 sayılı İsmayıllı Mehman Cevatoğlu Müsavat Partisi 87 sayılı Ağsu-İsmayıllı Ehtiyat Feyzullayev Azerbaycan Demokrat Partisi 88 sayılı Göyçay Maarif Soltanov 89 sayılı Göyçay-Ağdaş Arif Aliyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 90 sayılı Ağdaş Cengiz Ganizade[q] Bağımsız 91 sayılı Ucar Elşen Ganiyev Müsavat Partisi 92 sayılı Ucar-Zerdab Azatlık İttifakı ortak aday çıkarmadı. 93 sayılı Berde Şehir Nimet Aliyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 94 sayılı Berde Köy Nevruz Salahov Azerbaycan Demokrat Partisi 95 sayılı Terter İlham İsmail Müsavat Partisi 96 sayılı Goranboy Naftalan Elçin Rızayev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 97 sayılı Goranboy-Ağdam-Terter Nizami Mehdiyev Müsavat Partisi 98 sayılı Şemkir Şehir Fariz Caferov 99 sayılı Şemkir Köy Şahin Necefov Azerbaycan Demokrat Partisi 100 sayılı Şemkir-Daşkesen Mahir Esadov 101 sayılı Hanlar-Daşkesen Cevanşir Babayev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 102 sayılı Samuh-Şemkir Elman Mevsimov Azerbaycan Demokrat Partisi 103 sayılı Gedebey Nizami Guliyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 104 sayılı Gedebey-Tovuz Saleh Mammadov Bağımsız 105 sayılı Tovuz Tevfik Hüseynov Müsavat Partisi 106 sayılı Tovuz-Kazah-Ağstafa İsahan Aşurov [r] 107 sayılı Kazah Arzuman Abdulkerimov[s] 108 sayılı Ağstafa Sabir Azeri Bağımsız 109 sayılı Balaken Muharrem Mehdiyev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 110 sayılı Zagatala Arif Hacılı Müsavat Partisi 111 sayılı Zagatala-Balaken Hikret Algayev Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 112 sayılı Kah Eyyup Kerimov 113 sayılı Şeki Şehir Cevanşir Guliyev Bağımsız 114 sayılı Şeki Köy 1. Hikmet Hacızade[t] Müsavat Partisi 115 sayılı Şeki Köy 2. Sahib Kerimov [u] Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 116 sayılı Kebele Halit Alimirzayev Müsavat Partisi 117 sayılı Oğuz-Kebele Vagıf Davudov 118 sayılı Ağdam Şehir Nadir İsmailov Bağımsız 119 sayılı Ağdam Köy Azatlık İttifakı ortak aday çıkarmadı. 120 sayılı Cebrail-Gubadlı Refik Guliyev Bağımsız 121 sayılı Laçın Hüseyn Naibov Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 122 sayılı Hankendi İsi Bağırov Müsavat Partisi 123 sayılı Kelbecer Zülfikar Hüseynzade Azerbaycan Demokrat Partisi 124 sayılı Şuşa-Füzuli-Hocalı-Hocavend Yaver Hüseyn Bağımsız 125 sayılı Zengilan-Kubatlı Ramiz Rövşen

2005 Nahçıvan genel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Azatlık İttifakı 2005 Nahçıvan genel seçimlerine de katıldı. Üye partilerden Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 15, Azerbaycan Demokrat Partisi 13 ve Müsavat Partisi ise 16 adayla katıldı.

Nahçıvan Merkezi Seçim Komisyonu seçim sonuçlarını açıkladığında üye partilerden sadece AHCP'nin 45 sandalyelik Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisine 2 milletvekili çıkarmayı başardığı anlaşıldı. 43 sayılı Yukarı Eylis seçim bölgesinden Yüksek Meclis üyesi seçilen Ahad Caferli AHCP klasikler kanadı üyesi olduğu için KHCP'nin 2007'de devlet kaydına alınmasıyla resmen KHCP milletvekili oldu.

Diğer milletvekili Zahit İsmailov ise Azatlık İttifakı'nın ortak adayı olmuş ve 24 sayılı Nahçıvan Şehir seçim bölgesinden Yüksek Meclis üyesi seçilmişti. AHCP milletvekili Zahit İsmailov Nahçıvan'da muhalif olmanın zorlukları ve genel yolsuzluk sebebiyle 2009'da milletvekilliğinden istifa etti.^[6]

Seçimler sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Müsavat Partisi'nin seçim sonuçlarını kabul etmesiyle Azatlık İttifakı seçim ittifakı olarak Azatlık 9 Şubat 2005 tarihinde feshedildi, 17 Şubat 2006 tarihinde Azerbaycan Halk Cephesi Partisi genel başkanı Ali Kerimli, Azerbaycan Demokrat Partisi genel başkanı Serdar Celaloğlu, Azerbaycan Liberal Partisi lideri, aynı zamanda Millî Birlik Hareketi başkanı Lale Şevket ve Vatandaş ve İnkişaf Partisi genel başkanı Ali Aliyev Azatlık İttifakı yeniden siyasi partiler ittifakı olarak kurduldu.

7 Mart 2007 tarihined Azerbaycan Demokrat Partisi siyasi ideolojisini ve tavrını değiştiğini açıkladı. Açıklama yapan Serdar Celaloğlu artık radikal muhaliflik değil, yapıcı, uzlaşan muhaliflik yapacaklarını ilan etti. Bunun üzerine Azatlık İttifakı üyeleri ADP'yi ittifaktan ihraç etti.

2010 Azerbaycan genel seçimlerine ittifakın üyeleri ortak listeyle katılmak istese de AHCP Müsavat Partisiyle ittifak kurma kararı aldığı için Azatlık İttifakı feshedildi. AHCP seçimlere AHCP-Müsavat, ALP ve VİP İnsan Namına İttifaklarıyla katıldı. Her iki ittifak milletvekili çıkarmayı başaramadı.

Kurucu üyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim	Liderler			Harita	Oy		Sandalye	Durum	Sıra
					#	%
2005	Resul Guliyev	Ali Kerimli	İsa Gambar				5 / 125	Ana Muhalefet	2.

Protestolar[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim sonuçlarını kabul etmeyen Azatlık 2005 yılında seri şekilde protestolar düzenlemiştir. Bu protestolara Millî Birlik Hareketi, Azerbaycan Liberal Partisi ve Azerbaycan Millî İstiklâl Partisinden de destek gelmiştir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bizim Azerbaycan İttifakı
• Demokratik Kuvvetlerin Millî Şurası