İstanbul'da bulunan Avnillah (Nisan 1884)
Gemi sınıfı
Kullanıcılar:	Osmanlı İmparatorluğu
Önce gelen:	Lütf-i Celil sınıfı
Sonra gelen:	Feth-i Bülend sınıfı
İnşa edilme:	1868-1870
Görev dönemi:	1870-1932
Tamamlanmış:	2
Batmış:	1
Sökülen:	1
Genel karakteristik
Deplasman	2.362 metrik ton (2.325 emperyal ton; 2.604 küçük ton)
Uzunluk	68,9 m (226 ft 1 in) (dikler arası)
Genişlik	10,9 m (35 ft 9 in)
Su çekimi	5 m (16 ft 5 in)
Kurulu güç	4 × kutu kazan 2.200 beygir gücü (1.600 kW)
İtme gücü	1 dikey bileşik buhar motoru
Hız	12 knot (22 km/sa; 14 mph)
Kişi kapasitesi	15 subay 130 denizci
Silah donanımı	1870:[1] 4 × 230 mm Armstrong top 1882:[1] 4 × 230 mm Armstrong top 2 × 87 mm Krupp top 1906:[1] 4 × 150 mm Krupp QF top 6 × 75 mm Krupp QF top 10 × 57 mm Krupp QF top 2 × 47 mm Krupp QF top
Zırh	Kemer: 130-150 mm (5-6 in) Kazamat: 150 mm

Avnillah sınıfı, Osmanlı donanması için 1860'larda inşa edilen iki zırhlı korvet savaş gemisinden oluşan bir gemi sınıfıdır. Sınıfta yer alan gemiler Avnillah ve Muin-i Zafer'dir. İki gemi İngiltere'de 1868 ve 1870 arasında inşa edildi. Gemi ortasındaki kazamatlara monte edilmiş dört adet 230 mm çapında top taşıyorlardı.

Her iki gemi de 1877-1878'teki 93 Harbi sırasında hizmet verdi ve Karadeniz'deki Rus kuvvetlerine karşı görev yaptı. Öncelikle karaya Osmanlı kuvvetlerini desteklemekle görevlendirildiler; ayrıca Muin-i Zafer Sulina limanını savunmaya da yardımcı oldu. Savaştan sonra her iki gemi de ihtiyata alındı ve Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başlangıcında seferber edildikleri 1897'ye kadar başka bir faaliyette bulunmadı. Osmanlı filosunun geri kalanı gibi, her iki gemi de kötü durumdaydı ve bu savaşta etkin şekilde kullanılamadı.

Savaş sona erdikten sonra, her iki gemi de eskimiş Osmanlı filosunu modernize etmeyi amaçlayan yeniden inşa programının parçası olarak yeniden inşa edildi. Gemiler dörder adet 150 mm Krupp seri ateşli topla donatılarak hizmete geri girdi. Avnillah Ocak 1912'de Trablusgarp Savaşı esnasında Beyrut Muharebesi'nde İtalyan gemileri tarafından batırıldı. Muin-i Zafer 1913'ten itibaren bir eğitim gemisi, 1920'den itibaren bir kışla gemisi ve 1928'den itibaren denizaltılar için bir depo gemisi olarak görev yaptı. 1932'de ise hurda olarak söküldü.

Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Avnillah ve Muin-i Zafer dikmeler arasında 68,9 m uzunlukta, 10,9 m genişlikte ve 5 m su çekimindeydi. Gövde dövme demirden yapılmıştı, burun kısmında bir mahmuz taşıyordu. Kısmi çift tekneliydi ve normalde 2.362 metrik ton deplasmana sahipti. Gemi mürettebatı 15 subay ve 130 denizciden oluşuyordu.^[2][1]

Avnillah sınıfı gemiler, bir vida pervaneyi süren tek bir yatay bileşik buhar motoruna sahipti. Buhar, gemi ortasında bulunan tek bir bacaya bağlı dört adet kömürle çalışan kutu kazan tarafından sağlanıyordu. 2.200 belirtilen beygir (1.600 kW) gücündeki motor, gemileri en çok saatte 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaştırabiliyordu; ancak 1877'de gemilerin ulaşabildiği en yüksek hız 10 deniz miliydi (19 km/sa). 1892 itibarıyla, yıllarca süren kötü bakım sebebiyle sınıftaki gemilerin son hızı saatte 8 deniz miline (15 km/sa) kadar düşmüştü. Avnillah ve Muin-i Zafer 220 metrik ton kömür taşıyabiliyordu ve ek bir brigantin yelken teçhizatına sahipti.^[2][1]

Gemiler, geminin ortasındaki merkezî bir bataryada yer alan, zırhlı kazamatlara monte edilmiş, iskele ve sancak yanında ikişer adet olmak üzere toplam dört adet 230 mm ağızdan dolma top ile silahlandırılmıştı. Topların konumlandırması her şartta iki topun ileri, yana veya geriye doğru ateş etmesine olanak sağlıyordu. Geminin dövme demirden yapılan zırhlı kemeri 130-150 milimetre kalınlığındaydı, daha kalın kısım su hattı üzerinde yer alırken su altındaki kısım daha inceydi. Kemer su hattının 0,91 m üstüne ve 1,14 m altına kadar uzanıyordu. Kemerin iki ucunda 76 mm kalınlıkta zırha sahip bölmeler yer alıyordu. Kazamatlar kalın bir zırh korumasına sahipti, top bataryası 150 mm kalınlığında demir zırh kaplaması ile korunuyordu.^[2][1]

Değişiklikler[değiştir | kaynağı değiştir]

1882'de her iki gemiye de bir çift 87 mm kuyruktan dolma Krupp top eklendi.^[1] 1906'da her iki gemiye de Tersane-i Amire'de yeni Scotch deniz kazanları ve ağır askerî direkler takılarak brigantin yelken teçhizatı kaldırıldı.^[2] Osmanlılar gemilerin silahlandırılmasını daha da güçlendirmek için iki 63 mm Krupp, iki 37 mm Hotchkiss revolver top, iki 25,4 mm Nordenfelt topu ve bir 450 mm torpido tüpü eklenmesini planladı; ancak bu plan uygulanmadı.

1903-1906'da her iki gemi de silahlarının tamamen değiştirilmesi ve bir kumanda kulesinin kurulumunu içeren ağır bir modernizasyona girdi. Eski namludan yüklemeli topların yerini yeni 150 mm SK L/40 Krupp toplar ile değiştirildi; ayrıca altı 75 mm, on 57 mm ve iki 47 mm seri ateşli Krupp toptan oluşan bir ikincil batarya eklendi. Yeniden inşası sırasında, her iki geminin de orijinal motoru korunurken, kutu kazanları Scotch deniz kazanları ile değiştirildi. Yelken direkleri çıkarıldı ve yerini ağır savaş direkleri aldı. Gemi mürettebatı 220 subay ve denizciye yükseldi.^[2][1]

Gemiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizmet geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

1861 yılında Abdülaziz, padişah olarak tahta çıkmasının ardından 1853-1856 Kırım Savaşı sırasında ağır kayıplar veren Osmanlı donanmasını güçlendirmek için bir inşaat programı başlattı. Donanma, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlı finansman olanaklarına rağmen İngiltere ve Fransa'daki tersanelerden birkaç zırhlı savaş gemisi sipariş etti.^[4]

Sınıfın her ikisi gemisi hizmete girişlerinin hemen ardından 1866-1869 Girit İsyanı sonrasında adanın istikrara kavuşması için Girit'e konuşlandırıldı. Buna rağmen Osmanlı filosu bu dönemde pek fazla etkinlik görmedi ve büyük ölçüde hareketsiz kaldı.^[5] Her iki gemi de 1877-1878 Rus-Osmanlı Savaşı (93 Harbi) sırasında harekete geçti ve Karadeniz'deki Rus kuvvetlerine karşı harekât düzenledi. Öncelikle Kafkasya'daki Osmanlı ordusunu desteklemek için Rus kıyı konumlarını bombaladılar. 14 Mayıs 1877'de Sohum limanına amfibi bir saldırıyı desteklediler. Savaşın geri kalanında Muin-i Zafer, Tuna ağzındaki Sulina'da konuşlanırken Avnillah ise Kafkasya'da Batum'un savunmasında destek verdi.^[6][7] Savaştan sonra her iki gemi de Haliç'e getirildi ve 1882'de küçük bir yeniden donatım gördü.^[1]

Şubat 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başlangıcında Osmanlı filosunda yapılan teftiş, her iki Avnillah sınıfı gemi de dâhil olmak üzere donanmadaki gemilerin neredeyse hiçbirinin Yunan Donanması'na karşı mücadeleye uygun olmadığını ortaya çıkardı. Yunanistan ile savaşın sona ermesinin ardından, hükûmet bir deniz yeniden yapılanma programı başlatmaya karar verdi.^[8] İki gemi 1903-1906 yılları arasında Gio. Ansaldo & C. tarafından, kısmen Ansaldo'ya kiralanan Tersane-i Amire'de yeniden inşa edildi.^[9] Hizmete döndükten sonra her iki gemi de 1910'da savunma gemisi rolüne indirildi. Eylül 1911'de İtalya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Trablusgarp Savaşı patlak verdiğinde Avnillah Beyrut'ta konuşlanmıştı. Avnillah 24 Şubat 1912'de iki İtalyan zırhlı kruvazörü Guiseppe Garibaldi ve Francesco Ferruccio tarafından saldırıya uğradı. Beyrut Muharebesi olarak adlandırılan çatışmada İtalyan gemileri Avnillah'a birçok mermi ile vurdu ve torpido isabetleri ile gemiyi limandayken batırdı.^[10][11] Bu dönemde Muin-i Zafer, Port Said'de görevliydi. Buradayken, silahları sökülerek şehrin savunmasını güçlendirmek için kullanıldı.^[12] 1913'te torpido eğitim gemisi olarak görevlendirildi, 1920'de kışla gemisine dönüştürüldü, 1928'de denizaltılar için bir depo gemisi yapıldı. 1932'de hizmetten çıkartıldı ve daha sonra hurda olarak parçalandı.^[13]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Beehler, William Henry (1913). The History of the Italian-Turkish War: September 29, 1911, to October 18, 1912. Annapolis: United States Naval Institute. OCLC 1408563. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 
• Brassey, Thomas A. (1882). The British Navy: Its Strength, Resources, and Administration, Volume 1. Londra: Longmans, Green & Co. OCLC 967380565. 
• Gardiner, Robert, (Ed.) (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5. 
• Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1. 
• Wilson, Herbert Wrigley (1896). Ironclads in Action: A Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. Londra: S. Low, Marston and Company. OCLC 1111061.