Antilop

Antilop
	Keseliceylan
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia;
Şube:	Chordata;
Alt şube:	Vertebrata;
İnfa şube:	Gnathostomata;
Sınıf:	Mammalia;
Takım:	Artiodactyla;
Familya:	Bovidae;
Türler
	Metne bakınız

Antilop, Bovidae familyası içerisindeki 100 kadar otobur memeli türüne verilen addır. Zarif yapılı olan antiloplar da sığırlar gibi çift toynaklı ve geviş getiren hayvanlardandır. Bulunmuş fosiller bize Asya ve Avrupa'nın birçok yerinde antilopların yaşadığını söylemektedir. Buna karşılık antilop türlerinin çoğu Afrika'da, sadece 8 türü Asya'da yaşamaktadır. Kuzey Amerika'ya özgü olan Amerika antilobu (Antilocapra americana) ise adına rağmen antiloplarla aynı familyadan bile değildir. Antiloplar, çatallanmadan uzayan boynuzlarını dökmezken, Amerika antilopları çatallanarak uzayan boynuzlarını yılda 1 defa dökerler.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Antilop kelimesi Türkçeye Fransızcada ceylan anlamına gelen antilope kelimesinden alıntıdır.^[1] Bu sözcük Eski Fransızcada antelop olarak var olmuş ve aslen Orta Çağ Latincesinde yer alan ant(h)alopus kelimesinden evrilmiştir. Latince kelime ise Bizans Yunancasında efsanevi bir hayvana atıfta bulunan anthólops kelimesinden türetilmiştir.^[2] Hayvan ile ilgili efsaneyi ilk kaydetmiş Antakyalı Eustathius (ö. y. 330'lar), yaratığı Fırat Nehri civarında musallat olan, çok vahşi, yakalaması zor ve ağaçları kesebilen testere benzeri boynuzlara sahip olarak tanımlamıştır.^[3]

Fiziksel özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

En büyük antilop türü olan dev boğa antilobu (Taurotragus derbianus), 2 metrelik omuz yüksekliğine ve 700 kg ağırlığa sahiptir. Ondan sonraki en büyükleri ise demirkır antilop (Hippotragus equinus), büyük kudu (Tragelaphus strepsiceros) ve dağ nyalasıdır (Tragelaphus buxtoni). En küçük antilop türü olan kral antilop (Neotragus pygmeaus) ise 25 cm uzunluğa ve neredeyse 2 ila 3 kg ağırlığa sahiptir. Ondan sonraki en küçükleri olan dikdikler (Madoqua cinsi) ise biraz daha iricedir.

Antilop türleri ve coğrafi dağılımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Antilop türlerinin çoğu yaşamak için açık ve geniş otlakalanları tercih etmiştir. Örneğin sayga (Saiga tatarica) ve çiru (Pantholops hodgsoni) Orta Asya'nın soğuk ve kuru bozkırlarında yaşamayı seçmiştir. Hindistan'ın ovalarında yaşayan Kara antiloplar (Antelope cervicapra) genellikle 1 erkeğin yönettiği küçük sürüler halinde yaşarlar. Orikslerin (Oryx cinsi) 3 türü de çöllerde ve yağış almayan otlaklarda yaşarlar. Addaks (Addax nasomaculatus) ise yalnızca Sahra Çölü'nün kuzeyinde yaşar. Dev samur antilobu (Hippotragus niger varani) ise tükenmenin eşiğine gelmiştir. İmpala (Aepyceros melampus) ve keseliceylan (Antidorcas marsupialis) ise bir sıçrayışta yerden üç metre havalanıp 15 metre öteye sıçramalarıyla ünlüdür.

Gerenuk (Litoceranus walleri) Afrika'nın kuzeydoğusundaki çalılıklarda yaşar. Oralarda geniş otlaklar olmadığından arka ayaklarına kalkıp ağaçların en alt dallarına ulaşabilirler. Güney Afrika'daki çalılarda yaşayan suni (Neotragus moschatus) ise çalılarla beslenir ve hemen mehen hiç su içmez. Çizgili gnu (Connochaetes taurinus) Doğu ve Güneydoğu Afrika'daki çayırlarda hala çok yaygındır. Ak-kuyruklu gnu (Connochaetes gnou) ise sadece birkaç koruma alanında bulunmaktadır. Kaya antilobu (Oerotragus oerotragus) Güney Afrika'nın sarp dağlarında yaşar ve uçurumları uçarcasına aşarak bir taştan diğerine ustalıkla sıçrar. Boz duiker (Sylvicapra grimmia) ekvatorun yakınlarındaki tepelerinden kar eksik olmayan dağların yüksek kesimlerinde sık çalılıklar arasında yaşar.

Kob (Kobus kob), Leçve (Kobus lechve) ve su antilobu (Kobus ellipsiprymnus) suya yakın yerlerde yaşamayı severler. Bu üç türün erkekleri 2,5 km'lik bir alanı bütün yabancılara karşı korurlar. Sitatunga (Tragelaphus spekei) neredeyse tüm zamanını suda geçirir. Ormanlarda yaşayan bongo sırtındaki beyaz çizgileri sayesinde orman zenininde kolayca gizlenir. Orta Afrika ormanlarındaki en yaygın antilop türü olan duikerler (Cephalopus cinsi) yere düşmüş meyvelerle beslenir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "antilop". Nişanyan Sözlük. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021.
^ "Antelope". 18 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dictionary.com. Online Etymology Dictionary. Douglas Harper, Historian. Accessed 1 September 2008.
^ "antelope | Origin and meaning of antelope by Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com (İngilizce). 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021.

[1] "antilop". Nişanyan Sözlük. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021.

[2] "Antelope". 18 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dictionary.com. Online Etymology Dictionary. Douglas Harper, Historian. Accessed 1 September 2008.

[3] "antelope | Origin and meaning of antelope by Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com (İngilizce). 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021.

[1]

[2]

[3]

Antilop ne demektir