Ananuri

Ananurinin güney cephesinden görünümü

Batıdaki kuleler, ikisi silindirik biri dikdörtgen şekilli

Akrapolün içinden görünüm

Kale duvarına kadar yükselen rampa

İki kilisenin arasında konumlanmış, piramit çatılı "Kevsuryan" Kulesi.

Ananuri ve Zinvali gölünün güneybatıdan görünümü.

Theotokos Kilisesinin doğu cephesi, Ananuri

Ananuri (Gürcüce: ანანური), Aragvi Nehri üzerindeki bir kale kompleksidir. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'e yaklaşık 72 km mesafededir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ananuri, 13. yüzyıldan beri bölgeyi yöneten, feodal bir hanedan olan Aragvi eristavisinin (Dük) kalesi ve konutu idi. Kale, sayısız savaşa tanıklık etmiştir.

1739'da, Ananuri, rakip dük Ksanili Şanşe'nin komutasındaki birlikler tarafından saldırıya uğradı ve ateşe verildi. Aragvi hanedanı katledildi. Bununla birlikte, dört yıl sonra, köylüler Şamşe'nin egemenliğine karşı ayaklandılar. Tahtı ele geçirenleri öldüren köylüler, Kral II. Teimuraz'ı doğrudan kendilerine hükmetmesi için davet ettiler. Yine de 1746'da, Kral Teimuraz, Kaheti Kralı II. Erekle'nin de yardımıyla başka bir köylü isyanını bastırmak zorunda kaldı. Kale, 19. yüzyılın başlarına kadar kullanımda kaldı. 2007 yılında, kompleks UNESCO Dünya Mirası programına dahil edilmek üzere geçici listeye alındı.^[1]

Mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tahkimatlar, mazgallı perdeduvarla birleştirilen iki kaleden oluşur. Şeupovari olarak bilinen ve büyük bir kare kuleden oluşan üst tahkimat iyi korunmuştur. Şeupovari, Aragvi'nin Şanşe'ye karşı son savunmasını yaptığı yerdir. Yuvarlak bir kuleye sahip olan alt tahkimat, büyük ölçüde yıkık durumdadır.

Kompleksin içinde, diğer binaların yanı sıra iki kilise vardır. Uzun bir kare kuleye dayanan ve daha eski olan Theotokos Kilisesi, Aragvi Düklerinin bazılarının mezarlarına ev sahipliği yapmaktadır. Bu yapı, 17. yüzyılın ilk yarısından kalmadır ve tuğlalardan inşa edilmiştir. Kilisenin iç kısmı artık süslü değildir, ama Dük Edişera'nın dul eşinin (ö. 1674) diktiği taştan yapılmış baldaken ilgi çekicidir.

Daha büyük olan Bakire Meryem Kilisesi (Ghvtismşobeli), 1689 yılında Dük Bardzim'in oğlunun adına inşa edilmiştir. Zengin bir şekilde dekore edilmiş cephelere sahip olan yapı, kubbe merkezli tarzda yapılmıştır. Kilise, kuzey cepheye oyulmuş giriş ve güney cephesine oyulmuş bir asma haça sahiptir. Ayrıca, 18. yüzyılda büyük çoğunluğu yangınla hasar gören fresklerin kalıntılarını da içermektedir.

Tanımlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Ananuri Yapı Kompleksi, savunma yapıları, kuleleri olan bir savunma duvarı, Theotokos Kilisesi, Bakire Meryem Kilisesi, küçük Murnali kilisesi (şifacı), Svan tipi basamaklı piramit çatılı kule, Kevsuryan kulesi ve bir su rezervi içermektedir.

Aşağı Ananuri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ananuri Kalesi iki bölüme ayrılmıştır: görece daha iyi korunmuş olan yukarı (akropol) kısım ve aşağı kısım. Aşağı kısım 18. yüzyıldan kalma olup, neredeyse üçgen şeklindedir. Akropolis'in kuzeybatısında yer almaktadır. Aşağı kısım, sur kalıntıları ve taş ile tuğladan yapılmış evler içermektedir. Kompleksteki insanlar bu bölgede yaşamıştır.

Akropolis[değiştir | kaynağı değiştir]

Akropol, bir tepenin yamacına inşa edilmiştir ve doğu-batı ekseninde uzanan dikdörtgen bir şekle sahiptir. Etrafı 5-6 metre genişliğindeki duvarlarla çevrili olan akropolun doğu duvarları 10 metre kalınlığa ulaşabilmektedir. Duvar, 5 kule ile güçlendirilmiştir. Dört katlı bir kulenin güney duvarında akropolun giriş kapısı bulunmaktadır. Batı duvarında bulunan, 6,8 x 8 x 20 metre boyutlarındaki dikdörtgen şekilli altı katlı kulenin yanlarında iki kule daha vardır. Güneybatı kulesi dört katlı ve silindir şekilliyken, uzeybatı kulesi altı katlı ve silindir şekillidir. Kuzey duvarının ortasına yerleştirilmiş olan beşinci kule, kuleler içinde en küçüğüdür ve hilal şekillidir. Bu kulenin sadece üç katı günümüze ulaşmıştır.

Bakire Meryem Kilisesi

Çan kulesi

Kevsuryan Kulesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Akropolisin merkezinde bulunan Kevsuryan Kulesi, 14.-15. yüzyıldan kalmadır ve kompleksteki en eski yapıdır. Taştan yapılmış olan kule, dikdörtgen şekilli, 4.8 x 4.6 metre ölçülerinde, 18 metre yüksekliğinde ve dört katlıdır. Binanın girişi doğu cephesindedir. Basamaklı piramit çatısı Gürcü mimarisine özgüdür.

Theotokos Kilisesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kompleksin ana kilisesi olan Meryem Ana Kilisesi, Kevsuryan Kulesi'nin doğusunda yer almaktadır. Binanın güney cephesinde yer alan bir yazıt, kilisenin 1689 yılında Eristavi Barzheim'in emriyle yapıldığını yazmaktadır. Taştan yapılmış tonozlu kilise, 23.1 x 17.2 metre ölçülerinde, dikdörtgen tabanlı ve haç şeklindedir. Biri kuzeyde, diğeri güneyde olmak üzere 2 girişi vardır. Merkezi konumlanmış olan kubbe tamburunda 16 adet pencere bulunmaktadır. Kilisenin duvarlarındaki pencereler simetrik bir dağılım göstermemektedir.

Doğu cephesindeki bir pencerede karmaşık bir dekoratif tasarım vardır. Penceredeki kabartma haçın, her iki tarafında da yuvarlak bir pencereye açılan 2 küçük haç bulunmaktadır. Batı cephesinin ortası, iki yılanın üzerinde oturan geniş bir kabartma haç, batı cephesinin sağı ise Meryem ve üzüm asması ile dekore edilmiştir. Güney cephesi, her iki tarafında da güvercinlerin oturduğu üzüm bağlarıyla çevrelenmiş başka bir kabartma haç ile dekore edilmiştir. Cephenin sol tarafındaki kapı süslenmiştir.

Kilisenin içindeki fresk parçaları korunmuştur. Pencerelerin altındaki güney duvarı, Süryani Babaların sütunlarını ve Kıyamet Gününü tasvir etmektedir. Bazı duvar resimlerine yazıtlar eşlik etmektedir.

Bakire Meryem Kilisesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kilise, 16. yüzyılın sonlarında veya 17. yüzyılın ilk yarısında, taş ve tuğlalardan inşa edilmiştir. Kilise, 16.4 x 13.3 metre ölçülerindedir. Kilisenin biri kuzeyde, diğeri güneyde olmak üzere iki girişi vardır. Kilisenin içinde fresklenmemiş 4 sütun vardır. Kemerlerdeki resimler, keruv, Büyük melek Mikail ve Cebrail ve Havariler Peter ve Paul'u tasvir etmektedir.

Murnali (Şifacı) Kilisesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Akropolisin doğu kenarında konumlamış olan kilise, 16. yüzyıla tarihlenmektedir. 11.2 x 7.1 m ölçülerindeki kilise, taş ve tuğladan yapılmış dikdörtgen bir yapıdır. Kilisenin biri kuzeyde diğeri güneyde olmak üzere iki girişi ve bir çan kulesi vardır.

1748-1823

1860-1914

1882

1863

Ananurinin çizimleri

Çan kulesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Taştan yapılmış sekizgen çan kulesi 17. yüzyıla tarihlenmektedir.

Yer altı salonu[değiştir | kaynağı değiştir]

3.5 x 3.5 metrelik yeraltı salonu, Murnali Kilisesi'nin batısındaki büyük kilise ve çan kulesinin arasında konumlanmıştır. Taşlardan inşa edilmiş olan salonun girişi kuzeydoğudadır. Salondan başlayan tünel, Aşağı Ananuri avlusuna açılmaktadır.

Su rezervi[değiştir | kaynağı değiştir]

İki taşıma tankı ve bir içme suyu kaynağını içeren su sisteminin toplam alanı 12,9 x 9,6 metredir. Tanklar işlenmiş taştan yapılmıştır. Su, kalenin kuzeybatısından seramik borularla taşınmıştır. Su sistemine batı tankının tabanından giren su, tank belli bir doluluk seviyesine ulaştığında, ikinci tanka geçer ve aynı işlemin tekrarından sonra su kaynağını oluşturur.

Akropolisin güneydoğu köşesinde 6 metre derinliğinde, 1.2 metre çapında ve 3 metre taban çapında bir tank daha vardır.