Aldırma Gönül

Aldırma Gönül ya da Hapishane Şarkısı V, yazar ve şair Sabahattin Ali tarafından halk dilinden yararlanarak 1933 yılında yazılmış ünlü bir şiir ve şarkıdır. Şairin, Sinop Cezaevi' nde hükümlü bulunduğu sırada yazdığı ve adlandırmak yerine numaralandırdığı Hapishane Şarkısı adlı beş şiirinin sonuncusu ve en bilinenidir. Aldırma Gönül adı ile meşhur olan şiir, toplam beş dörtlükten meydana gelmektedir.

Yazım ve basım süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya'da iken Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü yeren Memleketten Haber adlı bir şiiri^[1] dost meclisinde okuduğu iddiasıyla 1932 yılında tutuklanarak Konya Cezaevi'ne konan şair, daha sonra aynı davadan 14 ay hüküm giyerek Sinop Cezaevi'ne nakledildi.^[2] Hapishane Şarkısı V adlı şiirini Sinop Cezaevi'ndeki bu hükümlülüğü sırasında yazmıştır.^[3] Buradan, cumhuriyetin ilânının onuncu yılı sebebi ile çıkarılan af ile tahliye olmuştur.^[4] İlk olarak 1934’te yayımlanan Dağlar ve Rüzgâr adlı şiir kitabında yer alan şiir, 1999 yılının Ocak ayında Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan Bütün Şiirleri kitabı içerisinde okuyuculara tekrar sunulmuştur.

Bestelenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1976 yılında Kerem Güney tarafından Hicaz makamında bestelenerek şarkı haline getirilen şiir, aynı yıl içerisinde sanatçının Kerem Gibi / Aldırma Gönül Aldırma adlı 45'liğine kaydedilmiştir. Ancak şarkının meşhur olması, ertesi yıl Edip Akbayram tarafından ikinci kez seslendirilmesi ve Aldırma Gönül - Sen Açtın Yarayı adlı plâğının ön yüzüne kaydedilmesi sonrasında olmuştur.^[5] Akbayram'ın ardından ise; Gönül Akkor, Selda Bağcan, Gülden Karaböcek ve Ferhat Göçer gibi şarkıcılar tarafından da seslendirilmiş ve dinleyenlerin zevkine sunulmuştur. Besteci Kerem Güney, eserin yaklaşık 50 kişi tarafından okunduğunu belirtmiştir.^[5]

Edip Akbayram'ın plâğı ile meşhur olan eser, 1970'li yıllardan beri solcu ve devrimci hareketlerin mitinglerinde sıkça söylenmiştir.^[6]^[7] Aldırma Gönül, Sabahattin Ali'nin Atatürk'e hakaret iddiasıyla hüküm giyerek hapiste yattığı zamanlarda yazılmış olmasına rağmen, son yıllarda sadece sosyalist kesimlerce değil, protestocu Atatürkçü gruplarca da, örneğin Cumhuriyet Mitingleri'nde^[8] de söylenir olmuştur.

Bu ülkede arabeskin altın çağını yaşadığı yıllarda asla müzikteki çizgimden ödün vermedim. Zaten 12 Eylül sonrası beni kimse çalıştırmadı. 1980'den 1984 yılına kadar, koskoca bir dört yıl. Zor yıllardı o yıllar. Kimse bana iş vermedi. Karımın bileziklerini ve alyanslarımızı sattık. 12 Eylül sonrası beni canavar gibi görmeye başladılar.

Edip Akbayram

Bu şarkı aynı zamanda Edip Akbayram ile özdeşleşerek sanatçının en bilinen şarkısı olmuştur. Şarkı hem o dönemde hem de günümüzde öylesine güçlü etki bırakmıştır ki; 1978 yılında Dilek Taşı ^[9] sinema filminde sonrasında, Hababam Sınıfı Tatilde,Selvi Boylum Al Yazmalım, Yıkılmayan Adam ve son olarak yine Sinop Cezaevi'nde geçen Pardon filmlerinde şarkı veya sözleri kullanılmıştır. Beyazcamda ise 2007 ile 2010 yılları arasında yayınlanan televizyon dizisi Parmaklıklar Ardında'da, şarkının enstrümantal versiyonuna açılış jeneriğinde yer verilmiştir.

Şiir, gerek şair Sabahattin Ali'nin, gerekse şarkıyı meşhur eden Edip Akbayram'ın sosyalist dünya görüşleri dolayısıyla, uzun bir süre sadece belli bir kesim tarafından sahiplenilmeye gayret edilse de, haksızlığa başkaldırıyı ve sabrı öne çıkaran sözleri nedeniyle, toplumun hemen hemen tamamının benimsediği ve dilinden düşürmediği bir klasik haline gelmiştir. Şarkıyla birlikte sadece Edip Akbayram değil, şarkıyı söyleyen diğer sanatçılar, doğal olarak şiirin sahibi Sabahattin Ali, Sinop ve Sinop Cezaevi de Türk okur ve müzikseverlerinin unutulmazları arasına girmiştir.

Şarkı olarak seslendirenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kerem Güney (1976, Kerem Gibi / Aldırma Gönül Aldırma 45'liği, 2. parça)^[10]
Edip Akbayram ve Dostlar (1977, Aldırma Gönül / Sen Açtın Yarayı 45'liği, 1. parça)^[11]
Gönül Akkor^[12] (1977, İçiyorsam Sebebi Var / Aldırma Gönül 45'liği, 2. parça)^[13]
Selda Bağcan^[14] (1978, Aldırma Gönül Aldırma / Suç Bizim 45'liği, 1. parça)^[15]
Gülden Karaböcek^[16] (1982, Gülden Fırtınası albümü, 3. parça)^[17]
Ferhat Göçer (2008, Çok Sevdim İkimizi albümü, 12. parça ve 2020,Sabahattin Ali Şarkıları albümü, 3.parça)
Ayşe Egesoy
Ebru Gündeş
Kâmuran Akkor
Kibariye
Müslüm Gürses
Ruhi Su
Timur Selçuk
Hayko Cepkin
Müzeyyen Senar
Ali Kocatepe
Aysun Kocatepe

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Didem Oktay, Sabahattin Ali Şiiri Üzerine Mütevazı Bir İnceleme, Bilimsel Tiyatro Atölyesi". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ Nüket Esen ve Nezihe Seyhan (2004). Sabahattin Ali Mahkemelerde. Yapı Kredi Yayınları. ISBN 9750807979.
^ Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun (editörler). Hapishane Kitabı. Kitabevi Yayınları. ISBN 9756403527.
^ "soL günlük internet gazetesinin 24 Haziran 2008 tarihli haberi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ ^a ^b Derya Bengi ve Çiğdem Öztürk (2010). "Sevişerek tümevarım: Kerem Güney (1939 – 2012)". Bir+Bir, Nisan 2010. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ Kayhan Demir (2009). "Ruhi Su'dan Grup Yorum'a Türkiye'de Sol Devrimci Müzik". Tavır, Eylül 2009. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2011.
^ "Emperyalizme ve Oligarşiye Karşı Harbiye'den Bir Ses Yükseldi: Ya Özgür Vatan, Ya Ölüm!". Sosyalist Barikat. 4 Haziran 2006. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2011.
^ Ulaş Sarıtaş (19 Nisan 2007). "Cumhuriyet Mitingi izlenimleri". Yeni Haber. 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2016.
^ "Kerem Güney'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Edip Akbayram'ın ilk kaydı". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Gönül Akkor'un ilk kaydı". 20 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Selda Bağcan'ın ilk kaydı". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
^ "Gülden Karaböcek'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[1] "Didem Oktay, Sabahattin Ali Şiiri Üzerine Mütevazı Bir İnceleme, Bilimsel Tiyatro Atölyesi". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[2] Nüket Esen ve Nezihe Seyhan (2004). Sabahattin Ali Mahkemelerde. Yapı Kredi Yayınları. ISBN 9750807979.

[3] Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun (editörler). Hapishane Kitabı. Kitabevi Yayınları. ISBN 9756403527.

[4] "soL günlük internet gazetesinin 24 Haziran 2008 tarihli haberi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[sevis-5] Derya Bengi ve Çiğdem Öztürk (2010). "Sevişerek tümevarım: Kerem Güney (1939 – 2012)". Bir+Bir, Nisan 2010. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[6] Kayhan Demir (2009). "Ruhi Su'dan Grup Yorum'a Türkiye'de Sol Devrimci Müzik". Tavır, Eylül 2009. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2011.

[7] "Emperyalizme ve Oligarşiye Karşı Harbiye'den Bir Ses Yükseldi: Ya Özgür Vatan, Ya Ölüm!". Sosyalist Barikat. 4 Haziran 2006. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2011.

[8] Ulaş Sarıtaş (19 Nisan 2007). "Cumhuriyet Mitingi izlenimleri". Yeni Haber. 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2016.

[10] "Kerem Güney'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[11] "Edip Akbayram'ın ilk kaydı". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[13] "Gönül Akkor'un ilk kaydı". 20 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[14] "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[15] "Selda Bağcan'ın ilk kaydı". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[16] "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[17] "Gülden Karaböcek'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Aldırma Gönül nedir?, Aldırma Gönül anlamı nedir?, Aldırma Gönül ne demektir?