Cupressus sempervirens

*Cupressus sempervirens*
Cupressus sempervirens
Korunma durumu
	; Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Plantae
Bölüm:	Tracheophyta
Sınıf:	Pinopsida
Takım:	Pinales
Familya:	Cupressaceae
Cins:	Cupressus
Tür:	C. sempervirens
İkili adlandırma
	Cupressus sempervirens L., Sp. Pl. 2: 1002 (1753).
Sinonimler
	Chamaecyparis thujiformis R.Sm.; Chamaecyparis thujiformis R.Sm. ex Godr.; Chamaecyparis thujiformis R.Sm. ex Gordon; Cupressus conoidea Spadoni; Cupressus elongata Salisb.; Cupressus expansa Targ.Tozz.; Cupressus expansa Targ.Tozz. ex Steud.; Cupressus fastigiata DC.; Cupressus fastigiata Mill., 1768; Cupressus foemina Garsault; Cupressus globulifera Parl.; Cupressus horizontalis (Mill.) Voss; Cupressus horizontalis Mill.; Cupressus horizontalis var. pendula hort.; Cupressus horizontalis var. pendula hort. ex Endl.; Cupressus lugubris Salisb.; Cupressus mariae Sennen; Cupressus mas Garsault; Cupressus orientalis Beissn.; Cupressus patula Pers.; Cupressus patula Spadoni; Cupressus pyramidalis O.Targ.Tozz.; Cupressus roylei Carrière; Cupressus sempervirens f. horizontalis (Mill.) Voss; Cupressus sempervirens f. numidica Trab.; Cupressus sempervirens f. stricta (Aiton) Rehder; Cupressus sempervirens subsp. fma L.; Cupressus sempervirens subsp. horizontalis (Mill.) A.Camus; Cupressus sempervirens var. globulifera Parl.; Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) G.Don; Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) Gordon; Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) Loudon; Cupressus sempervirens var. numidica Trab.; Cupressus sempervirens var. numidica Trab. ex G.Barron; Cupressus sempervirens var. pendula (Endl.) A.Camus; Cupressus sempervirens var. pyramidalis Nyman; Cupressus sempervirens var. sphaerocarps (Parl.) Parl.; Cupressus sempervirens var. stricta Aiton; Cupressus sempervirens var. umbilicata (Parl.) Parl.; Cupressus sphaerocarpa Parl.; Cupressus stricta Mill.; Cupressus stricta Mill. ex Godr.; Cupressus stricta Mill. ex Gordon & Glend.; Cupressus thujifolia Knight; Cupressus thujifolia Knight ex Godr.; Cupressus thujifolia Knight ex Gordon & Glend.; Cupressus thujiformis Parker; Cupressus thujiformis Parker ex Godr.; Cupressus thujiformis Parker ex Gordon; Cupressus thujioides H.Low; Cupressus thujioides H.Low ex Godr.; Cupressus thujioides H.Low ex Gordon; Cupressus tournefortii Audib. ex Carrière; Cupressus umbilicata Parl.; Juniperus whitleyana Miq.; Thuja orientalis var. pendula (Endl.) Carrière;

Cupressus sempervirens(Akdeniz Servisi), Cupressus cinsine bağlı Yunanistan'a ögzü bir bitki türüdür.^[2]^[3] Yunanistan, Kıbrıs, İran, İsrail, Ürdün, Lübnan, Libya ve Türkiye'de bulunur. 90-1,700 m (295,28-5,58 ft) rakım aralığında yetişir.^[1]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok uzun ömürlüdür. 1000 yıldan fazla ömürleri olabilmektedir.^[4] Türkiye'de en geniş yayılımı 436 hektar ile Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı içerisinde yapmaktadır. Kuraklığa dayanıklı oluşu özel toprak isteğinin olmaması ve yangına dayanıklı olması gibi sebeplerden dolayı ağaçlandırma için uygun bir türdür. Çok az yağış alan çeşitli bölgelerde diğer pinales üyeleri ve servi ile yapılan dikimlerin ardından yüzde 90 oranında servi türünün canlı kaldığı tespit edilmiştir. Servi kökleri ile toprağı çok iyi kavradığından dolayı erozyonu gözle görülür ölçüde engellemiştir. Çeşitli bölgelerde narenciye bahçelerinin etrafında rüzgar önleyici olarak dikilmektedir. Dayanıklı ve ucuz bir tür olan Akdeniz Servisi kent ormancılığı için tercih edilen bir türdür.^[5] Diğer orman ağaçlarına göre Akdeniz Servisi yangınlara karşı daha dayanıklıdır.^[6] Servi mezarlık ağacı olarak da bilinir. Bunun nedeni mezarlıklara bol miktarda dikilmesidir. Batıl bir inanışa göre ölenlerin ruhları bu ağaç sayesinde göklere yükselir. Ayrıca rüzgarı önleyici set etkisi de vardır. İran Yezd eyaletinde bulunan en az 4 bin yaşında olduğu tahmin edilen Eberkuh Servi Ağacının boyu 28 metre gövde çapı 4 metre dalları ise 2.5 metreyi bulmaktadır.^[7]

Tür adı olan sempervirens, Latincede "her dem yeşil" anlamındaki bir kelimeden gelmektedir.

Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyu 35 metreye kadar uzayabilir.Yılda 1 metreye kadar büyüyebilir. Koyu yeşil renkli, yoğun spreyler halinde yaprakları vardır. Yapraklar pullu, 2–5 mm uzunluğunda ve yuvarlak (düzleşmemiş) sürgünler şeklindedir. Tohum kozalakları oval veya dikdörtgen, 25–40 mm uzunluğunda, 10-14 pullu, önce yeşil, tozlaşmadan yaklaşık 20-24 ay sonra kahverengi renge dönüşür. Erkek kozalaklar 3–5 mm uzunluğundadır ve kış sonlarında polen salgılarlar. Seiridium cardinale mantarının neden olduğu selvi kanserine karşı orta derecede hassastır ve bu hastalığın yaygın olduğu yerlerde yoğun ölümlere maruz kalabilir.^[8]

Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cupressus sempervirens türüne bağlı alttürler (2024):

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Farjon, A. (2005). Monograph of Cupressaceae and Sciadopitys. Royal Botanic Gardens, Kew. 1-84246-068-4.
Zsolt Debreczy, Istvan Racz (2012). Conifers Around the World (1.1editör=Kathy Musial bas.). DendroPress. s. 1089. ISBN 978-9632190617.
Panconesi, A. 2007 The cypress from myth to future. [Italian] 456 p. Ed. Centro Promozione Pubblicità, 9788888228204
Farjon, A. & D. Filer (2013) In: An Atlas of the World’s conifers. An analysis of their distribution, biogeography, diversity and conservation status. Brill, Leiden & Boston. 512 pp.
Krüssmann, G. (1983) Handbuch der Nadelgehölze, 2. Auflage: Paul Parey, Berlin & Hamburg
L. (1753) In: Sp. Pl. 2: 1002.
Schroeter, A.L. & Panasiuk, V.A. (1999) Dictionary of plant names: Koeltz Scientific Books, Koenigstein
Taylor, S. (1984) A traveller's guide to the woody plants of Turkey: Redhouse Press, Istanbul
Vidakovic, M. (1982) Cetinjace – morfologija I varijabilnost: Jugoslavenska Akademija Znanosti I Umjetnosti; SNL, Zagreb
Farjon, A. (2010) In: A Handbook of the World’s Conifers.Vol. 1 & 2. E. J. Brill, Leiden & Boston. 1112 pp.
López Gonzáles, G.A. (2001) Los árboles y arbustos de la Península Ibérica e Islas Baleares, Vol. 1: Ediciones Mundi-Prensa, Madrid
Mitchell, A. (1976) Elseviers bomengids: Elsevier, Amsterdam
Wrobel, M. & Creber, G. (1996) Elsevier's dictionary of plant names: Elsevier, Amsterdam
Bean, W.J. (1980) Trees and shrubs hardy in the British Isles, ed. 8, Vols. 1-4: John Murray, London
Hegi, G. (1981) Illustrierte Flora von Mittel-europa, Band 1, Teil 2 [third edition]: Verlag Paul Parey, Berlin - Hamburg
Zsolt, D. & Rácz, I. (2000) Fenyok a föld körül: Dendrológiai Alapítvány, Budapest

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "IUCN". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
^ "GBIF". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
^ "PaleoBioDB". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
^ "https://www.agacinizinde.com/agaclar-konusuyor/servi". 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)
^ "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/174740". 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)
^ "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1239580". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)
^ "İran'ın en yaşlı ağacı Dünya Mirası Listesi'ne girmeyi bekliyor". www.aa.com.tr. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
^ "https://doa.ogm.gov.tr/Documents/Botanik%20bah/Akdeniz%20Servisi.pdf" (PDF). 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Cupressus sempervirens ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Cupressus sempervirens ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Şablon:Cupressus-taslak

[IUCN-1] "IUCN". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.

[GBIF-2] "GBIF". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.

[PaleoBioDB-3] "PaleoBioDB". Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.

[4] "https://www.agacinizinde.com/agaclar-konusuyor/servi". 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)

[5] "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/174740". 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)

[6] "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1239580". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)

[7] "İran'ın en yaşlı ağacı Dünya Mirası Listesi'ne girmeyi bekliyor". www.aa.com.tr. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.

[8] "https://doa.ogm.gov.tr/Documents/Botanik%20bah/Akdeniz%20Servisi.pdf" (PDF). 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Adi servi nedir?, Adi servi anlamı nedir?, Adi servi ne demektir?