Adapiformes

Adapiformlar
Yaşadığı dönem aralığı: 55,8-7 myö
Eosen-Pliyosen^[1]^[2]
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Adapiformlar; Yaşadığı dönem aralığı: 55,8-7 myö; Eosen-Pliyosen PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Öndeki asıl buluntu, arkadaki ise fosilin fabrikasyon ile tamamlanmış halidir. Darwinius masillae. Kalıntıları 47 milyon yıl öncesine tarihlenen bu fosile, 2009'da bulunması nedeniyle (Charles Darwin'in doğumunun 200. yıldönümü), Darwinius ismi verilmiştir.
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Primates
Alt takım:	Strepsirrhini
İnfra takım:	†Adapiformes; Hoffstetter, 1977
Altgruplar
	Metne bakınız.
Sinonimler
	Strepsirrhini

Adapiformes veya Adapoidler, Eosen ila Miyosen dönemleri arasında yaşamış bir erken primat grubudur.^[a] Adapiformlar kuzey yarımkürenin çoğuna (şimdiki Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Afrika) ve ayrıca tropikal Asya'ya kadar güneye ulaştılar. Grup Eosen'den Miyosen çağına kadar yaşadı. Bazı adapiformlar yaşayan makilere benziyordu.

Taksonomi tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Adapiformlar yalnızca fosil kayıtlarından biliniyor ve monofiletik mi yoksa parafiletik bir grup mu oluşturdukları belli değildir. Bir klad oldukları varsayıldığında, genellikle "nemli burunlu maymunlar" (Strepsirrhini) altında gruplanırlar, bu da onları lemurlarla daha yakından ilişkili yapar ve maymunları ve insansı maymunları içeren "kuru burunlu primatlar" (Haplorhini) ile daha az ilişkilidir.^[3]

2009 yılında, Franzen ve meslektaşları, yeni tanımlanan Darwinius cinsini "erken haplorhin türleşmesini temsil eden erken primatların grubu Adapoidea"ya yerleştirdiler, böylece bu yazarlara göre, adapiformlar şimdiye kadar varsayıldığı gibi Strepsirrhini soyu içinde olmayacaktı, ancak Strepsirrhini ve Haplorrhini arasındaki bir bağlantı olacağını önermişti.^[4] Bununla birlikte, Erik Seiffert ve meslektaşlarının Darwinius fosili üzerinde sonraki analizleri, bu fikri reddederek, Darwinius'u ve Strepsirrhini'deki diğer adapiformlarla sınıflandırdı.^[5]

Boyer vd., Strepsirrhini taç grubunun muhtemelen Adapiformes ağacının derinliklerinde ortaya çıktığı düşünüyorlardı (ör. Aframonius ve Notharctidae).^[6] Böylelikle, Adapiformes'in tam anlamıyla nesli tükenmiş olmadığı ve Strepsirrhini ile küçük bir eşanlamlı haline geldiği bulunmuştur. Aşağıda basitleştirilmiş bir kladogram bulunmaktadır.

Primatlar

Haplorrhini

Strepsirrhini/

Donrussellia provincialis

	Taç Strepsirrhini

Adapiformes

Bir 2018 araştırması, Donrussellia'yı taç primatların (günümüz primatlarının son ortak atası ve onun soyundan gelenlerin grubu) kardeş taksonu olarak belirledi.^[7]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Adapiformes bazen Strepsirrhini (nemli burunlu primatlar) ile sinonim olarak kabul edilir.^[8]^[9]

Alt takım Nemli burunlu primatlar
- İnfra takım Lemuriformes
- İnfra takım Lorisiformes
- İnfra takım Adapiformes
  - Üst familya Adapoidea
    - Familya Notharctidae
    - Familya Sivaladapidae
    - Familya Adapidae
  - Üst familya incertae sedis
    - Familya Azibiidae
    - Familya Djebelemuridae
    - Alt familya Caenopithecinae^[10]

Maymunların kökeni hipotezi[değiştir | kaynağı değiştir]

Philip Dean Gingerich, bazı Adapiformların antropoidlerle ilişkili olabileceğini öne sürdü.

Özellikle Darwinius'un Eosimias benzeri özellikleri Gingerich'in kanıtları arasındaydı.^[11]

Bu durumda Adapiformlar antropoidlerin ve nemli burunlu primatların doğrudan atalarıdır.^[11]

Haplorrhini

Tarsiiformes

	Necrolemur

	Tarsiidae

Adapoidea

†Mahgarita (34 myö)

	†Adapis (36 myö)

	Strepsirrhini

	†Notharctus (50 myö)

	†Smilodectes (50 myö)

†Darwinius (47 myö)

Anthropoidea/Simiiformes

†Amphipithecus (40 myö)

	Platyrrhini

	Catarrhini

Ancak Gingerich'in hipotezini destekleyen hiçbir makale (kendisinin yazdıkları hariç^[12]) yayımlanmadı.

Diğer adapiformlar ve Darwinius'un, nemli burunlu primatlarla ilişkili olduğu görüşü, genel olarak kabul görendir.^[13]^[14]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Ayrıca bazı taksonomistler tarafından Strepsirrhini ile sinonim olarak da kabul edilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Adapiformes". paleobiodb.org. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
^
Gebo, D.L. (2002). "Adapiformes: Phylogeny and adaptation". Hartwig, W.C. (Ed.). The Primate Fossil Record. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-08141-2. OCLC 47254191. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
^ Callum Ross, Richard F. Kay, Anthropoid origins: new visions, Springer, 2004, 978-0-306-48120-8, p. 100
^ Franzen (2009). "Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology". PLoS ONE. 4 (5): e5723. doi:10.1371/journal.pone.0005723. PMC 2683573 $2. PMID 19492084.
^ "Primate fossil called only a distant relative". Associated Press. 21 Ekim 2009. 16 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2012.
^ Boyer (1 Eylül 2018). "Oldest evidence for grooming claws in euprimates". Journal of Human Evolution. 122: 1-22. doi:10.1016/j.jhevol.2018.03.010. ISSN 0047-2484. PMID 29935935.
^ Holroyd (22 Eylül 2018). "New omomyoids (Euprimates, Mammalia) from the late Uintan of southern California, USA, and the question of the extinction of the Paromomyidae (Plesiadapiformes, Primates)". Palaeontologia Electronica (İngilizce). 21 (3): 1-28. doi:10.26879/756. ISSN 1094-8074.
^ Fleagle, 2013
^ Rose, 2009
^ "Fossilworks: Caenopithecinae". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
^ ^a ^b "Philip D. Gingerich". www-personal.umich.edu. 18 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021.
^ Franzen, Jens L.; Gingerich, Philip D.; Habersetzer, Jörg; Hurum, Jørn H.; von Koenigswald, Wighart; Smith, B. Holly (19 Mayıs 2009). Hawks, John (Ed.). "Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology". PLoS ONE (İngilizce). 4 (5): e5723. doi:10.1371/journal.pone.0005723. ISSN 1932-6203. PMC 2683573 $2. PMID 19492084. KB1 bakım: PMC biçimi (link)
^ López-Torres, Sergi; Schillaci, Michael A.; Silcox, Mary T. (Eylül 2015). "Life history of the most complete fossil primate skeleton: exploring growth models for Darwinius". Royal Society Open Science (İngilizce). 2 (9): 150340. doi:10.1098/rsos.150340. ISSN 2054-5703. PMC 4593690 $2. PMID 26473056. 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. KB1 bakım: PMC biçimi (link)
^ Williams, Blythe A.; Kay, Richard F.; Christopher Kirk, E.; Ross, Callum F. (Kasım 2010). "Darwinius masillae is a strepsirrhine—a reply to Franzen et al. (2009)". Journal of Human Evolution (İngilizce). 59 (5): 567-573. doi:10.1016/j.jhevol.2010.01.003. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021.

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

Rose, K.D. (2009). The Beginning of the Age of Mammals. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-801-89221-9. OCLC 646769601. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
Fleagle, J.G. (2013). Primate Adaptation and Evolution (3.3 yayıncı = Academic Press bas.). ISBN 978-0-123-78633-3. OCLC 820107187. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.

[3] Ayrıca bazı taksonomistler tarafından Strepsirrhini ile sinonim olarak da kabul edilir.

[1] "Adapiformes". paleobiodb.org. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.

[2] 
Gebo, D.L. (2002). "Adapiformes: Phylogeny and adaptation". Hartwig, W.C. (Ed.). The Primate Fossil Record. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-08141-2. OCLC 47254191. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.

[rosskay-4] Callum Ross, Richard F. Kay, Anthropoid origins: new visions, Springer, 2004, 978-0-306-48120-8, p. 100

[plos-5] Franzen (2009). "Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology". PLoS ONE. 4 (5): e5723. doi:10.1371/journal.pone.0005723. PMC 2683573 $2. PMID 19492084.

[6] "Primate fossil called only a distant relative". Associated Press. 21 Ekim 2009. 16 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2012.

[7] Boyer (1 Eylül 2018). "Oldest evidence for grooming claws in euprimates". Journal of Human Evolution. 122: 1-22. doi:10.1016/j.jhevol.2018.03.010. ISSN 0047-2484. PMID 29935935.

[8] Holroyd (22 Eylül 2018). "New omomyoids (Euprimates, Mammalia) from the late Uintan of southern California, USA, and the question of the extinction of the Paromomyidae (Plesiadapiformes, Primates)". Palaeontologia Electronica (İngilizce). 21 (3): 1-28. doi:10.26879/756. ISSN 1094-8074.

[9] Fleagle, 2013

[10] Rose, 2009

[11] "Fossilworks: Caenopithecinae". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.

[:0-12] "Philip D. Gingerich". www-personal.umich.edu. 18 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021.

[13] Franzen, Jens L.; Gingerich, Philip D.; Habersetzer, Jörg; Hurum, Jørn H.; von Koenigswald, Wighart; Smith, B. Holly (19 Mayıs 2009). Hawks, John (Ed.). "Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology". PLoS ONE (İngilizce). 4 (5): e5723. doi:10.1371/journal.pone.0005723. ISSN 1932-6203. PMC 2683573 $2. PMID 19492084. KB1 bakım: PMC biçimi (link)

[14] López-Torres, Sergi; Schillaci, Michael A.; Silcox, Mary T. (Eylül 2015). "Life history of the most complete fossil primate skeleton: exploring growth models for Darwinius". Royal Society Open Science (İngilizce). 2 (9): 150340. doi:10.1098/rsos.150340. ISSN 2054-5703. PMC 4593690 $2. PMID 26473056. 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. KB1 bakım: PMC biçimi (link)

[15] Williams, Blythe A.; Kay, Richard F.; Christopher Kirk, E.; Ross, Callum F. (Kasım 2010). "Darwinius masillae is a strepsirrhine—a reply to Franzen et al. (2009)". Journal of Human Evolution (İngilizce). 59 (5): 567-573. doi:10.1016/j.jhevol.2010.01.003. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Adapiformlar nedir?, Adapiformlar anlamı nedir?, Adapiformlar ne demektir?