Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası

ANCSA yasasının çıkmasında yerli istekleri yanında petrol boru hattı da etkendir

Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (kısaltması ANCSA, İngilizce Alaska Native Claims Settlement Act), Alaska'da yerlilerin toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresi'nde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürürlüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa.

Yasayla, Alaska Yerlileri'nin uzun yıllardır devam eden toprak sorunlarına çözüme ulaştırarak bölgedeki ekonomik kalkınmayı teşvik etmek amaçlanmıştır. 12 yerli bölge şirketi ve 220 kadar yerli köy şirketi kurularak yerlilerin talepleri toptan karşılanmıştır. 13. şirket, Alaska'da yerleşik olmayan yerliler için oluşturulmuştur.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'nin Alaska'yı 1867 yılında satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen hak iddia ve istekleri sürekli dillendiriliyor ve anlaşmazlıklara sebep oluyordu. Arazinin kullanımı yazılı olmayan yasalarla geleneksel olarak yapılıyordu ve bunun yazılı bir tapuya dönüşmesi için gerekli olan mülkiyet yasaları bir türlü çıkarılamamıştı. Bu konuda daha önce yapılan girişimler olarak Treaty of Cession (1867), Organic Act (1884) ve Alaska Statehood Act (1959) gibi yasalar sorunu çözmede başarılı olamadı.^[1]

1968 yılında Kuzey Alaska'da Prudhoe Koyunda Atlantic-Richfield Company tarafından bulunan petrolün taşınması için güney Alaska'daki Valdez limanına kadar boru hattı döşenmesi gerekti. Fakat yerlilerin toprakları üzerindeki hakları ve talepleri çözüme ulaştırılmamıştı ve hattın geçtiği toprakların sahibi olan yerliler (Eskimolar ve Kızılderililer) tazminat taleplerini sık sık iletiyorlardı.

Hattın geçtiği 180,000 km² alan karşılığında 962,5 milyon ABD doları (ABD Hazine fonlarından 462.500.000 dolar ve Alaska topraklarındaki maden gelirlerinden de 500.000.000 dolar) bölge şirketleri arasında paylaştırıldı.

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Alaska'nın toprak mülkiyeti konusu kökten yasal olarak halledildi. 1970 li yıllar Alaska Yerlilerinin yeniden diriliş, dil ve kültürlerine sahip çıkış yıllarıdır. Okullarda öğretilmesi yasak olan yerli diller bu yıllarda eğitim müfredatına alındı.

Metlakatla hariç Alaska'daki bütün "yerli toplama kampları" (Rezervasyon) ANCSA yasasıyla kaldırıldı.^[2] Bu, yerlilerin rahat nefes almalarını sağladı.

Bölgeler ve şirketleri[değiştir | kaynağı değiştir]

ANCSA yasasıyla 13 bölge şirketinin (regional corporation) sorumluluğunda 13 bölgeye ayrılan Alaska'da ayrıca 220 kadar da köy şirketi (village corporation) ya da kent şirketi (urban corporation) kurulmuştur.

Ahtna Bölgesi (Ahtna Region) : Ahtna Kızılderili topraklarında
- bölge şirketi: Ahtna Inc.
- köy şirketi: Ahtna (Yedetena Na Corp) : Chistochina'da
- köy şirketi: Yedetena Na Corp : Cantwell 'de
- köy şirketi: Native Corp. : Chitina'da
Aleut Bölgesi (Aleut Region) : Aleut topraklarında
- bölge şirketi: The Aleut Corporation (TAC)
- köy şirketi: Shumagin Corporation : Sand Point'da
Arktik Slope (Arctic Slope) : İnyupik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Arctic Slope Regional Corporation (ASRC)
- köy şirketi: Ukpeaġvik Iñupiat Corporation : Barrow'da
Bering Boğazı Bölgesi (Bering Straits Region) : İnyupik ve Yupik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Bering Straits Native Corporation (BSNC)
- köy şirketi: Brevig Mission Native Corporation : Brevig Mission'da
Bristol Koyu Bölgesi (Bristol Bay Region) : Yupik ve Batı Supik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Bristol Bay Native Corporation (BBNC)
- köy şirketi: Paug-Vik, Inc. Ltd. : Naknek'te
Çalista Bölgesi (Calista Region) : Yupik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Calista Corporation (< Yupikçe calista 'işçi')
- köy şirketi: Akiachak, Limited : Akiachak'ta
- köy şirketi: Bethel Native Corporation : Bethel'de
- köy şirketi: Nunivak Island Mekoryuk Alaska Corporation (NIMA) : Nunivak Adasında.
Çugaç Bölgesi (Chugach Region) : Doğu Supik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Chugach Alaska Corporation
- köy şirketi: Chenega Corporation : Chenega Bay'da
- köy şirketi: Eyak Corporation : Cordova'da Eyak Kızılderililerinin
Cook Inlet Bölgesi (Cook Inlet Region) : Denağina Kızılderili topraklarında
- bölge şirketi: Cook Inlet Region Inc. (CIRI)
Doyon Bölgesi (Doyon Region) : Alaska'daki Ahtna ve Denağina dışındaki bütün Atabask Kızılderililerinin topraklarında. İdari olarak Denali Borough, Fairbanks North Star Borough, Southeast Fairbanks Census Area, and Yukon-Koyukuk Census Area bölgelerini kapsar.^[3]
- bölge şirketi: Doyon, Ltd.
- köy şirketi: Dinyee Corporation : Koyukon Kızılderili topraklarında, Stevens Village
- köy şirketi: K'oyitl'ots'ina, Limited : Koyukon Kızılderili topraklarında, Hughes Village (Hut'odleekkaakk'et Tribe)
- köy şirketi: Kijik Corporation (5 Ekim 1979 öncesi: Nondalton Native Corporation) : Nondalton'da
- köy şirketi: MTNT, Limited : Yukarı Kuskokvim Kızılderili topraklarında, Mcgrath, Takotna, Nikolai, Telida
- köy şirketi: Deloycheet, Inc. : Holy Cross'ta
Kodiak Bölgesi (Koniag Region) : Batı Supik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: Koniag, Inc.
NANA Bölgesi (NANA Region) : İnyupik Eskimo topraklarında
- bölge şirketi: NANA Regional Corporation (NANA)
Sealaska Bölgesi (Sealaska Region) : Tlingit ve Hayda Kızılderili topraklarında
- bölge şirketi: Sealaska Corporation
- köy şirketi: Cape Fox Corporation : Ketchikan'da Saxman Native Village
- köy şirketi: Huna Totem Corporation : Hoonah'da
- köy şirketi: Haida Corporation : Hydaburg'da
- köy şirketi: Kake Tribal Corporation : Kake'de
- köy şirketi: Kavilco Inc. : Kasaan
- köy şirketi: Klawock Heenya Corporation : Klawock
- köy şirketi: Klukwan Inc. : Klukwan
- köy şirketi: Kootznoowoo Inc. : Angoon
- köy şirketi: Shaan-Seet, Inc. : Craig
- köy şirketi: Yak-Tat Kwaan, Inc. : Yakutat
- kent şirketi: Goldbelt, Incorporated : Juneau
- kent şirketi: Shee Atika, Inc. : Sitka
Onüçüncü Bölge (The 13th Region) : Sonradan yerlileşenler için
- bölge şirketi: The Thirteenth Regional Corporation

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Alaska National Interest Lands Conservation Act

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Sharon McClintock, Alaska Indigenous Land Claims 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sustainable Developmentof the Arctic in the face of Global Climate Change: scientific, social, cultural and educational challenges, UNESCO
^ Evon Peter, Undermining Our Tribal Governments: The Stripping of Land, Resources, and Rights from Alaska Native Nations 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. = Furthermore, ANCSA extinguished previously recognized Indian reservations in Alaska (with the exception of Metlakatla)
^ "The Economic Impact of Alaska Native Organizations on Interior Alaska, April 2008" (PDF). 6 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Eylül 2010.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Richard S. Jones (1981), Alaska Native Claims Settlemet Act of 1971 (Public Laq 92-203): History and Analysis Together with Subsequent Amendments 17 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Sharon McClintock, Alaska Indigenous Land Claims 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sustainable Developmentof the Arctic in the face of Global Climate Change: scientific, social, cultural and educational challenges, UNESCO

[2] Evon Peter, Undermining Our Tribal Governments: The Stripping of Land, Resources, and Rights from Alaska Native Nations 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. = Furthermore, ANCSA extinguished previously recognized Indian reservations in Alaska (with the exception of Metlakatla)

[3] "The Economic Impact of Alaska Native Organizations on Interior Alaska, April 2008" (PDF). 6 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Eylül 2010.

[1]

[2]

[3]

ANCSA nedir?, ANCSA anlamı nedir?, ANCSA ne demektir?