1985 Kırkkuyu Saldırısı

Kırkkuyu Köy Yolu Saldırısı
Bölge	Kırkkuyu, Siirt (günümüzde Şırnak)
Tarih	3 Nisan 1985
Saldırı türü	Silahlı saldırı
Ölü	3 sivil (ve 2 güvenlik görevlisi)
Yaralı	1 idari yönetici
İşleyenler	PKK

Kırkkuyu Saldırısı ya da Kırkkuyu Köy Yolu Saldırısı, 3 Nisan 1985 tarihinde,^[1] Siirt'in merkez ilçesine bağlı (sonradan Şırnak'a bağlanan) Gabar Dağı'nda bulunan Kırkkuyu köyü (Kurmanç Kürtçesi: Deştê lalan (gelincik tarlası)^[2]) yolu üzerinde PKK militanlarının saldırısı sonucu 2'si sağlık görevlisi 3 sivil ve 2 güvenlik görevlisi toplam 5 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının yaşamını yitirdiği ve 1 idari yöneticinin yaralandığı bir silahlı saldırıdır.^[3]^[4] Saldırıyı HRK üstlenmiştir.^[5]^:2

Olay[değiştir | kaynağı değiştir]

Kamuya açık kaynaklar arasında hadiseye ayrıntılarıyla yer veren en detaylı kaynak, saldırıda yaralanan dönemin Şırnak kaymakamı Halil Uymaz ile yapılan röportaj haberdir.^[6]Halil Uymaz'a göre hadise şu şekilde gerçekleşmiştir:

Şırnak'ın 39 köyü var. Biz bu köylerden 25'inde sağlık taramasını tamamladık. Akaryakıttan tasarruf sağlamak amacıyla daha önce de olduğu gibi Kırkkuyu köyüne de tek araçla gittik. Makam arabama her zaman olduğu gibi sağlık ekibini, ziraat teknisyeni ve veterinerini de alıyordum.

Kırkkuyu köyünde 55 kişinin sağlık muayenesini tamamladık. Köylüler ve çocuklarına koruyucu aşıları yapıldı. Olayda şehit olan ebe Emine Karahan, hamile olan kadınlara öğütlerde bulundu. Bu sağlık hizmeti devlet olarak bizim görevimizdi.

Köydeki görevimizi tamamladıktan sonra saat 13.00 sıralarında, şehit olan beş arkadaşımla birlikte yola çıktık. Köyden sanırım üç kilometre kadar uzaklaşmıştık. Yol çok bozuk olduğundan yavaş gidiyorduk. Bir yamacın eteğine geldiğimizde, aracımıza üç yönden otomatik silahlarla ateş açılmaya başlandı. Kurşunlardan kaçmak için kapıyı açıp arabadan çıkmak istedim. Bu sırada omzumdan yaralandım. Araç ise birden durdu. Kendimi dışarı attığımda ebe Emine Karahan da can çekişerek üzerime düştü. Gözü dönmüş eşkıya daha sonra aracın da durmasını fırsat bilip sürekli ateş ederek bu kez arabanın yanına geldiler. Arabanın içine ateş ettiklerini hissediyordum.

Üç kişi olduklarını hayal meyal hatırlıyorum. Sonra bayıldım, bir süre sonra, ki, bu sürenin ne kadar olduğunu bilmiyorum. Kendime geldim. Omuzum çok acıyordu. Ancak çevremde de hiçbir hayat belirtisi yoktu. Sol kolum tutmuyordu. Şehit olan makam şoförü Ali Batmaz'ı çeke çeke güçlükle araçtan indirdim. Amacım, yakındaki Kızılsu bucağına gitmekti. Bucak yakınlarında çamura saplandığımı hatırlıyorum. Tekrar bayılmışım.

Kendime geldiğimde bir askeri aracın içindeydim. Silah sesleri üzerine sanırım köyden jandarmaya haber verilmiş.

Köyden Kızılsu bucağına giderken, şehit üsteğmen Mehmet Ekin, Doktor Uluçay Bayram ve polis memuru Mehmet İşler'in cesetlerinin araçta olduğunu hatırlıyorum. O an sanırım bu şehitlerimizin yaralı olduğunu düşünerek Kızılsu bucağına bir an önce yetişmek istedim.

Diyarbakır AA, Milliyet, 28 Eylül 1985

Şemdin Sakık'a atfedilen bazı mektuplaşmalara göre ise saldırı şu şekilde gerçekleşmiştir:^[7]

... Metin (Şahin Baliç), belli bir eğitimden sonra Türkiye’ye döndü. Deşta Lalo isimli köyünün de bulunduğu Gabbar dağında faaliyet yürüten gruba bir savaşçı olarak katıldı. O günlerde bir teftiş için köye Şırnak’tan bir heyet geliyor, köylüler koşup gizlendikleri yerde onlara haber veriyorlar, yola inip pusu kuruyorlar, heyet köyden dönünce içinde Şırnak kaymakamı, “o zaman Şırnak henüz kazaydı” yüzbaşı, savcı, hâkim ve hekimi taşıyan aracı pusuya düşürüyorlar, hepsini öldürüyorlar, üzerlerine gidip silahlarını da alıyorlar.

Batman Gündem, Selim Çürükkaya-Şemdin Sakık mektuplar, 12 Haziran 2021

Saldırı sonucu şoför Ali Batmaz (Şırnak), Şırnak ilçe jandarma bölük komutanı üsteğmen Mehmet Esin (Aydın), polis memuru Mehmet İşler (İzmir), hemşire ebe Emine Karahan (Isparta) ve hekim Olcay Dayan (Kayseri) (Ulucan Dayan^[8]) isimli üçü sivil beş birey yaşamını yitirmiş; Şırnak kaymakamı Halil Uymaz isimli bir birey de yaralanmıştır.^[9]

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Saldırının, Şahin Baliç isimli Kırkkuyu köyünden PKK'ya katılmış bir PKK militanının liderliğinde bir militan grup tarafından gerçekleştirildiği belirtilmiştir.^[7] Şahin Baliç ve grubu ise o günlerde Türkiye Cumhuriyeti tarafından yakalanamaz.^[10] Aksine Şemdin Sakık'a göre,^[7] bu saldırı vesilesiyle Şahin Baliç PKK içinde yükselir. 1990 yılında ise Abdullah Öcalan'ın emriyle Bekaa Vadisi'nde PKK tarafından infaz edilir.^[7]^[11]^[12]

22 Ekim 1985 günü, bu hadise hakkında o güne kadar gözaltına alınan 6 zanlı için 7. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Diyarbakır Askeri Mahkemesi'nde gerçekleştirilen ilgili duruşmada, askeri savcı tarafından tüm zanlılar için ikişer kez idam cezası istenmiştir.^[13] 19 Temmuz 1986 günü, bir diğer mahkemede ise o güne kadar gözaltına alınan aralarında Adil Timurtaş'nda bulunduğu toplam 11 zanlı arasında 4 zanlıya 13 kez idam cezası ve 7 zanlıya 15 yıl hapis cezası istenmiştir.^[1]

Çelik Harekâtı'nın Türkiye komutanlarından Hasan Kundakçı'ya göre, bu saldırıdan sonra, benzer devlet hizmetlerinin sunulması öncesi güvenlik faaliyetlerinin sağlanması aktivitesi gerçekleştirilmeye başlanmıştır.^[10]

1994 yılında Kırkkuyu köyü (İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre köy sakinlerinin, köy korucusu olarak hizmet vermeyi reddetmeleri sebebiyle^[14]) boşaltılmıştır ve 2021 itibari ile köyde yerleşik bir nüfus bulunmamaktadır.^[2]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

PKK'nın sivillere yönelik saldırı eylemlerinin kronolojisi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "9 eri biz öldürdük". Milliyet Gazetesi. 19 Temmuz 1986. s. 12. 7. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Diyarbakır Askeri Mahkemesi'nde görülen davada ... askeri savcı ... Şırnak Kırkkuyu köyünde 3.4.1984 tarihinde sağlık taramasından dönen ... PKK militanlarının pusu kurarak öldürdükleri ... 4 sanık hakkında toplam 13 kez ölüm cezası isterken, 7'si için de 15'er yıl hapis cezası istedi.
^ ^a ^b Nişanyan, Sevan. "Kırkkuyu". Nişanyan Yer Adları. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
^ "Şırnak'ta pusu: 5 şehit". Cumhuriyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 1. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Kırkkuyu köyünden dönen aracı pusuya düşüren 3 bölücü eşkıya, aracın içindeki Hükümet Tabibi Olcay Sayan, Ebe Emine Karahan, Polis Memuru Mehmet İşler, Şoför Ali Batmaz ve Üsteğmen Mehmet Esin'i öldürdüler. Kaymakam Halil Uymaz ise yaralandı.
^ "Şırnak'ta 5 görevliyi pusuya düşürüp, şehit ettiler". Milliyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 6.
^ "Yaşasın Ulusal Kurtuluş Cephemiz!". Serxwebun. Eylül 1985. s. 2.
^ "Şırnak'ta saldırıya uğrayan kaymakam anlatıyor:"Üç yönden otomatik silahlarla tarandık"". Milliyet Gazetesi. 8 Nisan 1985. s. 11.
^ ^a ^b ^c ^d "Şemdin Sakık'tan İtiraflar". Batman Gündem. 12 Haziran 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
^ "Şehit doktor babası: 27 yıldır evlat acısı yaşıyorum Kürtleri hiç suçlamadım". Medimagazin Dergisi. 2 Mart 2012. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 1984 yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ni bitiren genç ve idealist doktor Ulucan Dayan, Şırnak'ın Kızılsu Köyü Sağlık Ocağı'na atanır.
^ "Şırnak'ta hazin tören". Milliyet Gazetesi. 6 Nisan 1985. s. 12.
^ ^a ^b Kundakçı, Hasan (2004). Güneydoğu'da unutulmayanlar. Cağaloğlu, İstanbul: Alfa. s. 106. ISBN 9789752975521. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı.
^ "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". Milliyet Gazetesi. 13 Ocak 2013. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı.
^ "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". 4 Ağustos 1997. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Sanık Abdullah ÖCALAN’ın Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcılarına, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Yedek Hakimliği’ne verdiği ifadeleri ve sanık ile vekillerinin duruşma aşamasında verdiği yazılı ve sözlü savunmaları ana hatlarıyla ve özet olarak aşağıdaki şekildedir. 1- Sanık Abdullah ÖCALAN, Ankara DGM. C. Savcılığınca alınan 22.02.1999 günlü ifadesinde: ... (Mete Kod) Şahin BALİÇ gibilerini cezalandırdığını ...
^ "2 davada 13 sanığın idamı isteniyor". Cumhuriyet Gazetesi. 22 Ekim 1985. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Siirt'in Şırnak ılçesınde sağlık ekibini taşıyan aracın silahla taranarak, beş kamu görevlisinin şehit edilmesi ... Savcı iddianamesinde her iki olaya katıldıkları bildirilen Abdulgaffur Yıldız, Ahmet Yıldız, Mehmet Şefik Bayram, Yusuf Fidan, Sadık Fırat ve Selahattin Inal adlı sanıklar hakkında iki kez idam cezası verilmesini istedi.
^ Cartner, Holly. "Köy korucu sisteminin kaldırılması, köy korucularının katıldıkları suistimallerin soruşturulması ve sorumlu tutulmalarının garan". 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Kırkkuyu köyü sakinleri, köy korucusu olarak hizmet vermeyi reddettikleri için 1994 yılında güvenlik güçleri tarafından yerlerinden edildiler.

[Milliyet4-1] "9 eri biz öldürdük". Milliyet Gazetesi. 19 Temmuz 1986. s. 12. 7. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Diyarbakır Askeri Mahkemesi'nde görülen davada ... askeri savcı ... Şırnak Kırkkuyu köyünde 3.4.1984 tarihinde sağlık taramasından dönen ... PKK militanlarının pusu kurarak öldürdükleri ... 4 sanık hakkında toplam 13 kez ölüm cezası isterken, 7'si için de 15'er yıl hapis cezası istedi.

[kurdi1-2] Nişanyan, Sevan. "Kırkkuyu". Nişanyan Yer Adları. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.

[Cumhuriyet1-3] "Şırnak'ta pusu: 5 şehit". Cumhuriyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 1. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Kırkkuyu köyünden dönen aracı pusuya düşüren 3 bölücü eşkıya, aracın içindeki Hükümet Tabibi Olcay Sayan, Ebe Emine Karahan, Polis Memuru Mehmet İşler, Şoför Ali Batmaz ve Üsteğmen Mehmet Esin'i öldürdüler. Kaymakam Halil Uymaz ise yaralandı.

[Milliyet1-4] "Şırnak'ta 5 görevliyi pusuya düşürüp, şehit ettiler". Milliyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 6.

[Serxwebun_Eylül_1985-5] "Yaşasın Ulusal Kurtuluş Cephemiz!". Serxwebun. Eylül 1985. s. 2.

[Milliyet2-6] "Şırnak'ta saldırıya uğrayan kaymakam anlatıyor:"Üç yönden otomatik silahlarla tarandık"". Milliyet Gazetesi. 8 Nisan 1985. s. 11.

[BatmanGundem1-7] "Şemdin Sakık'tan İtiraflar". Batman Gündem. 12 Haziran 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.

[Medimagazin-8] "Şehit doktor babası: 27 yıldır evlat acısı yaşıyorum Kürtleri hiç suçlamadım". Medimagazin Dergisi. 2 Mart 2012. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 1984 yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ni bitiren genç ve idealist doktor Ulucan Dayan, Şırnak'ın Kızılsu Köyü Sağlık Ocağı'na atanır.

[Milliyet3-9] "Şırnak'ta hazin tören". Milliyet Gazetesi. 6 Nisan 1985. s. 12.

[HasanKundakci-10] Kundakçı, Hasan (2004). Güneydoğu'da unutulmayanlar. Cağaloğlu, İstanbul: Alfa. s. 106. ISBN 9789752975521. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı.

[Milliyet5-11] "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". Milliyet Gazetesi. 13 Ocak 2013. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı.

[OcalanIddianame-12] "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". 4 Ağustos 1997. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Sanık Abdullah ÖCALAN’ın Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcılarına, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Yedek Hakimliği’ne verdiği ifadeleri ve sanık ile vekillerinin duruşma aşamasında verdiği yazılı ve sözlü savunmaları ana hatlarıyla ve özet olarak aşağıdaki şekildedir. 1- Sanık Abdullah ÖCALAN, Ankara DGM. C. Savcılığınca alınan 22.02.1999 günlü ifadesinde: ... (Mete Kod) Şahin BALİÇ gibilerini cezalandırdığını ...

[Cumhuriyet2-13] "2 davada 13 sanığın idamı isteniyor". Cumhuriyet Gazetesi. 22 Ekim 1985. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Siirt'in Şırnak ılçesınde sağlık ekibini taşıyan aracın silahla taranarak, beş kamu görevlisinin şehit edilmesi ... Savcı iddianamesinde her iki olaya katıldıkları bildirilen Abdulgaffur Yıldız, Ahmet Yıldız, Mehmet Şefik Bayram, Yusuf Fidan, Sadık Fırat ve Selahattin Inal adlı sanıklar hakkında iki kez idam cezası verilmesini istedi.

[HRW-14] Cartner, Holly. "Köy korucu sisteminin kaldırılması, köy korucularının katıldıkları suistimallerin soruşturulması ve sorumlu tutulmalarının garan". 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Kırkkuyu köyü sakinleri, köy korucusu olarak hizmet vermeyi reddettikleri için 1994 yılında güvenlik güçleri tarafından yerlerinden edildiler.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

1985 Kırkkuyu Saldırısı nedir?, 1985 Kırkkuyu Saldırısı anlamı nedir?, 1985 Kırkkuyu Saldırısı ne demektir?