İnsan radyasyon deneyleri

İyonlaştırıcı radyasyonun keşfinden bu yana, iyonlaştırıcı radyasyonun, radyoaktif kirliliğin ve özellikle de plütonyum elementinin insan vücudu üzerindeki etkilerini anlamak için bir dizi insan radyasyon deneyi yapılmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleştirilen deneyler[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde, birçoğu Savunma Bakanlığı, Atom Enerjisi Komisyonu ve Halk Sağlığı Servisi gibi çeşitli ABD devlet kurumları^[3] tarafından finanse edilen çok sayıda insan radyasyon deneyi yapılmıştır. Bu deneylere birçok üniversite de dahil oldu; en dikkat çekici şeklilde Vanderbilt Üniversitesi bunların birçoğuna dahil olmuştur. Deneyler şunları içeriyordu:

Plütonyum ve diğer radyoaktif elementlerin çoğunlukla ölümcül hastalığa sahip kişilerin rızası olmadan doğrudan enjekte edilmesi
Çocuklara radyoaktif izler beslemek
Yoksul hamile kadınlara radyoaktif demir vermeleri için doktorların görevlendirilmesi^[4]
ABD askerlerini ve mahkumları yüksek düzeyde radyasyona maruz bırakmak^[5]
Ciddi doğum kusurlarına neden olacak şekilde mahkumların testislerinin radyasyona maruz bırakılması^[5]
Cesetlerin radyasyon açısından test edilmesi amacıyla mezarlarından çıkarılması (merhumun ailelerinin izni olmadan)^[6]

15 Ocak 1994'te Başkan Bill Clinton, Johns Hopkins Berman Biyoetik Enstitüsü'nden Ruth Faden'ın^[7]^[8] başkanlığında İnsan Radyasyon Deneyleri Danışma Komitesi'ni (ACHRE) kurdu. ACHRE'yi kurma kararının ardındaki temel faktörlerden biri, yeni atanan Enerji Bakanı Hazel O'Leary'nin attığı bir adımdı. O'Leary Enerji Bakanlığı'nın başına geçtiğinde, ilk icraatlarından biri yeni bir şeffaflık politikasını açıklamak oldu. Yeni politika, 1,6 milyon sayfadan fazla gizli kaydın neredeyse anında yayınlanmasına yol açtı.

Bu kayıtlar, Atom Enerjisi Komisyonu'nun 1940'lardan beri radyasyonun insan vücudu üzerindeki etkilerine ilişkin testlere sponsorluk yaptığını açıkça ortaya koyuyordu. Çeşitli rahatsızlıklar nedeniyle hastanelere başvuran Amerikan vatandaşlarına bilgileri dışında, değişen miktarlarda plütonyum ve diğer radyoaktif maddeler gizlice enjekte edildi.

Ebb Cade, 10 Nisan 1945'te Oak Ridge, Tennessee'de vücuduna 4,7 mikrogram plütonyum enjekte edilmesini içeren tıbbi deneylere isteksiz bir katılımcıydı.^[9]^[10] Bu deney, Harold Hodge'un gözetimi altındaydı.^[11] Çoğu hasta bunun "sıradan bir enjeksiyon" olduğunu düşünüyordu, ancak gizli çalışmalar hastaların çoğunun vücudunda yaşamı tehdit eden durumlara neden olacak kadar radyoaktif madde bıraktı.

Bu tür deneyler hastanedeki hastalarla sınırlı değildi; yukarıda belirtilenler gibi diğer kitleleri de içeriyordu; örneğin radyoaktif sütle beslenen yetimler, radyoaktif madde enjekte edilen çocuklar ve Washington ve Oregon eyalet hapishanelerindeki mahkumlar. Deneylerin çoğu, Enerji ve Savunma Bakanlıkları tarafından Soğuk Savaş savunması ve saldırı planlamasında kullanılabilecek bir bilgi olan insan vücudunun radyoaktif maddeleri nasıl metabolize ettiğine dair bilgileri değerlendirmek için gerçekleştirildi.

ACHRE'nin nihai raporu aynı zamanda Enerji Bakanlığı'nın, selefi AEC aracılığıyla Soğuk Savaş radyasyon araştırmaları ve insanlar üzerinde yapılan deneylere katılımının yayınlanmasını garantileyen bir İnsan Radyasyon Deneyleri Ofisi (OHRE) kurmasında da etkili oldu. ACHRE tarafından yayınlanan nihai rapor, Enerji Bakanlığı'nın web sitesinde bulunabilir.

Sovyetler Birliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyet nükleer programı, en önemlisi 1954'teki Totskoye nükleer tatbikatı ve Semipalatinsk Test Alanı'nda (1949-1989) gerçekleştirilen deneyler de dahil olmak üzere geniş ölçekte insan deneylerini içeriyordu. 1950 yılı itibarıyla programın farklı seviyelerinde yaklaşık 700.000 katılımcı vardı; bunların yarısı radyoaktivite deneyleri ve radyoaktif cevher kazılarında kullanılan Gulag mahkumlarıydı. Programın boyutu, koşulları ve ölümcüllüğü hakkındaki bilgiler hâlâ Rus hükümeti ve Rosatom tarafından gizli tutuluyor.^[12]^[13]

Diğer ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Marshall Adaları'nda, yerli halk ve 5 Numaralı Şanslı Ejderha balıkçı teknesinin mürettebatı, Bikini Atolü'nde gerçekleştirilen Castle Bravo testleri sırasında yüksek verimli radyoaktif silahlara maruz kaldı. Araştırmacılar daha sonra, Proje 4.1'in bir parçası olarak radyasyon zehirlenmesinden kaynaklanan etkilerin başlangıcı hakkında araştırma yaparak, olayların bu görünüşte "beklenmeyen" gidişatından yararlandılar; hem spesifik olaya hem de kalabalık bölgelerdeki daha geniş test olgusuna ilişkin etik soruları gündeme getirdiler.^[14]

Benzer şekilde, Venezuelalı genetikçi Marcel Roche, Patrick Tierney'nin 2000 tarihli kitabı El Dorado'da Karanlık'ta ABD Atom Enerjisi Komisyonu (AEC) ile işbirliği içinde Venezuela'nın Orinoco havzasındaki Yanomami ve Ye'Kwana halkları gibi yerli halklara muhtemelen hiçbir görünür fayda sağlamadan ve uygun şekilde bilgilendirilmiş rıza alınmadan radyoaktif iyot uyguladığı iddiasıyla suçlanmıştı. Bu, Fransız antropolog Jacques Lizot'nun Fransız Atom Enerjisi Komisyonu (CEA) ile işbirliği içinde yaptığı benzer iyot-124 uygulamalarına karşılık geliyordu.^[15]^[16]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar ve kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Eckhardt, Roger (1995). "The Human Plutonium Injection Experiments" (PDF). Los Alamos Science. Radiation Protection and the Human Radiation Experiments (23): 177-223. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2012. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ "The Media & Me: [The Radiation Story No One Would Touch]", Geoffrey Sea, Columbia Journalism Review, March/April 1994.
^ U.S. House of Representatives, Committee on Energy and Commerce, Subcommittee on Energy Conservation and Power. American Nuclear Guinea Pigs: Three Decades of Radiation Experiments on US. Citizens. Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office.
^ U.S. District Court, Middle District of Tennessee. Craft v. Vanderbilt University. Fed Suppl. 1998;18:786-98. PMID 15751149.
^ ^a ^b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; pluto isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Roff, Sue Rabbitt. "Project Sunshine and the Slippery Slope" (PDF). Dundee University Medical School. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
^ "Ruth R. Faden, PHD, MPH". 9 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
^ ACHRE homepage, archived
^ Moss, William, and Roger Eckhardt. (1995). "The human plutonium injection experiments." Los Alamos Science. 23: 177-233.
^ Openness, DOE. (June 1998). Human Radiation Experiments: ACHRE Report. Chapter 5: The Manhattan district Experiments; the first injection. Washington, DC. Superintendent of Documents US Government Printing Office.
^ AEC no. UR-38, 1948 Quarterly Technical Report
^ "Живущие в стеклянном доме". Радио Свобода (Rusça). 1 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ "Slow Death In Kazakhstan's Land Of Nuclear Tests". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 29 Ağustos 2011. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015.
^ Skoog, Kim. "U.S. NUCLEAR TESTING ON THE MARSHALL ISLANDS: 1946 TO 1958" (PDF). University of Guam. 7 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Haziran 2013.
^ "Research in the rainforest". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
^ "Ethical Issues Raised by Patrick Tierney's Darkness in El Dorado". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.

Alakalı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Killing Our Own: The disaster of America's experience with atomic radiation [Kendimizi Öldürmek: Amerika'nın atomik radyasyon deneyiminin felaketi], (İngilizce) Harvey Wasserman, Delacorte Press, c1992,978-0-440-04567-0
The Treatment: The Story of Those Who Died in the Cincinnati Radiation Tests [Tedavi: Cincinnati Radyasyon Testlerinde Ölenlerin Hikayesi], (İngilizce) Martha Stephens, Duke University Press, c2002, Durham, NC,0-8223-2811-9
Bravo for the Marshallese: Regaining Control in a Post-Nuclear, Post-Colonial World [Marshalllılara Bravo: Nükleer Sonrası, Sömürge Sonrası Bir Dünyada Kontrolü Yeniden Kazanmak], (İngilizce) Holly M. Barker, Wadsworth, 2004.0-534-61326-8 ISBN 0-534-61326-8
Chair's Perspective on the Work of the Advisory Committee on Human Radiation Experiments [Başkanın İnsan Radyasyon Deneyleri Danışma Komitesinin Çalışmalarına İlişkin Bakış Açısı], (İngilizce) Ruth Faden

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

SUNSHINE Projesi ve Kaygan Eğim (İngilizce)
Nükleer ceset hırsızları (İngilizce)
Büyük adaletsizlikler (İngilizce)
"Biraz Buchenwald Dokunuşu": Amerika'nın Gizli Radyasyon Deneyleri (İngilizce)
Cheryl Welsh, Rıza dışı insan deneylerini hemen yasaklayın (İngilizce) Atom Bilimcileri Bülteni, 16 Haziran 2009.
Marshall Adaları Cumhuriyeti Büyükelçiliği (İngilizce)

[HPE-1] Eckhardt, Roger (1995). "The Human Plutonium Injection Experiments" (PDF). Los Alamos Science. Radiation Protection and the Human Radiation Experiments (23): 177-223. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2012. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[Sea-2] "The Media & Me: [The Radiation Story No One Would Touch]", Geoffrey Sea, Columbia Journalism Review, March/April 1994.

[3] U.S. House of Representatives, Committee on Energy and Commerce, Subcommittee on Energy Conservation and Power. American Nuclear Guinea Pigs: Three Decades of Radiation Experiments on US. Citizens. Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office.

[4] U.S. District Court, Middle District of Tennessee. Craft v. Vanderbilt University. Fed Suppl. 1998;18:786-98. PMID 15751149.

[pluto-5] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; pluto isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[6] Roff, Sue Rabbitt. "Project Sunshine and the Slippery Slope" (PDF). Dundee University Medical School. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.

[7] "Ruth R. Faden, PHD, MPH". 9 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.

[8] ACHRE homepage, archived

[9] Moss, William, and Roger Eckhardt. (1995). "The human plutonium injection experiments." Los Alamos Science. 23: 177-233.

[10] Openness, DOE. (June 1998). Human Radiation Experiments: ACHRE Report. Chapter 5: The Manhattan district Experiments; the first injection. Washington, DC. Superintendent of Documents US Government Printing Office.

[11] AEC no. UR-38, 1948 Quarterly Technical Report

[12] "Живущие в стеклянном доме". Радио Свобода (Rusça). 1 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[13] "Slow Death In Kazakhstan's Land Of Nuclear Tests". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 29 Ağustos 2011. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015.

[14] Skoog, Kim. "U.S. NUCLEAR TESTING ON THE MARSHALL ISLANDS: 1946 TO 1958" (PDF). University of Guam. 7 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Haziran 2013.

[15] "Research in the rainforest". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.

[16] "Ethical Issues Raised by Patrick Tierney's Darkness in El Dorado". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

İnsan radyasyon deneyleri nedir?, İnsan radyasyon deneyleri anlamı nedir?, İnsan radyasyon deneyleri ne demektir?