Ölümcül Oyuncaklar, Cassandra Clare tarafından yazılmış altı kitaptan oluşan bir genç yetişkin fantastik roman serisidir. Serinin son kitabı orijinal dilinde 27 Mayıs 2014 tarihinde yayınlanmıştır. Ölümcül Oyuncaklar, Gölgeavcısı Efsaneleri serisinde yayın tarihi olarak ilk, ama kronolojik olarak üçüncü hikâyedir.

Seri daha sonradan, paranormal romantik ve fantastik türünde gençler arasında en popüler serilerden bir tanesi oldu, ama Clare'in bu seriyi gençler için yazmak gibi bir planı yoktu. Kemikler Şehri'ni ilk yazmaya başladığında bu kitabı bir genç yetişkin kitabı değil de bir fantastik roman olarak gördü. Yalnızca ana karakterler birkaç gençten oluşuyordu. Bir yayımcı Clare'e karakterlerinin yaşlarını biraz artırma fikriyle yaklaştığında, Clare "Ben hikayemin yetişkinlik ve gençlik dönemlerinin arasında bulunan karakterlerden oluşmasını istiyorum, onların gerçekten kim olduklarını yansıtmaları değil de yaptıkları seçimler nasıl kişiler olacaklarını belirleyecek".^[1] Clare'in kitapları genç yetişkin romanları olarak yayınlama kararı sayesinde seri çok satanlar listesinde çok iyi bir yere gelmeyi başardı ve Gölgeavcısı Efsaneleri genç yetişkin topluluğu tarafından okunan en popüler serilerden birisi oldu.

Yayın sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplam altı kitaptan oluşan Ölümcül Oyuncakları serisi kitaplarının yayın tarihleri:

Ana karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Clarissa "Clary" Adele Fray (ayrıca soyadı Fairchild ya da Morgenstern diye de bilinir), Jonathan Morgenstern'ün kardeşi, Valentine Morgenstern ve Jocelyn Fairchild'ın kızları. Clary'i korumak için Jocelyn kendi soyadını Fray'e çevirmişitr. Clary, dalgalı ve kızıl saçlara sahip parlak yeşil gözlü bir kız olarak tarif edilir. Çok kısa ve minyon tiplidir, çoğu zaman yaşından daha küçük göründüğünden bahsedilir. Clary bir artisttir ve ilk kitap Kemikler Şehri'nde kendisinin normal bir insan olduğunu sanmaktadır. Daha sonra ortaya çıkmıştır ki kendisi bir Gölgeavcısı, melek kanı taşıyan bir insandır. Clary inatçı bir kişilik olarak bahsedilmiştir ve genelde tehlikeli durumlara sonuçlarını düşünüp tartmadan direkt atlayan bir tiptir. Seride en yakın arkadaşı Simon Lewis'tir. Simon, ona âşıktır ama Clary, Jace Wayland ile birliktedir. Clary, Jace ile kardeş olduklarını öğrendiğinde hayal kırıklığına uğramıştır ama sonradan bunun doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. Clary, kendisinin melekler tarafından kullanılmış antik mühürleri okuyabildiğini ve kendisinin de bu mühürlerden oluşturabildiğini keşfeder. Bu yetenek Clary annesinin rahmindeyken ona Valentine tarafından verilen ekstra melek kanı sayesinde ortaya çıkmıştır.

Jonathan Christopher "Jace" Herondale (ayrıca soyadı Wayland, Morgenstern ya da Lightwood diye de bilinir, daha önceden Clary'nin kardeşi olduğu sanılıyordu), uzun boylu ve kaslı yapılı birisi olarak tarif edilidir, bütün vücudunda Mühürler diye bilinen bir çeşit büyülü işaretler vardır. Clary gibi bir Gölgeavcısı olan Jace, dalgalı sarı saçları ve altın renkli gözlere sahiptir. Jace, Nefilim'deki en iyi savaşçılardan birisidir ve daima ailesini kollamıştır. Jace bazen cilveli ve duyarsız olabiliyor. Kitap serileri boyunca Jace'in biyolojik ailesi belirsiz olsa da Isabelle, Alec ve Max'i öz kardeşleri; Maryse ve Robert Lightwood'u ise öz anne babası bilmiştir. Kemikler Şehri'nde kendisini bir Wayland sanmaktadır, ama kitabın sonunda Valentine ona onun babası olduğunu söyler. Camlar Şehri'nde ise Jace gerçekte biyolojik babasının Stephen Herondale olduğunu öğrenir. Evlat edinildiği ailenin soyadı olan Lightwood'u kullanmaya devam ederken, babası hakkında daha fazla şey öğrenir ve soyadını artık Herondale'e çevirmeye karar verir. Clary gibi Jace'in de hız ve zarafet gibi özel yetenekleri vardır, yine aynı şekilde annesinin rahmindeyken kendisine verilen ekstra melek kanı sayesinde. Nefilim'de hayat boyu gölgeavcılığında Jace'in partneri yani parabataisi Alec Lightwood'dur. Nefilim'de gölgeavcıları partnerler olarak çalışmaktadır ve bir gölgeavcısına bir şey olduğunda veya öldüğünde aynı acıyı onun partneri de hissetmektedir. Bu partnerlere parabatai denmektedir.

Simon Lewis (ayrıca soyadı Lovelace diye de bilinir); uzun boylu, sıska, kahverengi saçlara ve gözlere sahip, genellikle güneş gözlüğü takan normal bir insan. Çoğunlukla oyun sloganları taşıyan tişörtler giymektedir. Kayıp Ruhlar Şehri'nde, Simon kendisini "yenilikçi" diye tasvir etmektedir, ama en yakın arkadaşı Clary ona geyik demeyi tercih etmiştir. Hikâyeye normal bir insan olarak giren ilk karakterdir Simon, ama Küller Şehri'nde vampire dönüştürülmüştür. Vampir olduktan sonra hiç yaşlanmaz ve artık hep on altı yaşında kalacaktır. Küller Şehri'nde Valentine Morgenstern, Ölümcül Kılıç için gerekli olan vampir kanını Simon'ın boğazını ve bileklerini keserek alır. Jace, Simon'ı bulur kendi bileğini keserek Simon'a kanından içirir ve bundan sonra Simon günışığında gezebilen bir vampir olur. Simon biraz değişiktir ama sevdiği insanlara değer verir ve bazen onlar için kendi hayatını ortaya koyar. Düşmüş Melekler Şehri'nde Simon kendisini Maia Roberts ve Isabelle Lightwood ile bir aşk üçgeninin içerisinde bulur. Kayıp Ruhlar Şehri'nde ise Isabelle'i tercih eder.

Isabelle "Izzy" Sophia Lightwood; güzel, zayıf ve uzun olarak tarif edilen bir Gölgeavcısıdır. Uzun siyah saçları ve koyu kahverengi gözlere sahip. Isabelle çok çocuksu olmasıyla tarif edilmiştir ama aynı zamanda da biraz serttir. Bazen sürekli flört eden bir tip olarak görünür ama asla bir ilişkide sevdiğini itiraf eden taraf olmamıştır. Ama Kayıp Ruhlar Şehri'nde Simon Lewis'e âşık olduğunu itiraf eder ve Cennet Ateşi Şehri'nde Simon'ın kız arkadaşı olur.

Alexander "Alec" Gideon Lightwood, Lightwood kardeşlerinin en büyüğüdür. Alec, siyah saçlara ve mavi gözlere sahip bir Gölgeavcısıdır. Sessiz bir kişiliği olduğu tarif edilmiştir, ama daima küçük kardeşleri Isabelle ve Max'e değer vermiş ve onları korumuştur. Buna rağmen Max, Camlar Şehri'nde hayatını kaybetmiştir. Alec, ilk kitap Kemikler Şehri'nde kendi partneri olan Jace'e âşık olduğunu sanmaktadır, ta ki Magnus Bane ile tanışana kadar. Camlar Şehri'nde Alec, Magnus'ı ailesinin önünde dudaklarından öper ve onlara bir eşcinsel olduğunu söyler. Düşmüş Melekler Şehri ve Kayıp Ruhlar Şehri'nde Alec, kendisi ve Magnus arasındaki ilişkiden şüphe duymaya başlamıştır; çünkü Magnus ölümsüzdür ve romantik ilişkileri düşünüldüğünde ikisinin birlikte sonsuza kadar yaşayamayacakları ortadadır. Bu da Alec'i, Magnus'u tekrar ölümlü yapacak bir yol aramaya iter. Kayıp Ruhlar Şehri'nde Magnus, Alec'in böyle bir şeye haberi olmadan kalkıştığını öğrendiğinde onu terk eder. Ama yine de Magnus ve Alec, Cennet Ateşi Şehri'nde tekrar bir araya gelirler.

Magnus Bane, Brooklyn'in bir iblis efendisidir ve aynı zamanda biseksüeldir. Magnus 19 yaşında gibi görünen ama aslında 800 yıldır yaşayan bir iblis efendisidir ve Asyalı özelliklerini taşımaktadır; siyah saçları ve yeşil gözleri vardır. Magnus Bane genellikle parıltılı giysiler giymektedir ve Gölgeavcıları ile Aşağı Dünyalılar arasında sayısız parti düzenler. Magnus, daha sonra Alec Lightwood ile bir ilişkiye başlar, lakin Alec'i etkilemek için New York Gölgeavcılarının bir evcil iblis efendisi gibi davranmaya başlar. Ölümcül Oyuncaklar serisinden kronolojik olarak daha önce olmuş olayları anlatan Cehennem Makineleri serisinde de Magnus anlatılmaktadır. Ayrıca, Magnus'ın kısa hikâyelerinden oluşan bir de Magnus Günlükleri adlı bir roman vardır.

Luke Garroway (asıl adı Lucian Graymark), eski bir Gölgeavcısı ve eskiden halkanın bir üyesiydi. Gençken Valentine'ın parabataisiydi. Daha sonra Valentine ona ihanet etmiş ve bir kurtadam tarafından ısırılmasına sebep olmuştur. Bu olaydan sonra Luke bir kurtadam olmuştur. Manhattan kurtadam sürüsünün lideridir, ta ki Maia Roberts bu unvanı onun elinden alana kadar. Luke, Jocelyn Fairchild'ın nişanlısı ve Clary'nin üvey babasıdır. Luke dürüst, ağır başlı ve dürüst olarak tanımlanır. Ayrıca sevdiklerine karşı da aşırı sadıktır.

Jocelyn Fray (Fairchild), bir Gölgeavcısı, halkanın eski bir üyesi ve Clary ile Jonathan Christopher Morgenstern'ün annesidir. Valentine ile evlenen Jocelyn, ilk çocuklarına hamile olduğu sıralarda Valentine çocuklarının kanına ekstra iblis kanı bulaştırmıştır ve bu yüzden Jonathan bir canavara dönüşmüştür. Valentine yine, ikinci çocukları olan Clary'e hamileyken de Jocelyn'in rahmine yemek yoluyla melek kanı bulaştırmıştır. Herkesi kendisinin ve oğlu Jonathan'ın öldüğüne inandıran Jocelyn, İdris'ten yani Gölgeavcıların ana vatanından Brooklyn'e taşınmış ve orada Clary'i doğurmuştur. Her iki yılda bir Jocelyn, Magnus Bane'e Clary'nin gölge dünyasını görmesini engellemesi için görüş gücüne bir blok döşemesini istemiştir. Kemikler Şehri'nde kendi kendini Valentine'ın Ölümlü Kupa'yı bulmasını engellemek için komaya sokmuştur. Camlar Şehri'nde tekrar uyandırılmıştır. Daha sonra çocukluk arkadaşı Luke Garroway ile nişanlanmıştır. Soyadı artık Fray'dir ki Fray ismi kendisinin evlilik öncesi soyadı olan Fairchild'dan ürettiği bir kelimedir.

Jonathan Christopher (Sebastian) Morgenstern, Clary'nin erkek kardeşidir. Aynı Clary gibi o da bir Gölgeavcısıdır ama Jonathan damarlarında iblis kanı ile doğmuştur. Bu iblis kanı babası Valentine tarafından, Jonathan annesinin rahmindeyken verilmiştir. Jonathan hiçbir beyaz yeri olmayan zift siyah gözlere sahip olarak tarif edilir ve sarışındır ama neredeyse beyaz saçları vardır. Cennet Ateşi Şehri'nde içindeki iblis ondan ayrılmış, yüzü değişmiş ve gözleri yeşile dönmüştür. Yaptığı yanlış şeyleri itiraf etmiş ve bütün hepsinden dolayı Clary'den özür dilemiştir. Ama kısa süre sonra ölmüştür.

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemikler Şehri ilk çıktığı sıralarda çok popüler olmuştu, Nisan 2007'de New York Times Bestsellers listesinde 8 numarada yerini aldı. Küller Şehri ise Amerikan Kütüphane Derneği 2009 yılı en iyi on genç kitabı ardasındaydı.^[2]

Publishers Weekly şu yorumu yaptı; "Bu seri git gide büyümekte olan ve neredeyse bu tür altında bilinen bütün yaratıkları içeren bir fantastik dünya".^[3] Locus ise "kesinlikle okunabilir bir serinin ilk romanı" diyerek Kemikler Şehri'ni övmüştür.^[4] Booklist, "Macerayı kayda değer kılan romantizm, kayıplar, onur ve ihanet vardı. Tecrübeli bir yazar gibi, Clare kitaptaki ana konuyu tatmin edici bir sonla bitiriyor" yorumunu yaptı.^[5] School Library Journal da "Hikayenin önceden tahmin edilebilirliğine rağmen, Clare çağdaş mizah ve geleneksel fanteziyi birbirine karıştırarak yeteneğine devam etmiş. Bu sayede hayranlar hevesle hikayenin sonunun tahmin edilenden daha farklı bitmesine şahit oldular". School Library Journal tarafından yapılan bir mülakatta kitabın hikâyesinde kusurlar olduğu not edilmiş, özellikle karakterler hakkında "çeşitlilik açısından yoksun" ve hareketleri tahmin edilebilir denmiştir. Ama bunlara rağmen kitabın hala eğlenceli olduğu ve sonraki serileri bekleme isteği oluşturduğu belirtilmiştir. Seri 5 Eylül 2013 tarihine kadar art arda 102 hafta New York Times Bestsellers listesindeydi ve 9 hafta birinci sıradaydı, ama daha sonra Açlık Oyunları ve Percy Jackson ve Olimposlular kitaplarının listenin başlarına çıkmalarıyla Ölümcül Oyuncaklar biraz düşmüştü. 29 Ağustos 2013 tarihinde Kemikler Şehri USA Today's Bestsellers listesinde en başa yükseldi, ki bu o zamanda ülkede satılan en çok kitaptı demek oluyor. Dört diğer Ölümcül Oyuncaklar kitapları sa ayrıca çok satılanlar listesinde yer almışlardı. Küller Şehri 8., Camlar Şehri 20., Düşmüş Melekler Şehri 35. ve Kayıp Ruhlar Şehri ise 46. sıradaydı.

Temalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bütün seride hep takip edilen yazarın ana fikri yaptığımız seçimler ve bu seçimlerin bizi yönlendirdiği sonuçlar üzerine kurulu. Clare romanları boyunca hep ağır konular üzerinde odaklanmış. Eşcinsel ya da biseksüel olan birkaç ana karakterin (Ölümcül Oyuncaklar serisinde Alec ve hem Ölümcül Oyuncaklar hem de Cehennem Makineleri'nde Magnus Bane) cinsel ilişkilerini de arada sırada ön plana çıkarıyor yazar. Ayrıca değişken aile ilişkileri ve ailenin her zaman öncelikli olduğunu anlatan ifadeler de yer almakta. Kültürel anlamda ise, çok kültürlü karakterler de kitapta yerini almış (Magnus yarı Endonezyalı yarı Hollandalıdır ve Cehennem Makineleri'ndeki Jem yarı Çinlidir^[6]).

Popüler kültür ve tarihsel atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

Küller Şehri'nde, Peri Diyarı ve halkı karakterleri Holly Black'in "Tithe: Modern Bir Peri Masalı" kitabı ile başlayan bir peri serisinden gelmektedir. Ayrıca Val ve Luis karakterleri yine aynı serinin başka bir kitabı olan "Valiant: Modern Bir Peri Masalı" kitabından gelmektedir. Holly Black'ın serisinin üçüncü kitabı olan "Ironside: A Modern Faery's Tale" kitabında ise Ölümlü Kupa'dan bahsedilerek Ölümcül Oyuncaklar serisine atıfta bulunulmuştur.

Ölümcül Oyuncaklar, Cehennem Makineleri ve diğer bütün hikâyelerinde bulunan gölgeavcıları dünyasını yaratabilmek için Clare çok derin bir şekilde mitoloji araştırmalarına dalmıştır. Clare, Inferno ve Kayıp Cennet'ten bayağı etkilenerek yardım almıştır, aynı zamanda geleneksel batı efsanelerine de atıflarda bulunmuştur. Clare, dünya mitolojisini araştırmıştır, özellikle Japonya, Tibet ve diğer doğu ülkelerinde geçen iblis mitolojisi ile ilgili yazılardan da yardım almıştır. Nefilim ve meleklere olan atıfları da bu araştırmanın bir sonucudur aynı zamanda. Bu hikâyeler daha sonra kendi serisine uyarlanmıştır.^[1]

Film uyarlaması[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılında Screen Gems, Kemikler Şehri'nin filminin çekileceğini duyurdu.^[7] Yönetmen Harald Zwart ve oyuncular da sırasıyla; baş rollerde Clary Fray rolünde Lily Collins ve Jace Wayland rolünde ise Jamie Campbell Bower oynayacaktı.^[8] 21 Ağustos 2013 tarihinde ise Ölümcül Oyuncaklar: Kemikler Şehri adlı film sinemalara çıktı.

Serinin ikinci kitabı olan Küller Şehri'nin de filminin Harald Zwart yönetmenliğinde çekileceği duyuruldu. 2013 yılında filmin yapımları başlamıştı, ama 2014 yılında ilk filmin yeterince tutmaması nedeniyle prodüksiyon durduruldu. 12 Ekim 2014'te ise bir televizyon dizisi çekileceği duyurulunca film yapımcıları film serisinin artık devam etmeyeceğini düşündü.^[9][10]

Televizyon dizisi uyarlaması[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Ekim 2014 tarihinde Mipcom'ca Ölümcül Oyuncaklar serisinin bir televizyon dizisine uyarlanacağı açıklanmıştı. Çekimlerin bir sonraki yıl Los Angeles'ta başlayacağı belirtildi.^[11] Constantin Film ve Martin Moszkowicz, The Hollywood Reporter'a "Aslında bu seriyi (roman) bir televizyon dizisi halinde yapmak daha mantıklı. Film çekimlerinde kitaptaki bir sürü ayrıntıyı hiçe saymak zorunda kalmıştık. Ama televizyon dizisinde bu dünyanın derinliklerine inebilir ve daha iyi keşifler yapabiliriz" cümlesini söyledi.^[12] Yapımcılar, eğer dizi başarıya ulaşırsa bütün roman serisinde olan olayların bu dizide geçeceğini belirtti.^[11] Bölümlerin bir saat uzunluğunda olacağı ve serinin başından yani Kemikler Şehri'nden başlayacağı açıklandı. Şubat 2015'te Cassandra Clare, Twitter'da televizyon dizisinin isminin Ölümcül Oyuncaklar değil de Gölgeavcıları olacağını paylaştı.

2016 yılında ise Freeform kanalında Gölgeavcıları (Shadowhunters) adlı dizinin ilk sezonu başarıyla yayınlandı ve ikinci sezonu da onay aldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ölümcül Oyuncaklar; IMDb'de
• Film serisinin resmi Facebook sayfası 11 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Film serisinin resmi Twitter sayfası4 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.