Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Aralık 2009)

Bu madde olması gerekenden az iç bağlantı içermektedir veya hiç içermemektedir. Lütfen bu sayfadan ilgili maddelere iç bağlantı vermeye çalışın. (Aralık 2023)

Zühtü Bayar

insan

cinsiyeti	erkek
vatandaşlığı	Türkiye
doğum tarihi	18 Kasım 1943
doğum yeri	Niğde
ölüm tarihi	26 Mart 2011
ölüm yeri	İstanbul
ana dili	Türkçe
konuştuğu, yazdığı diller	Türkçe
mesleği	yazar

Zühtü Bayar, (18 Kasım 1943, Niğde, Türkiye - 26 Mart 2011, İstanbul, Türkiye^[1]), Şâir ve Yazar.

Mehmet Selim, Dr. Hikmet Ferdâ, Güliz Arda, Ayşe Atlanç, Zâhit Beğen, Mehmet Atılgan ve Mustafa SantaFE imzalarını da kullandı. Muzaffer Hanım ile astsubay ve tüccar Mehmet Feyzi Bayar’ın oğlu, Şair Atılgan Bayar’ın babasıdır. İlk ve ortaokulu İstanbul’da tamamladı. Lise öğrenimini siyasal nedenlerle yarım bıraktı (1966). Akvaryumculuk (1961), avcılık (1957-62) gazetecilik (1968-80) ve sahaflık (1980-82) yaptı. Gençlik ve Oyun dergilerinde çalıştı. Oturum (1964-66) ve Gelecek (1971) dergilerini yönetti. Yansıma dergisinin kurucuları arasında yer aldı (1971). Türk Solu (1968), Yeni Ortam (1972-74) ve Vatan (1974-76) gazetelerinin sanat sayfalarını hazırladı.. TRT’de “Sanat ve Bilimkurgu” (1993), Yurt FM’de “Bilimkurgu Gezegeninden” ve “Yazarlar ve Kitaplar” (1994-95) programlarını hazırladı. 1973’te sıkıyönetim mahkemesince sorgulandı. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası, TYS ve N. Hikmet vakfı danışma kurulu üyesi. Boşanmış, bir çocuk babası.

İlk yazısı “Okuldışı İzcilik” 1961’de Gençlik dergisinde çıktı. Politika ve sanat konusundaki yazılarını; Varlık, Yelken, Yeni Gerçek, Soyut, Papirüs, Ant, May, Türk Solu, İnsancıl, Matbûat ve Nostromo dergilerinde yayınladı. Şükran Kurdakul, “İlk örneklerini Asım Bezirci’nin verdiği ‘nesnel eleştiri’ anlayışından hareket ederek, Marksçı kuramın edebiyat eleştirisinin edebiyatımıza uygun yorumunu yapma çabasını gösterdiğini” belirtir. Edebiyat kuramı ve eleştirisiyle uğraştığı yıllara: Burhan Günel, Tekin Sönmez ve Burçak Evren gibi birçok ünlü imzayı keşfedip, yetişmelerine katkıda bulundu. Bayar, daha sonraki yıllarda derin tarih ve arkeoloji çalışmalarına dalarak; tarihî maddeci dünya görüşünden hareketle kendine özgü bir tarih felsefesi geliştirdi. Özellikle Osmanlı ve İslam sikkeleri konusunda yaptığı araştırma ve buluşları, batı kültüründe de ilgiyle karşılandı. İlhan Berk onun için: "Osmanlı'nın sanat ve duygu dünyasını en iyi yorumlayan tarihçilerden biri" yargısında bulunmuştur. Son yıllarda bilimkurgu türündeki öykü ve romanlarıyla dikkatleri üzerine çekti. "Bilimkurgu ve Gerçeklik" (2001) adlı kapsamlı incelemesinde; bilimkurgu sanatının yalnız bir sanat türü değil, aynı zamanda doğa ve toplum karşısında pozitif bir tavır; giderek bir dünya görüşü olduğunu ileri sürdü. Bilim ve Ütopya" dergisi yazı kurulu üyeliği görevinde bulundu. Ayrıca Nâzım Hikmet Vakfı Danışma Kurulu, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve TYS üyesiydi. (Kapsamlı özgeçmişi ve edebî ürünleri; bu ürünler hakkındaki yargı ve eleştiriler: <www.zuhtubayar.com>'da yayınlandı.)

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

“Toplumcu Atatürkçülük” yazısıyla 1973 Barış Gazetesi Çağdaş Atatürkçülük ödülü (birincilik); “Güneşe Köprü” ile 1988 İstanbul Belediyesi Gülhane Sanat Festivali Öykü Ödülü (mansiyon)

Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

İnceleme[değiştir | kaynağı değiştir]

• Eğitim Sorunlarımız,İst. Ersa Matb.,1964
• Nâzım Hikmet Üzerine, İst. Habora,1967;Tel,1973,Okar1978, Armoni,1992
• Nâzım Hikmet’in Oyun Yazarlığı,İst.,Gerçek Sanat 1995
• Bilimkurgu ve Gerçeklik, İst,Broy,2001

Şiir[değiştir | kaynağı değiştir]

• Zaman Aynası, İst., Derinlik,1980.

Roman[değiştir | kaynağı değiştir]

• Filler Mezarlığı, İst., Stüdyo-İmge,1991

Salah Birsel'in "Filler Mezarlığı" üstüne yazdıkları;

"Filler Mezarlığı, Zühtü Bayar'ın romanı Zühtü Bayar, 20 yaşlarında (1963) edebiyat alanına adımını atmıştır. Güçlü bir eleştirmendir. Nâzım Hikmet için yazdığı kitap, (Nâzım Hikmet Üzerine) dört basım görmüştür. Zaman Aynası 1980 yılındadır. Romanı ise 1991 Ekim'inde gün ışığına çıkar. Zühtü Bayar'a bakılırsa, "Filler Mezarlığı", Sultanahmet Meydanı'ndan yani o "yaşam nehri"nden başkası değildir.

Hindistan'a giderken İstanbul'da istasyon çeviren hippiler, eroin düşkünleri, güvenilir arkadaşlar, kıyak insanlar ve Türk kızları gibi kendilerini kasmıyan ay-yenisi ve filinte güzeller, Avrupalı kızlar, her yahdan fışkırıyordur. Zühtü Bayar, dünyayı parmağına takmış ve oynatmış bir kadının yaşam öyküsünü yansıtmak için yolaçıkmıştır. Ne var ki, yazdıklarını okuyup bitirince, bir başkasını öne sürerek, kendini anlatmış olduğunu görmüştür. Zühtü Bayar, sözcükleri seven bir yazar. Diyecekerini gelişigüzel değil, uzun boylu tartarak düzer. Romanının bir yerinde, alçakgönüllülüğünü ortaya koyan şu tümceye de rastlanır. "Yazdıklarım kıldan tüyden şeylerdi ama yine de hatasız bir dille yazılması ve azıcık da üslûb dümenleri çevrilerek yazılması gerekiyordu." Zühtü Bayar'ın bir yaşam filozofu olduğu da düşünülebilir.

Ona göre çirkin kadınlar, kaknemler iki türe ayılır. Ya saldırgan ve huysuzdurlar ya da tam tersi, kıyakçı olurlar. Güzeller ise kendi güzelliklerinin, afur- tafurlarının fırtınalı denizinde boğulan zavallılardır. Ya da güzelliklerini , bencil erkekler uğrunda harcayan acınası âşıklardır. Ne var, kimi güzeller de yüreklerinden yükselerek yüzlerine vuran güzeliklerini , sevdiklerine bütünüyle aktarmaktan geri kalmazlar.^[2]

KİMLİKSİZ BİR ELEŞTİRMENİN "FİLLER MEZARLIĞI" HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

"Yazarın kendi yaşam öyküsünden yola çıkarak biçimlendirdiği romanıdır. Özellikle 60'ların sonları ve 70'lerin başında, Sultanahmet üzerinden geçerek doğuya yolculuğa devam eden hippiler ve onların yaşam tarzının bir Türk yazarının üzerinde bıraktığı izler olarak okunabilir. Bu dönemde öncü bir hippi komün oluşturan Mehmet Martı (-ki aslen yazarın kendisidir,) bu komün içindeki ilişkileri korumaya çalışırken asıl kendisinin yaralı ve yaralanmakta olduğunu biraz geç de olsa fark eder. Sonuçta tüm filler aynı mezarlığa gitmektedir. Sultanahmet, Pudding Shop, hippiler ve ağır bir doğu kültüründen kaçma çabası, kitabın satır aralarından akmakta. İstanbul'dan hippi manzaraları çok doğru ve keyifli bir dil ile aktarılmış. Bir yarı aydının kendi kültürüne yabancılaşırken bir diğer kültüre sıkışmaya çalışıp arada kalışının hazin hikâyesidir."

• Sahte Uygarlık,İst.,İnkılap,1999

Öykü[değiştir | kaynağı değiştir]

• Geyşa Android Şirketi, İst.,İnkılap,1999

Derleme[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yazdık Nâzım Nâzım Diye, (Günel Altıntaş’la) İst., Soyut 1974
• Yazıları, İst.Koza 1976

Çeviri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Düşünceler ve Pırıltılar (Dharma),1994
• Kıyametten Sonra (öykü antolojisi)1991-9

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• BF (1 Ekim 1999); Necatigil, İsimler.75; Kurdakul, Sözlük,120: Karaalioğlu,98.(“Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi”,Cilt-1,YKY,2001)