Tofaş Kuş Serisi | |
---|---|
Genel Bakış | |
Üretici | Tofaş |
Diğer adı | Tofaş Şahin Tofaş Doğan Tofaş Kartal |
Üretim yıl(lar)ı | 1981-2010 |
Selefi | Tofaş Murat 124 Tofaş Murat 131 |
Gövde ve Şasi | |
Sınıf | Orta sınıf |
Düzen | Önden motorlu, arkadan itişli |
Tofaş Kuş Serisi olarak bilinen Şahin, Doğan ve Kartal, Tofaş tarafından 1981-2010 yılları arasında üretilen bir orta sınıf otomobil serisidir. 1981 yılında üretime başlanan seri, 2010 yılında Etiyopya'daki Holland Car firmasının DOCC adlı modelin üretimiyle son bulmuştur. Üretilen modeller 131 ve Regata'dan türetilmiş, motor ve aktarma organlarını İtalyan Fiat ve Lancia'dan almış olup önden motorlu, arkadan çekişli yapı ile sedan ve station wagon gövde tiplerine sahiptir.
Kuş Serisi, Türkiye pazarı için 1981-2003 yılları arasında üretildi. 1970'li yılların teknolojisine sahip olmasına rağmen, 1990'lı yıllarda özellikle yedek parçasının bolluğu, ülke yollarına uyumu, kolay modifiye edilebilmesi ve uygun fiyatı sayesinde Türkiye'de çok tutuldu.[1] Yaklaşık 1,26 milyon adetle Türkiye'nin en çok üretilen ve satılan binek otomobil unvanına sahiptir.[2] Kuş Serisi, her konuda başka bir şirket olan Oyak-Renault tarafından üretilen Renault 12'nin ana rakibi olarak kabul edildi. Özellikle taksi şoförleri tarafından tercih edilmiş, Emniyet, Jandarma ve PTT gibi kamu kuruluşları tarafından da kullanılmıştır. Diğer Tofaş ürünleri gibi bir yıl üretici ve üç yıl paslanmazlık garantisine sahipti.
Kuş Serisi'ni oluşturan modeller ilk olarak Murat 131'in alt modelleri olarak ortaya çıktılar. Şahin, ekonomik bir aile sedanı ve Doğan daha yüksek donamlı lüks bir sedan iken Kartal ise her iki modelin station wagon varyantı olarak sunuldu. 1988 yılında ikinci neslinin üretime başlamasıyla Murat 131 tanımı kaldırıldı ve kendi başlarına birer model haline geldiler. 1984'te Murat 124'ün modernize edilmesiyle ortaya çıkan Serçe de Kuş Serisi'nin dördüncü modeli sayılmaktadır.
Aralık 1976'de Murat 124 modelinden sonra üretime başlayan ve Şubat 1977'de satışa sunulan Murat 131, Fiat 131 Mirafiori'nin Türkiye pazarına uyarlanmış şekliydi.[3] İlk seferde sadece 1.3 litre, çifte boğaz Solex karbüratörlü, "OHV" supap düzenine sahip sıralı 4 silindirli benzin motoru (70 bg) ve 4 ileri manuel şanzıman ile satışa sunuldu.[4] 1978 yılında da station wagon modelinin üretimi başladı.
Birinci nesil | |
---|---|
Genel Bakış | |
Diğer adı | Tofaş Murat 131 Şahin Tofaş Murat 131 Doğan Tofaş Murat 131 Kartal |
Üretim yıl(lar)ı | 1981-1988 |
Montaj | Demirtaş, Türkiye |
Gövde ve Şasi | |
Sınıf | Orta sınıf |
Gövde tipi | 4 kapılı sedan (Şahin, Doğan) 5 kapılı station wagon (Kartal) |
Benzerleri | Fiat 131 SEAT 131 |
Teknik Özellikler | |
Motor | 1.3 L OHV I4 1.6 L OHV I4 |
Şanzıman | 4 ileri manuel 5 ileri manuel |
Dingil mesafesi | 2.490 mm |
Uzunluk | 4.264 mm |
Genişlik | 1.642 mm |
Yükseklik | 1.381 mm |
Ağırlık | 985 kg |
1981 yılında İtalyan kardeşinin parçalarıyla tasarımı güncellenen Murat 131, Tofaş müdürlerinden Gökçe Bayındır'ın isim babası olduğu "Şahin" ve "Kartal" isimlerini aldı.[5] Şahin, Fiat 131 Mirafiori muadili ekonomik aile sedanı iken Kartal da Fiat 131 Panorama muadili station wagon olarak piyasaya sürüldü.[3][6] Bu kez 1.3 litre Weber karbüratörlü OHV (65 bg) veya 1.6 OHV (75 bg) motorlar ve standart 4 ileri ve opsiyonel 5 ileri manuel şanzıman kullanıldı.[7] Bu model Kartal aynı zamanda kambur kasa olarak da bilinmektedir.[8]
Şahin ve Kartal'ı aynı yılın Eylül ayında Fiat 131 Supermirafiori muadili daha lüks donanımlara sahip bir sedan olan "Doğan" takip etti.[9] Doğan, standart olarak 5 ileri şanzımana ve bir hız göstergesine sahipti ve ayrıca tamamen kumaş döşemeli bir iç mekana, ısıtmalı bir arka cama kavuştu ve ön kapı havalandırma pencereleri çıkarıldı.[9] Bagaj bölmesi tamamen halı kaplıydı ve süspansiyon, yüksek hızlarda önden savrulmayı en aza indirecek şekilde ayarlandı.[9] Şahin ve Kartal'da Murat 131'deki kare farlar kullanılmaya devam edilirken, Doğan ise dörtlü yuvarlak farlara sahipti.
1984 yılında Kuş Serisi hafif bir şekilde yenilendi. Şahin ve Kartal'da dörtlü yuvarlak farlar, Doğan'da da büyük kare farlar bulunuyordu.[10]
1985 yılında Murat 131 Kartal, sadece Türkiye'ye özgü bir tasarımla değiştirildi ve aracın arka kısmı C sütunundan itibaren yükseltilip büyütüldü. Kartal'da diğerlerinden farklı olarak beş bijonlu tekerlekler bulunuyordu.[11] Daha sonra Kartal'ın geri vites lambaları park lambalarının üzerine eklendi ve Murat 131 ibaresi kaldırıldı.
Model | Motor | Kod | Hacim | Silindir | Valf | Yakıt sistemi | Güç @ d/dak | Tork @ d/dak | 0–100 km hızlanma | Azami hız | Şanzıman | Yıllar |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Şahin 1300 | 1.3 L | 131.A6.016 | 1.297 cc | I4 | OHV 8v | Karbüratör | 65 hp (48 kW; 66 PS) @ 6400 d/dak | 102 N·m (75 lbf·ft) @4800 d/dak | sn | km/s | 4 ileri manuel | 1981-1988 |
Şahin 1600 | 1.6 L | 131.A1.016 | 1.585 cc | 75 hp (56 kW; 76 PS) @ 5400 d/dak | 124 N·m (91 lbf·ft) @3000 d/dak | 14.5 sn | 160 km/s | 4/5 ileri manuel | ||||
Kartal 1600 | ||||||||||||
Doğan 1600 | 5 ileri manuel |
1984 yılında da 6 yıl önce üretimden kalkan Murat 124'ün gövde kabuğu modernize edilerek Serçe isimli daha ucuz ve daha az donanım içeren modeli piyasaya sürülmüş, bir bakıma Murat 124 altı yıllık aradan sonra bantlara geri dönmüştü. 1.3 litre 70 bg gücünde bir OHV motor 4 ileri manuel şanzımanla donatılmıştı ve gövde Şahin'de olduğu gibi opak renklerle boyanıyordu.
1995 yılında Serçe'nin üretimi durduruldu.
İkinci nesil | |
---|---|
Genel Bakış | |
Diğer adı | Tofaş Şahin Tofaş Doğan Tofaş Kartal Nasr Şahin Nasr Doğan Holland DOCC |
Üretim yıl(lar)ı | 1988-2010 |
Montaj | Demirtaş, Türkiye Kahire, Mısır Addis Ababa, Etiyopya |
Gövde ve Şasi | |
Sınıf | Orta sınıf |
Gövde tipi | 4 kapılı sedan (Şahin, Doğan) 5 kapılı station wagon (Kartal) 5 kapılı panelvan (Kartal Kargo) |
Benzerleri | Fiat 131 Fiat Regata SEAT Málaga |
Teknik Özellikler | |
Motor | 1.4 L SOHC I4 1.6 L OHV I4 1.6 L SOHC I4 1.9 L SOHC I4 (dizel)[12] |
Şanzıman | 4 ileri manuel 5 ileri manuel |
Dingil mesafesi | 2.490 mm |
Uzunluk | 4.316 mm 4.396 mm (Kartal)[13] |
Genişlik | 1.642 mm |
Yükseklik | 1.437 mm 1.496 mm (Kartal)[13] |
Ağırlık | 960 kg (Şahin) 1.040 kg (Doğan) 1.060 kg (Kartal) |
1988 yılında Tofaş, İtalya'da üretimi sonlanan Fiat Regata'nın parçalarını (örn. farlar) satın alarak Murat 131 şasisi üzerine yerleştirip uyarladı. Yeni Kuş Serisi, Ocak ayında tanıtıldı ve satışa sunuldu.[14] Şahin ve Doğan modelleri, biraz daha lüks olan Doğan modelindeki çeşitli üst sınıf donanım seçenekleri dışında neredeyse görsel olarak aynı kaldı. Yeni farlar, etrafını saran üçgen köşe ışıkları ile geniş ve kare şeklindeydi. Izgara, siyah plastikten bir dizi ince dikey çapraz çubuğa sahiptir ve Doğan'da ızgaranın üst kısmında gövde renginde öğeler yer almaktaydı. Doğan modelinde ek olarak alttan torpidolu göğüs bulunmaktaydı.[15][16] Yeni Kuş Serisi, önceki Murat 131'de kullanılan 1.6 L motor ile 4 ileri ve opsiyonel olarak 5 ileri manuel şanzımanla geliyordu. 4 ileri şanzımana sahip Şahin ve Kartal modellerinde vites kolu ön göğüs üzerinde bulunmaktaydı. Ayrıca Murat 131 ibaresi de tamamen çıkarıldı.[17]
Şahin ve Kartal modelleri, sınırlı üretim olarak 1.93 litrelik endirekt püskürtme sıralı 4 silindir Lancia dizel motoru ile geliyordu.[18] Dizel motorlu Şahin ve Kartal, motorun ağır ve verimsiz oluşu, yüksek fiyatı nedeniyle fazla tercih edilmedi ve 1990 yılında üretimden kalktılar. Daha sonraki yıllarda benzinli modellere sahip kullanıcılar, araçlarını Audi 1.6 (CY) veya Isuzu 1.7 Circle-L (4EE2) turbo dizel motorlarıyla donatmıştır. 1988 yılında bir dizel Şahin, benzinli Şahin ve Serçe'nin anahtar teslim fiyatlarının toplamıyla alınabiliyordu.[19]
1990 yılından itibaren Şahin ve Kartal'da 5 ileri şanzıman standart hale geldi ve yeni jant kapakları kullanılmaya başlandı.[20] Aynı yıl Doğan ve Kartal'ın yıldız jant, yan çıtalar, elektrikli ön cam, merkezi kilit, sis farları, far yıkama sistemi, farklı döşeme ve klima opsiyonu gibi daha lüks donanımlara sahip L modeli tanıtıldı.[21] Yine bu modellerde elektronik ateşlemeli motor bulunuyordu. 1992'de bu modeller yerini Tempra'da kullanılan 1.6 L SOHC motora ve arkada üçüncü bir stop lambasına sahip kısa bir süre üretilen SL'e bıraktı.[22]
Kuş Serisi, Türkiye dışında 1991 yılında Mısır'da Nasr otomobil şirketi ortaklığı ile montajına başlandı.[23]
1993 yılında makyajlanan Kuş Serisi, genel olarak BMW 3 Serisi E30'dan alınan yan aynalar ve doğal renkli sinyal lambaları ile dikkat çekiyordu. Şahin ve düz Kartal modelleri yenilenen jant kapakları ve logo hariç pek bir yeniliğe sahip olmazken, SL modellerinin yerini alan Doğan ve Kartal SLX modelleri, yeni koltuklar, arka koltuk başlıkları, yenilenen yükseklik ayarlı direksiyon, yeni göstergeler, gövde rengi tampon, far çıtaları ve aynalar ile büyük "T" logosuna sahip ızgara ve alaşım jantlar kullanılmaya başlanmıştır.[24][25][26][27][28] Doğan SLX'lerde ise ek olarak içten vidalı çizgili arka lambalar bulunmaktaydı. Ek olarak Doğan ve Kartal S olmak üzere SLX temelli daha ucuz ve düşük donanımlı modeli piyasaya sürüldü. Bu modellerde SLX'in aksine tampon ve aynalar boyasızdı, üçüncü stop lambası, sis farı ve far yıkama bulunmamaktaydı.
1995 yılında Şahin ve düz Kartal modelleri de aynı şekilde yenilenerek 1.6 L SOHC motor, yeni direksiyon, yeni koltuklar ve devir saatine sahip yeni göstergelere kavuştu. Yenilenen Şahin S adını aldı. Doğan ve Kartal SLX'te ise 1995'te hidrolik direksiyon kullanılmaya başlandı ve 1996 yılında yeni yüksek orta konsola sahip oldu.
1995 yılından itibaren, akaryakıt fiyatlarının artmasıyla, LPG yakıt sistemli modeller başlangıçta taksi şoförleri için üretilmiş, zamanla sivil kullanıma da açılmıştır.
1997 yılında yapılan son bir makyajla bu kez 1.4 L SOHC karbüratörlü (72 bg) veya 1.6 litre (80 bg) püskürtmeli benzinli motor ile geliyordu. Aerodinamik yan aynalar, tamamen yenilenen iç döşeme, metalik renk seçeneği (metalik gri[29] ve barok kırmızı.[30]) ve güncellenen farlar da donanım özellikleri arasındaydı ve tüm modellerde büyük "T" logolu ızgara ve hidrolik direksiyon standart hale geldi.[31] Tipo Due (Fiat Tipo-Tempra-Alfa Romeo 145-Lancia Delta-Dedra) platformunda kullanılan 1.6 litre tek noktadan püskürtmeli motorda katalitik konvertör de bulunmaktaydı ve bu sayede Euro 93 Çevre Normu'na uygun hale geldi. 1.4 L motor ise Şahin 1.4'lerde mevcut olup pek rağbet görmemesi nedeniyle satışları düşük kaldı ve 1999'da enjeksiyonlu hale getirilerek 1.4 ie adını aldı.
1998 yılında Kartal'ın 5 kapılı panelvan Kargo modeli piyasaya çıktı.[32] Kartal Kargo, iki koltuklu ve arka sac pencereli olup 600 kg yük taşıyabiliyordu. Siyah plastik bir iç döşemeye sahip olsa da standart olarak hidrolik direksiyona sahipti. Bu model çok ilgi görmeyip ağırlıklı olarak PTT gibi kamu kuruluşları tarafından kullanıldı ve 1999'da yerini Fiat Doblo'ya bıraktı. Yine bu dönemde Kartal'ın Mısır pazarı için yedi kişilik bir modeli üretildi.[33]
1999 yılında donanım sayısı düşürülerek Şahin 1.4 ve 1.6 ie donanımları ve Kartal düz Kartal ile 1.6 ie donanımları[34][35] ile sunulurken Doğan ise yalnızca 1.6 ie donanımı ile sunuldu. Bu değişiklik ile basitleştirilmiş kapaklı jantlar bulunurken tüm modeller enjeksiyonlu hale getirildi.[36] 2000 yılında yapılan bir yenilik ile Şahin ve Doğan'ın depo kapağı sol tarafa alınarak aracın bagaj hacmi genişletildi. Bu modeller "Kartal kesmesi" olarak da adlandırılmaktadır. 2003 sonrası ihracat pazarlarında tekrar orijinal depo kapağına dönüldü. Aynı zamanda Tofaş logoları kuş logoları ile değiştirildi ve yeni bir direksiyona sahip oldu.
Kuş Serisi, önde uzunlamasına motor yerleşimi, ön tekerleklerde MacPherson süspansiyon sistemi ve arkada hareketli aks ile arkadan itiş platformuna sahipti. Büyük ölçüde düşük fiyat, sağlam tasarımı ve düşük bakım maliyetleri nedeniyle 1980'ler ve 1990'lardaki yüksek popülaritesi sayesinde büyük bir satış başarısına sahipti. Bununla birlikte, sahip olduğu tasarım, şanzıman, yakıt deposu ve şaft tüneli çok yer kapladığı için çok sıkışık bir yolcu bölmesine neden olmaktaydı. Yine 1970'lerin ortalarında bir İtalyan binek aracı olarak köklerinden dolayı tasarım, ABS, hava yastıkları ve çekiş kontrolü dahil olmak üzere çeşitli güvenlik ekipmanı standartlarından yoksundu.[37]
Kuş Serisi, Türkiye'nin AB Gümrük Birliği'ne girmesinin ardından 1990'ların ortalarında modern ithal arabaların pazarı doldurması, zamanla Türkiye'de üretilen otomobillerin Avrupa egzoz emisyon standartlarına uygun olarak üretilmeye başlanması ve tasarımlarının muadillerine göre eskimeleri nedeniyle azalan popülaritesi sonucu satışları düşmeye başladı. Daha yakın zamanlarda, çoğu Kuş Serisi araç benzin fiyatları arttıkça ve arabaları değiştirilmemiş haliyle finansal olarak olanaksız hale getirdikçe sonradan LPG'li hale getirildi. Türkiye'nin devam eden Avrupa Birliği'ne giriş müzakereleri ve ardından uygulanan yönetmelikler nedeniyle taksi kullanımına uygun görülmeden önce Türkiye'nin taksi pazarını da domine etmekteydi.[38] 1993 yılında Kuş Serisi toplam 95.402 adet satış rakamı ile Türkiye'deki satılan araçların %38,8'ini oluşturmaktayken[39] 2001 yılında bu oran %4,1'e kadar düştü.[40]
Kuş Serisi'nin üretimine Haziran 2002 tarihinde genel olarak son verildi.[40] Taksicilerin talebi üzerine özel sipariş olarak üretilen modellerinde Temmuz 2003 tarihinde sona ermesiyle Kuş Serisi Türkiye pazarından çekildi[41] ve yerini Fiat Albea ve Palio'ya bıraktı. Mısır ve Azerbaycan pazarı için üretim 2006 yılına kadar devam ederken Mısır'daki üretimi ise 2009'da[23] ve Etiyopya'daki DOCC modelinin üretimi 2010 yılında sona erdi.[42]
İkinci nesil Kuş Serisi birçok farklı modelde üretilmiştir.
Notlar: D: Dizel; S: Süper; L: Lüks; SL: Süper Lüks; SLX: Süper Lüks Ekstra; ie: Enjeksiyon anlamına gelmektedir.
Model | Motor | Kod | Hacim | Silindir | Valf | Yakıt sistemi | Güç @ d/dak | Tork @ d/dak | 0–100 km hızlanma | Azami hız | Şanzıman | Yıllar |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Benzinli motorlar | ||||||||||||
Şahin 1.4 | 1.4 L | 131.F4.016 | 1.372 cc | I4 | SOHC 8v | Karbüratör | 82 hp (61 kW; 83 PS) @ 5500 d/dak (SAE) | 106 N·m (78 lbf·ft) @3500 d/dak (SAE) | 13,5 sn | 162 km/s | 5 ileri manuel | 1997-1999 |
Şahin 1.4 ie | 131.F5.016 | Tek noktadan enjeksiyon | 82 hp (61 kW; 83 PS) @ 5500 d/dak (SAE) | 106 N·m (78 lbf·ft) @3500 d/dak (SAE) | 13,5 sn | 162 km/s | 1999-2002 | |||||
Şahin | 1.6 L | 131.A1.016 | 1.585 cc | OHV 8v | Karbüratör | 84 hp (63 kW; 85 PS) @ 5250 d/dak (SAE) | 122 N·m (90 lbf·ft) @3250 d/dak (SAE) | 13,9 sn | 160 km/s | 4/5 ileri manuel | 1988-1992 | |
Kartal | ||||||||||||
Doğan | 5 ileri manuel | 1988-1990 | ||||||||||
Doğan L | 131.A2.016 | 1990-1992 | ||||||||||
Kartal L | ||||||||||||
Şahin | 1993-1994 | |||||||||||
Kartal | ||||||||||||
Şahin S | 131.D2.016 | 1.581 cc | SOHC 8v | 92 hp (69 kW; 93 PS) @ 5500 d/dak (SAE) | 123 N·m (91 lbf·ft) @3250 d/dak (SAE) | 13,2 sn | 165 km/s | 1995-1999 | ||||
Kartal | ||||||||||||
Doğan SL | 131.D1.016 | 96 hp (72 kW; 97 PS) @ 5800 d/dak (SAE) | 132 N·m (97 lbf·ft) @3250 d/dak (SAE) | 13,1 sn | 170 km/s | 1992 | ||||||
Kartal SL | ||||||||||||
Doğan SLX | 1993-1997 | |||||||||||
Kartal SLX | ||||||||||||
Doğan S | 1993-1999 | |||||||||||
Kartal S | ||||||||||||
Doğan SLX 1.6 ie | 131.F3.016 | Tek noktadan enjeksiyon | 96 hp (72 kW; 97 PS) @ 5500 d/dak (SAE) | 125 N·m (92 lbf·ft) @3000 d/dak (SAE) | 13,1 sn | 170 km/s | 1997-1999 | |||||
Kartal SLX 1.6 ie | ||||||||||||
Kartal HD | 1999-2002 | |||||||||||
Şahin 1.6 ie | ||||||||||||
Doğan 1.6 ie | ||||||||||||
Kartal 1.6 ie | ||||||||||||
Dizel motorlar | ||||||||||||
Şahin D | 1.9 L | 149.A1.016 | 1.929 cc | I4 | SOHC 8v | Tek noktadan enjeksiyon | 73 hp (54 kW; 74 PS) @ 4600 d/dak (SAE) | 121 N·m (89 lbf·ft) @2200 d/dak (SAE) | sn | km/s | 5 ileri manuel | 1989-1991 |
Kartal D |
Kuş Serisi, 1977-2002 yılları arasında toplam 1,26 milyon adet üretilmiş olup Türkiye'nin en çok üretilen ve satılan binek otomobil unvanına sahiptir.[2]
Yıl | Şahin | Doğan | Kartal | Yıl | Şahin | Doğan | Kartal |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1977 | 20.622 | - | - | 1990 | 37.593 | 26.000 | 21.797 |
1978 | 19.426 | - | - | 1991 | 41.993 | 28.689 | 21.073 |
1979 | 21.656 | - | - | 1992 | 56.610 | 45.532 | 23.173 |
1980 | 12.350 | - | - | 1993 | 74.720 | 67.793 | 27.647 |
1981 | 8.721 | 881 | 3.279 | 1994 | 50.243 | 42.109 | 11.879 |
1982 | 6.881 | 6.278 | 1.545 | 1995 | 39.481 | 23.662 | 15.167 |
1983 | 10.390 | 6.583 | 3.564 | 1996 | 23.357 | 18.524 | 11.562 |
1984 | 14.889 | 7.634 | 4.349 | 1997 | 33.944 | 21.650 | 13.874 |
1985 | 12.988 | 9.234 | 6.836 | 1998 | 31.525 | 10.630 | 12.433 |
1986 | 17.375 | 14.129 | 8.947 | 1999 | 19.382 | 4.858 | 12.433 |
1987 | 20.968 | 20.998 | 11.585 | 2000 | 20.775 | 9.774 | 14.267 |
1988 | 20.975 | 21.264 | 15.109 | 2001 | 8.349 | 1.063 | 1.005 |
1989 | 22.342 | 18.564 | 17.654 | 2002 | 3.121 | 8 | 4 |
Kuş Serisi, Türkiye dışında 1991 yılında Mısır'da Nasr otomobil şirketi ortaklığı ile montajına başlandı.[23] Bu tarihten önce Kuş Serisi Mısır pazarına ithal olarak girmekteydi.[43] Kartal'ın 2003 yılında üretimden çıkarılmasına ve sonunda Doğan'ın yerini Şahin 1400 S ile 1600 SL'e bırakmasına rağmen, Türkiye pazarındaki modelleriyle aynı değişikliklere uğradı. Nasr tarafından üretilen Şahin'de 1,6 litre püskürtmeli motor bulunuyordu. Üretim kademeli olarak Mısır'a kaydırıldı ve yerel olarak üretilen parçaların oranı 2006 yılına kadar %45'e ulaştı.[44] 2006 yılından sonra Tofaş, Şahin'in gövde parçalarını CKD olarak Mısır'da Nasr otomobil şirketine sattı. Şahin'in üretimi 2009 yılında Nasr şirketinin kapanmasıyla sona erdi.[23][45]
2006 yılında Hollanda temelli bir firma olan Holland Car, Etiyopya'da bir otomobil montaj tesisi kurdu ve Tofaş'tan CKD kitleri satın aldı.[2] Holland Car DOCC adını alan Şahin, Etiyopya'da üretilen ilk otomobil olup[2] 2010 yılına kadar sınırlı sayıda üretildi.[42][46] Yerini Çin'den gelen aynı boyutlarda çağdaş sedan modelleri aldı.
Kuş Serisi, Türkiye pazarında satılmasının yanı sıra Azerbaycan, Gürcistan, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Suriye, Tunus, Libya, Makedonya ve Çin olmak üzere birçok ülkeye de ihraç edildi.[40][41][43][47] Aynı zamanda KKTC pazarı için de sağdan direksiyonlu modelleri üretilmiştir.
Kuş Serisi, üretildiği dönem boyunca çeşitli kamu kurumları ve diğer kuruluşlar tarafından yaygın olarak kullanıldı.
Şahin modeli, 1990'lardan 2000'li yılların ortalarına kadar Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından çoğunlukla rütbeli personel olmak üzere rakibi Renault 12 Toros ile birlikte ekip otosu olarak kullanıldı. Bunun dışında Azerbaycan Devlet Yol Polisi tarafından da kullanıldı. Kartal modeli ise Jandarma Genel Komutanlığı tarafından tercih edildi. 2000'li yıllarda Kuş Serisi, Toros ile birlikte genel polis ve jandarma hizmetinde yerini Fiat Doblo ve Ford Transit Connect'e, trafik hizmetlerinde de ise Renault Mégane, Toyota Corolla ve Hyundai Accent gibi araçlara bıraktı. Kuş Serisi, bunun yanı sıra belediye zabıtası, adliye ve çeşitli diğer kamu kurumları tarafından da kullanıldı.
Kuş Serisi'nin sahip oldukları geniş iç mekan hacmi sayesinde taksi modelleri de üretilmiştir.[48][49] 1995 yılından itibaren LPG seçeneği sunuldu. 2000'li yıllara kadar Kuş Serisi, Türkiye'deki taksi pazarının büyük çoğunluğunu elinde tuttu.[38] Bunun dışında Azerbaycan, Gürcistan[50] ve Mısır'da da taksi olarak kullanıldı. Kuş Serisi'nin taksi modellerinin üretimi Temmuz 2003 tarihinde sona erirken,[41] 2000'lerden itibaren yerini Fiat Siena ve Albea ile Hyundai Accent'e bıraktı.
1993 yılında Kartal'ın özel ambulans modeli üretilmiştir.[51] Kartal Kargo ise sınırlı bir şekilde PTT tarafından kullanıldı.
Murat 131 Şahin ise çeşitli ralli etkinliklerinde ralli aracı olarak kullanıldı.
Wikimedia Commons'ta Tofaş Kuş Serisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Tofaş otomobilleri zaman çizelgesi, 1971–2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tür | 1970'ler | 1980'ler | 1990'lar | 2000'ler | 2010'lar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | |
Küçük sınıf | Murat 124 | Serçe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uno | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alt orta sınıf | Murat 131 | Murat 131 Şahin / Doğan / Kartal | Şahin / Doğan / Kartal | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tempra | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tipo |