Sosyal sürdürülebilirlik, sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir gelişmeye farklı yaklaşım yollarının en az tanımlanmış ve en az anlaşılmış olanıdır. Sosyal sürdürülebilirlik, kamu diyaloğunda ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe göre çok daha az ilgi görmüştür.

Sürdürülebilirliğe yönelik birkaç yaklaşım vardır. Çevresel sürdürülebilirlik, ekonomik sürdürülebilirlik ve sosyal sürdürülebilirlik üçlüsünü oluşturan ilk model, sürdürülebilirliğe yönelik olarak en yaygın kabul gören modeldir. Bu yaklaşımdaki "sosyal sürdürülebilirlik" kavramı, sosyal eşitlik, yaşanabilirlik, sağlık eşitliği, toplum gelişimi, sosyal sermaye, sosyal destek, insan hakları, işçi hakları, yerleşme, sosyal sorumluluk, sosyal adalet, kültürel yeterlilik, toplumun "resilience"i, ve insan adaptasyonu gibi konuları içine alır.

İkinci, daha yeni bir yaklaşım, sürdürülebilirliğin tüm alanlarının sosyal olduğunu göstermektedir: ekolojik, ekonomik, politik ve kültürel sürdürülebilirlik dahil. Bu sosyal sürdürülebilirlik alanlarının tümü sosyal ve doğal arasındaki ilişkiye bağlıdır. "Ekolojik alan", doğal çevrenin içinde insanın yerleşik durumu olarak tanımlanır. Bu açıdan sosyal sürdürülebilirlik tüm insan faaliyetlerini kapsamaktadır.^[3] Sadece ekonominin, çevrenin ve toplumsal alanın odaklanmış kesişimi ile ilgili değildir.^[4] (Venn şemasına ve Sürdürülebilirlik Halkaları diyagramına bakınız).

Tanımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Avustralya Sosyal Hizmetler Konseyi'ne (WACOSS) göre: Resmi ve gayri resmi süreçler, sistemler, yapılar, ilişkiler, mevcut ve gelecek nesillerin sağlıklı ve yaşanabilir topluluklar oluşturma kapasitesini aktif olarak desteklediği zaman "sosyal sürdürülebilirlik" gerçekleşmektedir.^[5][6] Sosyal açıdan sürdürülebilir topluluklar eşitlikçi, çeşitli, bağlantılı ve demokratiktir ve iyi bir yaşam kalitesi sağlar.

Başka bir tanım, yer-temelli yenilik konusunda uzmanlaşmış İngiltere merkezli bir sosyal girişim olan Social Life tarafından geliştirilmiştir.^[6] Sosyal sürdürülebilirliği, insanların yaşadıkları ve çalıştıkları yerlerden neye ihtiyaç duyduklarını anlayarak, refahı destekleyen sürdürülebilir ve başarılı yerler yaratma süreci olarak tanımlarlar. Sosyal sürdürülebilirlik, fiziksel alemin tasarımını sosyal dünyanın tasarımı ile birleştirir - sosyal ve kültürel yaşamı destekleyen altyapı, sosyal olanaklar, vatandaş katılımı sistemleri ve insanlar için mekanlar ve gelişmek için alanlar.^[7]

Boyutlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Social Life", sosyal sürdürülebilirlik için dört boyutu olan bir çerçeve geliştirmiştir: olanaklar ve altyapı, sosyal ve kültürel yaşam, ses ve etki ve büyüme alanı.^[7][8]

Nobel Ödülü sahibi Amartya Sen sosyal sürdürülebilirlik için aşağıdaki boyutları vermektedir:^[9]

• Eşitlik - toplum tüm üyelerine, özellikle de toplumun en yoksul ve en savunmasız üyelerine eşit fırsatlar ve sonuçlar sağlar
• Çeşitlilik - toplum çeşitliliği teşvik eder ve destekler
• Birbirine Bağlı/Sosyal Uyum - Toplum, resmi, gayri resmi ve kurumsal düzeyde toplum içinde ve dışında bağlantılılığı destekleyen süreçler, sistemler ve yapılar sağlar
• Yaşam kalitesi - toplum, temel ihtiyaçların karşılanmasını sağlar ve birey, grup ve toplum düzeyindeki tüm üyeler için iyi bir yaşam kalitesini teşvik eder (örneğin sağlık, barınma, eğitim, istihdam, güvenlik)
• Demokrasi ve yönetişim - toplum demokratik süreçler ve açık ve hesap verebilir yönetişim yapıları sağlar.
• Olgunluk - birey, daha geniş sosyal özellikler (örneğin iletişim stilleri, davranış kalıpları, dolaylı eğitim ve felsefi keşifler) yoluyla istikrarlı büyüme ve iyileştirme sorumluluğunu kabul eder.

Ayrıca, gelecek nesillerin yeteneklerinden ödün vermeden mevcut insanların yeteneklerini destekleyen gelişme olarak görülebilen Sürdürülebilir İnsani Gelişme'den bahsedebiliriz.^[10] İnsani gelişme paradigmasında, gelirin sosyal harcamaları ve sonuçta refahı artırmanın bir aracını temsil ettiği gibi çevre ve doğal kaynaklar da daha iyi yaşam standartlarına ulaşmanın bir yolunu oluşturmalıdır.^[11]

Sosyal sürdürülebilirliğin farklı yönleri genellikle sosyal açıdan sorumlu yatırımda (SRI) ele alınmaktadır. Halka açık şirketleri değerlendirmek için SRI fonları ve endeksleri tarafından yaygın olarak kullanılan sosyal sürdürülebilirlik kriterleri şunları içerir: topluluk, çeşitlilik, çalışan ilişkileri, insan hakları, ürün güvenliği, raporlama ve yönetişim yapısı.^[12][13]

Son zamanlarda tasarım, sosyal sürdürülebilirliği sağlamak için kilit bir stratejik araç olarak tanımlanmıştır.^[14]

Başvuru ve Doğrulama[değiştir | kaynağı değiştir]

BM İş Dünyası ve İnsan Hakları Rehber İlkeleri, ülkelerin “insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı duyma, koruma ve yerine getirme” yükümlülüğüne sahip olduğunu ve ticari işletmelerin yürürlükteki tüm yasalara uymaları ve insan haklarına saygı göstermeleri gerektiğini belirtmektedir.^[15] Mal ve hizmetlerin hem üretimi hem de satın alınması bu uluslararası ilke ve yasaların karşılandığını doğrulayacak şekilde belgelenmelidir.^[16]

BM Yol Gösterici İlkeleri, şirketlere insan hakları meseleleriyle etkileşimlerini nasıl rapor edeceklerini öğreten bir raporlama çerçevesi de içermektedir.^[17] Buna ek olarak Free2Work, Küresel Raporlama Girişimi ve İş ve İnsan Hakları Kaynak Merkezi25 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gibi kaynakların tümü, kurumsal açıklamalar ve sosyal sürdürülebilirlikte performans hakkında bilgi sağlar.^[18][19] Uluslararası tanınmış ve akredite edilmiş kuruluşların sertifikaları, ürün ve hizmetlerin sosyal sürdürülebilirliğinin doğrulanmasına yardımcı olmak için mevcuttur. Orman Yönetim Konseyi (kağıt ve orman ürünleri) ve Kimberley Süreç Sertifikasyon Şeması (elmas) bu tür organizasyonlara ve girişimlere örnektir.^[20][21]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]