Mazıdağı
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Mardin
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Mustafa Görmüş[1]
• Belediye başkanı	Mustafa Görmüş (Kayyım)
Yüzölçümü
• Toplam	869 km²
Rakım	1.030 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	35,757
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	47700
İl alan kodu	0482
İl plaka kodu	47
Resmî site Kaymakamlık

Mazıdağı Mardin'in bir ilçesidir.

Tarihçe ve Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Şamrah eski adıyla bilinen Mazıdağı ilçesi, geçmişte Diyarbakır-Şam güzergahında canlı bir merkez oldu hep. İlçenin tarihi Sümerlere kadar gerilere gitmektedir. İlçenin Asur ve Urartular döneminde, M.Ö 2500'lü yıllarda adı İsala olarak geçer. Şam-Mardin ve Şam-Diyarbakır üçgeninde olmasından dolayı Samraj olarak adlandırılmaktaydı. Daha sonra Şamrah ve en son Mazıdağı olarak değişmiştir. Mazıdağı ilçesi, 9 Haziran 1937'de kurulmuştur. Şamrah, bu tarihe değin Savur ve Derik ilçelerine bağlı bir bucak merkezi idi.

İlçede taş Devrinden günümüze kadar gelebilen Awrihan mağaraları bulunmaktadır. 150 metrelik bir tepenin üstünde bulunan Dermetinan Kalesi, Sultan Şeyhmus, Pir Hattap türbeleri ilçenin önemli ziyaret yerleridir. Kervanların konaklama amacıyla kullandıkları Arıköy'de bir "han" bulunmaktadır. İlçenin batısında Şamrah Kalesi namıyla anılan kalenin yanı sıra Gümüşyuva Köyünde Bizanslılar tarafından bulunup işletilen gümüş madeni ve bu madenin muhafazası için yapılan kale ve müstahkem yerler, aynı yerde bulunan kilise kalıntıları, tarihi bir nitelik taşımaktadır. Sisan mezrasında Sasanilere ait olduğu tahmin edilen bir kilise ve yerleşim yeri bulunmaktadır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Mazıdağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümünde Mardin ilinin 47 km kuzeybatısında,1030-1090 metre yükseklikte ve adını aldığı dairesel dağlar serisinin orta yerindeki düzlükte kurulmuştur. Kurak mevsim şartlarının hüküm sürdüğü Mazıdağı'nda Karaçay hayati bir önem taşımaktadır. İlçe yüzölçümü 869 km²'dir. Artuklu, Derik ve Kızıltepe ilçeleriyle komşudur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 yılı Genel Nüfus Sayımına göre ilçenin nüfusu 36.747'dir. Mevcut nüfusun %45'i şehir merkezinde geriye kalan %55'i ise kırsal kesimde yaşamaktadır. 2012 itibarıyla merkez ilçe dışında ilçeye bağlı belde belediyesi bulunmamaktadır.

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İlçeye bağlı 53 mahalle vardır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel olarak tütüncülük, arıcılık, bağcılık, kümes hayvancılığı ilçenin başlıca geçim kaynaklarıdır. Eskiden beri el sanatlarının önemli bir ekonomik değer olduğu ilçede, bu faaliyetlerin yeniden canlandırılması amacı ile çalışmalar devam etmektedir. Fosfat tesisleri yörenin can damarlarından biridir. İlçe merkezinin 17 km kuzeybatısındaki fosfat yataklarının 1976 yılından sonra işletilmeye başlanması ile önemli bir istihdam alanı potansiyeline kavuşmuştur. Fakat 1994 yılında zarar ettiği gerekçesiyle kapatılmıştır.^[23] Atıl durumuna düşen fabrika 2011 yılında özelleştirme kapsamında TMC adı altında Cengîz ve Ciner holding ortaklığına verildi. Daha sonra Ciner holding ortaklıktan ayrıldı ve fabrika Cengiz holdinge devredildi. Cengiz holding bünyesindeki ETİ Bakır A.Ş'ye bağlı fabrika, fosfat üretimi ile başlayıp sonra gübre üretimine de geçti. 2020 itibarıyla gübre, asit vb. ürünler üretmektedir.^[23] Burada siyanürle altın çıkarıldığı da iddia edilmiştir, ancak bu konuda resmi bilgi yoktur.^[24] Fabrikada 2020 yılında 1400 personel çalışmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]} 2021 yılında açılan Diyarbakır - Mazıdağı İltisak Hattı aracılığıyla tesisin Fevzipaşa-Kurtalan demiryoluyna bağlantısı sağlanmıştır.

Mazıdağı ilçesi fosfat yatakları Türkiye'nin fosfat yataklarının %86'sını oluşturmaktadır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe, ulaşım koşulları bakımından uygun bir konuma sahiptir. Derik ilçesine 24 km, Mardin iline 50 km ve Diyarbakır iline ise 72 km'lik asfalt yollarla bağlanmıştır. İlçeyi köylerine bağlayan yollar mevcuttur ve KÖY-DES programı kapsamında kötü olan yolların standardını yükseltme çalışmalarına son yıllarda hız verilmiş bulunmaktadır. İlçedeki fosfat tesisinin 2021 yılında demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. Ancak bu hatta sadece yük taşımacılığı yapılmaktadır.

Diğer Bazı Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

• İlçe merkezi nüfusu (2007): 10.297
• Köyler nüfusu(2007): 20.838
• Toplam ilçe nüfusu(2018): 35.757
• Köy sayısı: 49
• Mezra sayısı: 20
• Yolu olan köy sayısı: 49
• Elektriği olan köy sayısı: 49
• Suyu yeterli olan köy sayısı: 34
• Suyu yetersiz olan köy sayısı: 15
• Suyu olmayan köy sayısı: -
• Dernek sayısı:9
• Kooperatif saysı:5

Nüfus bilgileri Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nden (ADNKS) alınmıştır.

Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Eylül 2016'da "PKK-KCK'ya yardım ve destek verdiği gerekçesiyle 14 Temmuz tarihinde görevinden uzaklaştırılan belediye başkanı Necla Yıldırım'ın yerine 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kaymakam Halit Benek kayyum olarak atandı.^[25]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Mardin ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kaymakamlık19 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Basında Mazıdağı