Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

IV. Pietro Candiano
Pietro Candiano arması
Venedik Cumhuriyeti Doçesi (22.) Doge di Venezia
Hüküm süresi	959-976 (yak. 17 yıl)
Önce gelen	III. Pietro Candiano
Sonra gelen	Pietro Orseolo
Doğum	Venedik
Ölüm	11 Ağustos 976 Venedik
Defin	Santi Ilario e Benedetto Manastiri, Venedik
Eş(ler)i	Giovanniccia Candiano (961'e kadar) Valdrade de Toscane (966-976)
Babası	III. Pietro Candiano
Annesi	Arcielda Candiano

.

IV. Pietro Candiano (d. ? Venedik - ö. 11 Ağustos 976, Venedik), 959 – 11 Ağustos 976 döneminde Venedik Cumhuriyeti "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 22'inci dükadır. 959'da Venedik'i kurduğu bir ordu ile istila edip babası Doçe III. Pietro Candiano'yu dukalık tahtından feragat ettirdikten sonra toplanan Halk Asemblesindeki seçimden sonra 959'da tahta çıktı. Takriben 17 yıl süren Venedik Cumhuriyeti "Doçe"'lik saltanatından sonra 11 Ağustos 976'da Venedik'te öldü.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğumu, gençlik yılları ve sürgünlük[değiştir | kaynağı değiştir]

Pietro Candiano Venedik'te sonradan Venedik Doçesi olan babası III. Pietro Candiano ile eşi Arcielda Candiano'nın büyük oğlu olarak doğdu.

Babası Doçe III. Pietro Candiano, büyük oğlu olan genç Pietro'nun cumhuriyetin politik yönetimine katılmasını ve babası ölünce iktidar gücünün kalıtsal olarak oğluna geçmesini istemekteydi. Bunu uygulamak için babası Venedik Cumhuriyetinin İX. yüzyılın sonuna kadar devam eden eski geleneklerine uyarak oğlu Pietro'tyu Doçelik ortağı olarak bir törenle taç giydirdi. Fakat babası Venedik halkının geleneksel olarak kalıtsal düklük sisteminden nefret ettiğini de bilmekteydi. Bunun için oğlu Piyetro'yu devlet yönetimi başına atanmasını güya halkın isteklerine göre yaptığını herkese telkin edip inandırdı ve bu Venedik halkının ve devlet ileri gelenlerinin şok reaksiyonu göstermemelerinden açıkça anlaşılmaktadır. Bu gelişmenin tarihinin Mart 958'den önce olduğu kabul edilmektedir, çünkü eldeki belgelerden 958'de baba-oğul Venedik tuz tekelini ele geçirmek için devlete ait tuzlalarını imtiyazlı olarak işletilmesini ele geçirmekle meşguldüler ve bu da halk arasında onlara karşı negatif reaksiyon yaratmıştı.

Ortak devlet idarecisi olmak genç Pietro'yu babasından sonra cumhuriyetin en güçlü kişisi yapmıştı. Ama Pietro gayet ihtiraslı ve pek sabırsız kişi idi. Cumhuriyetin siyasal gücünü hemen ve tek başına eline geçirmek istemekteydi. Pietro bu ihtirasında Frankların Lotheriyen Krallığına bağlı İtalya Kralı olan II. Berengario tarafından tetiklenip desteklenmekte idi. İtalya kralı, Alman Kutsal Roma İmparatoru olan I. Otto'nun İtalya üzerinde olan baskısını azaltmak ve İtalya Krallığı'nın Papalık Devleti üzerinde olan siyasi nüfuzunu genişletmek stratejisi gütmekte idi ve genç Pietro bu stratejisi destekleme. Venedik Doçesi olan III. Pietro Candiano, yani Pietro'nun babası, ise Venediğin İtalya anakarasında önemli arazileri yönetme çıkarlarını gözetmekle beraber Avrupa'da siyasi ortamın belirsizlikleri dolayısıyla daha tarafsız bir politika gütmeyi tercih etmekte idi. Oğul ile baba arasında çıkan bu sürtüşme giderek daha ciddi duruma geldi ve iki taraf birbirlerine rakip oldular.

Genç Pietro kendi stratejisini uygulamak amacı ile babası Doçe'yi tahtta indirmek hedefiyle ona karşı bir isyan halini alan bir devlet komplosu düzenledi. Genç Pietro taraftarlarına karşı babası Doçe'yi tutanlar arasında sokak kavgaları çıkmaya başladı. Babası Doçeyi tutan halk ekseriyette idi; çok geçmeden bu ekseriyet arttı ve Venedik sokaklarına hakim oldu. Genç Pietro yakalanıp tutuklandı ve babasını tutan ekseriyet halk tarafından idam edilmesi istenmeye başlandı. Fakat Babası Doçe III. Pietro oğlunu affetti ve idam edilmesi isteklerinin önüne geçti. Fakat Venedik'in ilerigelen politikacıları ve soyluları hatta dinsel adamları bile Doçe'yi tutan halk gibi genç Pietro'nun Venedik'te kalıp yaşaması aleyhindeydiler. Bu nedenle genç Pietro Venedik sınırlarından dışarı atıldı ve sona ermesi tarihi tespit edilmeyen sonsuz bir sürgüne gönderildi.

Genç Pietro beklenildiği gibi Lotheriyalı Frankların İtalya Kralı'na sığınmak zorunda kaldı. Önce İtalya Kralı II. Berengar'ın oğlu olan İvrea Kontu Guido'ya sığındı. Ivrea Kontu Guido genç Pietro'yu babası Kral II. Berengar'ın yanına götürdü ve genç Pietro sürgünlüğünü İtalya Kralı'nın misafiri olarak Lombardiya'daki başkentinde geçirmesini sağladı. Fakat gayet faal bir kişiliği olan genç Pietro sadece misafir olmakla yetinmedi. II. Berengar kendine karşı isyan bayrağını açan Spoleto ve Camerino Markizi Teobaldo'yi tepelemek için bir askerî harekâta geçtiği zaman genç Pietro da Berengar'ın yanında bir kurmay olarak bu harekâta katıldı. Bu askerî harekâtla Berengar Spoleto ve Camerino kalelerine ele geçirdi. Bu harekât sırasında genç Pietro aldığı askeri kararlar ve gösterdiği kaharamanlık dolayısıyla İtalya Kralı'nın gözüne girdi. Bu askerî harekâttan hemen sonra II. Berengar'ın Venedik Cumhuriyeti'nin Po Nehri deltasında hakimiyetine son vermek hedefi ile bir deniz seferi düzenledi. İtalya Kralığına ait 6 kadırgadan oluşan bir deniz filosu genç Pietro emrine verildi. Genç Pietro, Po Nehri deltasında "Pô de Primaro" kanalında demirli bulunan 7 Venedik kadırgasına saldırdı ve İtalya Kralı adına bu Venedik gemilerini eline geçirdi. Genç Pietro'nun bu kara ve deniz askerî harekâtlarında gösterdiği üstün başarılar ile İtalya Kralı'nın itimadını ve saygısını kazandı.

Faal bir genç olarak Pietro yine sürgünde boş kalmamayı tercih etti ve Venedik Doçelik tahtını kendi eline geçirmek için faaliyete geçti. Bu amacıyla yeni asker toplayıp etrafında bir ordu kurdu. Bu ordu ile Venedik'e saldırma planları yaptı ve bunun için İtalya Kralı'nın mali ve askeri desteğini sağladı. Genç Pietro 959'da yeni ordusu ile Venedik Cumhuriyeti'ne girdi ve ordusu Venedik şehrini eline geçirdi. Babası Venedik Doçesi III. Pietro Candiano'yu zorla tahtından feragat ettirdi. Venedik halkı feragat eden doçe yerine halk iradesini gösterip yeni bir doçe seçmesi gerekmekteydi. Bunun için yapılan Halk Asemblesi toplantısında isyancı Pietro İtalya Kralı yardımı ile ekseriyet oyları topladı ve babasının yerine beklenmedik bir şekilde Doçe seçildi. IV. Pietro Candiano adını alarak 22. Venedik Doçesi olarak doçelik tahtına çıktı. Babası III. Pietro Candiano öldürülmedi ve Venedik şehrinde kalarak bir inziva köşesine çekildi ve çok geçmeden kendi eceliyle öldü.

Doçelik dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

İV. Pietro Candiano Doçe olduktan hemen sonra aldığı ilk önemli karar Castello Başpiskoposu'nu kilise papazlık görevlerini para ile satma ile suçlayıp gözlerine mil çekilip kör edilmesi ve Hristiyan dini ve dinsel hiyerearsinden kovulmasını sağlamak oldu.

İV. Pietro doçelik tahtı eline geçebilmesi için Frank Lotheriyen İtalya Kralı'nın Venedik Cumhuriyeti'ne karşı tecavüzkar tutumuna ve bu tutuma Venedik Cumhuriyeti içinden de destek sağlanmasına bağlı idi. Fakat Doçe olunca IV. Pietro cumhuriyet içinde görev alan kişilerin cumhuriyet aleyhinde çalışmalarını önlemek istedi. Bunun için yeni bir ferman ile, cumhuriyeti'nin o zamana kadarki tarihinde ilk defa olarak, Venedik Cumhuriyeti'nde resmî görev alanların resmen cumhuriyete ve Venedik Dükü'ne sadakat yemini vermelerini gerekli yaptı.

Haziran 960'ta, genel olarak yeni Doçe seçmek için toplanan, Halk Assemblesini geleneklerden aykırı olarak yeniden toplantıya çağırdı. Bu Halk Assemblesi toplantısında Venedik Cumhuriyeti topraklarında esir ticareti yapılmasını yasaklayan yeni bir anayasal nitelikli bir kanun kabul edildi.

Yine Haziran 960'ta Bizans ile Venedik ilişkilerini düzenleme faaliyetine girdi. Bizans İmparatorluğu ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki ilişkiler babası III. Pietro Candiano'nun doçelik döneminde birdenbire kesilmiş ve bir çıkmaza girmişti. Bu ilişkileri düzeltmek için yeni Doçe İV. Pietro Candiano Grado Başpatriği Bono ve Cumhuriyet'in diğer yüksek ilerigelenlerinin desteği ile yeni bir Bizans-Venedik ilişkilerini düzenleyen "Constituto (Anayasa)" adlı bir anayasal kanun hazırlattı. Bu "Constituto" kanununda Venedik'in Doğu Roma İmparatorluğu'na bağlı ve onun bir parçası olan bir devlet olduğu tekrar kabul edilmekte idi. Ama bunun yanında ayni kanunda Venedik Cumhuriyeti'nin politik olarak imparatorluktan ayrı politik gücü olduğu ve bu devletin en üst yöneticisi olan Venedik Dükü'nünü otonom bir devlet idarecisi olduğu da açıkça belirtilmekte idi.

Daha önceki Doçe'lerden olan Orso'nun yayınladığı bir fermana göre kölelerin pazarlanması, özellikle erkek kölelerin ve Bizans İmparatorluğu topraklarına gönderilmesi için pazarlanması yasak adılmıştı. "Constituto" kanunu ile bu yasak tekrar daha da güçlendirilerek yenilendi. Bu yeni kanun aynı zamanda İtalya Krallığı tarafından Bavyera ve Saksonya'dan Bizans topraklarına gönderilmek için hazırlanan yazışma ve belgelerin Venedik'e ait arazilerden Venedik vatandaşları tarafından taşınmasını yasakladı. Bu yazışma ve belgeler genellikle köle pazarlamasına ait olduğu için böylelikle diğer devletlerin Venedik yasaklarına uymaları sağlanmak istenmişti. Fakat bu kanun Akdeniz'de ve Avrupa'da köle ticaretini ve kölelik belgeler ve yazışmalarını yasaklayıp durduramadı.

2 Aralık 967'de IV. Pietro Candiano Kutsal Roma Germen İmparatoru I. Otto'dan genellikle Venedik vatandaşları için bir seri ticaret imtiyazlar sağlayan bir ferman almayı başardı. Bu genel olarak Venedik vatandaşlarına verilen imtiyazlar olmakla beraber doçe şahsen ve doçenin ailesi ve yakın sülalesi bu imtiyazlardan özel olarak nemalandıkları belirtilmektedir.

Batıda Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu, özellikle imparatoru I. Otto ile Venedik'in yakın ilişkileri bu dönemde doğuda Bizans İmparatorluğu imparatoru olan I. İoannis'in hiç hoşuna gitmedi.

Bizans İmparatorluğu yakın geçmişte Abbasiler vasalları (Halep'teki Hamdaniler) ile Suriye'de savaş yapmış ve o zaman general olan Çimiskes bu savaşa yakından katılmıştı. Aralık 969'da I. İoannis Bizans İmparatoru olarak tahta çıktı. Önemli bir politik karar alarak eskiden Bizans'a ait olan Suriye'yi tekrar ele geçirmek için bir askeri sefer planlaması yapmaya başladı. Suriye Dört Halife Dönemi'nde Müslümanlar eline geçmişti ve İmparator planlar yapmaya başladığı zaman resmen Abbasiler Devleti halifesi Kadir yönetimi altında idi. Ama Suriye ve Filistin'in Akdeniz kıyıları büyük bir karmaşa içine girmişti. Abbasiler halifesi, Bağdat merkezli İran ve Irak'ta hakimiyet sağlayan İran ve Şii karakterli Büveyhoğulları'na bağlı idi. Suriye'de Şii Karmatiler kargaşalık çıkartmakta idiler. Abbasiler ordusu için toplanmış kölemen Türk asıllı askerler önce Sebük Tekin sonra Alptekin komutasında Büveyhoğulları'na karşı isyan haline girmişlerdi. Doğu Akdeniz kıyıları Mısır'da yerleşmiş olan Şii Fatımiler halifesi Aziz orduları tarafından 769'da ele geçirilmişti. Abbasiler ordusu isyancısı Alptekin Şam ve Suriye'nin içlerini elinde tutmaya çalışmakta idi. Müslümanların batı ile ticaretine sekte vurmak ve böylece onları daha da zayıflatmak için Bizans imparatoru I. İoannis, Venedik Cumhuriyeti'nin Müslümanlar ile (özellikle Fatımiler ile) ticaretini durdurmasını istedi. Eğer Venedikliler bu ticareti durdurmazlarsa (veya resmen durdurup gerçekte sistemik olarak Araplardan mal kaçırma faaliyetlerine girişirlerse) onlara karşı yaptırımlar uygulayacağını bildirip çok ciddi olarak Venedik'i tehdit etti. 971'de Doçe IV. Pietro Candiano Venedikli tüccarların Araplarla doğu Akdeniz'de ticaret yapmasını yasakladı. Bu Venedik ilerigelnleri ve dış ticarete bağlı olan alelade halk arasında Doçe'nin aleyhinde hoşnutsuzluk yarattı.

973'te Doçe IV. Pietro Candiano'ya devamlı destek sağlamış olan Kutsal Roma Germen İmparatoru I. Otto öldü. Yerine imparator olan II. Otto Almanya'da ortaya çıkan halk isyanları ile meşgul olmak zorunda kaldı ve İtalya sorunlarına eğilemedi. Bunu fırsat bilen ve Doçe'den hoşnutsuz olan Venedikli ilerigelenler ve alelade halk bir ayaklanma çıkarıp sokaklara döküldüler. Doçe IV. Pietro Candiano Palazzo Ducale'ye kaçtı. Halk onu orada tecrit ettiler ve Saray'da ölmesini sağlamak için sarayı ateşe verdiler. Bu saray yangını büyüyüp şehre yayıldı ve San Marco Bazilikası dahil, şehrin büyük bir kısmı bu yangından büyük zarar görüp birçok bina yanıp kül oldu. Doçe ve ikinci karısı Waldrada'dan olan yine Pietro adını taşıyan küçük oğlu bu yangında hayatlarını kaybettiler. Onların cesetlerini bulan halk bu cesetleri şehir mezbahasına attılar. Fakat çok geçmeden bu cesetler mezbahadan kurtarıldı ve "Sant'İlario Kilisesi"nde ölmüş bir Doçe'ye uygun olan bir mezara gömüldü.

Ölmüş Doçe'nin karısı olan Waldrada bu yangından kurtuldu. Venedik Asemblesi tarafından yeni doçe olarak seçilmiş olan I. Pietro Orseolo bu kadının yakın akrabası olan Kutsal Roma Germen İmparatoru'nun kızgısını Venedik'teki ayaklanmaya ve bunu ortaya çıkaranlara karşı çekmemek için kocasının geride bıraktığı mal mülkünü miras olarak eski Dogeressa'ya verdi. IV. Pietro'nun diğer oğlu olan Vitale de hayatta kaldı. Saksonya'ya kaçtı ve orada yeni seçilmiş Doçe'ye karşı bir hükümet darbesi planlayıp organize etmeye başladı.

Eşleri ve çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk evliliğini Giovanna Candiano ile yaptı. Bu evlilikten olan erkek çocuğu Vitale Katolik Kilisesi papazlık hiyeraşisine katıldı ve sonradan Grado Patriği oldu. Kız çocuğu ise ileride 25. Venedik Doçesi olacak Tribuno Memo ile evlilik yaptı. Yaklaşık 961'de IV. Pietro Candiano karısını itham ederek bu evliliğin geçersiz olduğunu saydırdı. Boşadığı karısının San Zaccaria Manastırı'na rahibe olarak girip orada kapatılmasını sağladı.

966de IV. Pietro Candiano Lombard asıllı Toskana Markizi Uberto ve Willa'nın kızı olan "Waldrada Lombardo" ile ikinci evliğini yaptı. Waldrada Alman Kralı ve Kutsal Roma İmparatoru I. Otto'nun yakın akrabası idi. Bu evlilik ile Venedik Doçesi IV. Pietro Candiano Kutsal Roma İmparetorluğu'ndan özel himaye görmeye başladı. Waldrada aynı zamanda İtalya Kralı'nın yakın akrabası olup Venedik Doçesi ile evlenme drahoması olarak o zaman Venedik anakarası arazilerinin kuzeyinde bulunan Treviso ve Fruili ile Ferrara ve civarlarındaki araziler Venedik Cumhuriyeti'ne devredildi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Venedik Cumhuriyeti
• Venedik doçeleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bu madde kısmen İtalyanca Wikipedia "Pietro IV Candiano" maddesi kaynaklıdır: [1] 22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta IV. Pietro Candiano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Norwich, John Julius (1999) A History of Venice. New York: Vintage Books, ISBN 0-679-72197-5 (İngilizce)
• da Mosto, Andrea (1983), Dogi di Venezia nella vita pubblica e privata. Floransa:A. Martello (İtalyanca)
• Dumler, Helmut (2001), Venedig und die Dogen. Düsseldorf:Artemis & Winkler ISBN 978-3538071162 (Almanca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Derosas, Renzo (1983) "Corner, Giovanni" maddesi, Dizionario Biografico degli Italiani Cilt:29 Yayıncı:Treccani la Cultura Italiana, Online:[2] 21 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)
• IV. Pietro Candiano Soyagaci "Foundation for Medieval Genealogy" websitesinde18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)