İbrahim Hakkı Paşa

İbrahim Hakkı Paşa
İbrahim Hakkı Paşa
Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911
Hükümdar	V. Mehmed
Yerine geldiği	Hüseyin Hilmi Paşa
Yerine gelen	Mehmed Said Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	1863; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	29 Temmuz 1918; Berlin, Alman İmparatorluğu
Bitirdiği okul	Mülkiye Mektebi

İbrahim Hakkı Paşa (d. 1863, İstanbul - ö. 29 Temmuz 1918, Berlin) V. Mehmed saltanatında 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911 tarihleri arasında bir yıl sekiz ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Meşrutiyet yıllarında Maarif ve Dahiliye Nazırlıkları yapan İbrahim Hakkı Paşa, 1910 yılında sadrazamlığın yanı sıra Hariciye ve Nafia Nezaretlerini de yönetmiş; Trablusgarp Savaşı sırasında istifa etmiştir. Devlet adamlığını sürdürürken çeşitli konularda ders kitapları da kaleme almıştır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1863 yılında İstanbul'da doğdu. Babası İstanbul Şehremaneti Meclis Reisi (Belediye Meclisi Başkanı) Sakızlı Mehmed Remzi Efendi'ydi.^[1]

1882'de Mülkiye Mektebi'ni bitirdi. 1884'te Mâbeyn-i Hümâyun tercümanı oldu. II. Abdülhamid'e polisiye romanlar çevirdi.^[2] Bir yandan da Hukuk ve Ticaret Mekteplerinde dersler verdi. 1894'te Babıâli Hukuk Müşavirliğine getirildi. 30 kadar diplomatik komisyonda başkan ve üye olarak bulundu. İkinci Meşrutiyet'in ilânından önce Girit ve Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderildi.^[2]

1908 yılında II. Meşrutiyet’in ilanından bir gün önce kurulan 7. Sait Paşa kabinesinde Maarif Nazırı, iki gün sonra kurulan Kıbrıslı Mehmed Kâmil Paşa kabinesinde Maarif ve Dahiliye Nazırlıklarını üstlendi. Bu görevde kalmak istemediğinden^[2] Aralık 1908'de bakanlıktan ayrıldı. Osmanlı Devleti'nin Roma büyükelçiliği görevini üstlendi. 1909 sonuna kadar bu görevi sürdürdü.

Hüseyin Hilmi Paşa’nın sadrazamlıktan istifası üzerine 1910 yılında da sadrazam oldu. Aynı zamanda Hariciye ve Nafia Nazırlığını da birlikte yürüttü. 1911’de İtalyanların Trablusgarp’a saldırması üzerine bakanlıktan istifa etti.

1913 yılında İngiltere’ye giden İbrahim Hakkı Paşa, pek çok görüşme yapıp anlaşmalar imzaladı. I. Dünya Savaşı başlayınca İstanbul’a döndü.^[1]

1915'te Berlin Büyükelçiliği'ne atandı. Ek olarak 1917’de Meclis-i yan üyeliğine atandı. Brest Litovsk Barış Antlaşması'nın görüşmeleri sırasında Osmanlı heyetinde görev yaptı. Berlin'e döndükten kısa bir süre sonra 29 Temmuz 1918 günü yaşamını yitirdi. Cenazesi İstanbul'a getirilerek Yahya Efendi Tekkesi'ne defnedildi.

Devlet adamlığının yanı sıra bilim alanında çalışmaları da olan İbrahim Hakkı Paşa, ders kitabı tarzında eserler yazmıştır.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Medhal-i Hukuk-u Düvel, 1885
Tarih-i Hukuk-u Beyneddüvel, 1885
Küçük Osmanlı Tarihi, 1890
Tarih-i Umûmi, 3 cilt, 1887-1888

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Hasan Yüksek, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarihçiliği, Temmuz 2006". 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011.
^ ^a ^b ^c "Mustafa Ergün, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara, 1996" (PDF). 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
Kuneralp, Sinan (1999) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, İstanbul:ISIS Press,, ISBN 9784281181.
İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) Son Sadrazamlar 4 cilt, Ankara: Millî Eğitim Basimevi, (Dergah Yayinevi 2002) (Google books [1]12 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [2]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Siyasi görevi
Önce gelen: Hüseyin Hilmi Paşa	Osmanlı Sadrazamı 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911	Sonra gelen: Mehmed Said Paşa
Önce gelen: Mehmed Rifat Paşa	Osmanlı Hariciye Nazırı 1911	Sonra gelen: Mustafa Asım Bey
Önce gelen: Reşid Akif Paşa	Osmanlı Dahiliye Nazırı 1908	Sonra gelen: Hüseyin Hilmi Paşa

[tarihci-1] "Hasan Yüksek, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarihçiliği, Temmuz 2006". 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011.

[ergun-2] "Mustafa Ergün, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara, 1996" (PDF). 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011.

[1]

[2]

g t d V. Mehmed dönemi (1909-1918)
Dönem sadrazamları	Hüseyin Hilmi Paşa (1909) Ahmed Tevfik Paşa (1909) Hüseyin Hilmi Paşa (1909-1910) İbrahim Hakkı Paşa (1910-1911) Mehmed Said Paşa (1911-1912) Ahmed Muhtar Paşa (1912) Kâmil Paşa (1912-1913) Mahmud Şevket Paşa (1913) Said Halim Paşa (1913-1917) Talat Paşa (1917-1918) Ahmed İzzet Paşa (1918) Ahmed Tevfik Paşa (1918-1919)
Dönem şeyhülislamları	Mehmed Ziyaeddin Efendi (1909) Mehmed Sahib Efendi (1909) Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi (1910) Musa Kazım Efendi (1910-1911) Abdurrahman Nesip Efendi (1911-1912) Mehmed Cemaleddin Efendi (1912-1913) Mehmed Esad Efendi (1913-1914) Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi (1914-1916) Musa Kazım Efendi (1916-1918) Ömer Hulusi Efendi (1918)
İç gelişmeler ve isyanlar	Bâb-ı li Baskını Ermeni olayları Arap Ayaklanması
Dış gelişmeler ve savaşlar	Trablusgarp Savaşı Uşi Antlaşması Balkan Savaşları Londra Konferansı I. Dünya Savaşı Ermeni Kırımı

İbrahim Hakkı Paşa Kimdir?