Ebülmeyamin Mustafa Efendi

Ebülmeyamin Mustafa Efendi
Ebülmeyamin Mustafa Efendi
Doğum	1546; İstanbul
Ölüm	23 Kasım 1606; İstanbul
Meslek	Şeyhülislam, kazasker, kadı, müderris

Ebülmeyamin Mustafa Efendi (d. 1546 İstanbul - 23 Kasım 1606, İstanbul) Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ali Efendi'nin oğlu olup 1546'da İstanbul'da doğdu. İstanbul medreselerinde ilmiye eğitimi yaptı. Şangezzâde'ye damat oldu. Şubat 1598'de Valide Safiye Sultan'ın yaptırdığı medreseye ilk müderris oldu.^[2]

Ocak 1600'da Edirne kadısı oldu. Ağustos 1601'de İstanbul kadısı görevine getirildi. Bu görevde halkla ilişkilerinde gösterdiği ciddiyet ve doğruluğu ile isim yaptı. Narh işlerinde gösterdiği idareci yetenekleri ile ortaya çıkan zahire yokluğunda halkı sıkıntıya çektirmemekle tanındı. Bu nedenle kendisine "ebülmeyamin" lakabı verildi. 5 Ocak l603'te ise Anadolu kazaskeri görevine terfi ettirildi.^[1]

7 Şubat 1603'da ilk kez Yemişçi Hasan Paşa'ya karşı kapıkulu askerlerinin isyanı olayı dolayısıyla Sunullah Efendi yerine şeyhülislâm oldu. Bu görevde iken sadrazam olan Yemişçi Hasan Paşa'nın aleyhtarları ile iş birliği yapmıştır. Sultan III. Mehmed'in yaptığı bir soruşturma sırasında padişaha sadrazamın yaptığı zulümler hakkında bilgi verdi. Bunun üzerine III. Mehmed 23 Eylül 1603'te Yemişçi Hasan Paşa'yı sadrazamlıktan azletti; tutuklattırdı ve 4 Ekim 1603'te idam ettirdi.^[1]

III. Mehmed yerine tahta çıkan I. Ahmet 4 Ocak 1604'teki Eyüp türbesindeki kılıç kuşanma töreninde Muhammed'in kılıcını şeyhülislam Ebülmeyamin Mustafa Efendi elinden kuşandı.^[1]

Ebülmeyamin Mustafa Efendi'nin I. Ahmed'in lalası olan "Mustafa Efendi" ile arası açıktı ve sadrazam kaymakamı olan Kasım Paşa sadrazam olmak için entrikalar döndürmekte idi ve onlarla uyuşmamaktaydı. 8 Haziran 1604'te şeyhülislamlıktan azledilip rakibi olduğu kabul edilen Sunullah Efendi yeniden şeyhülislam oldu.^[1]

26 Temmuz 1606'de ikinci kez şeyhülislam oldu. Aynı yıl 23 Kasım'da hayatını kaybetti. Fatih'te evine defnedildi.^[2]

Tütün içme İstanbul'a 16. yüzyılın ortasında başlamıştı ve Ebülmeyamin Mustafa Efendi İstanbul'un tanınmış tütün tiryakilerinden biri olarak tanınmıştı.^[2]

Popüler kültürdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Star Tv de yayınlanan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Levent Yılmaz tarafından canlandırılmaktadır.

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:^[2]

Fâzil, yakışıklı, vakur, güler yüzlü, şişman ve şeyhleri severdi. İyi tedbirinden "Ebûlmeyâmin" denildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.460-461
^ ^a ^b ^c ^d Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV sf.382

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) sf.460-461
Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV sf.382 [1]

Önce gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 7 Şubat 1603 - 8 Haziran 1604	Sonra gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi
Önce gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım 1606	Sonra gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi

[uzunçarsılı-1] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.460-461

[sicilliosmani-2] Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV sf.382

[1]

[2]

g t d Osmanlı şeyhülislamları
15. yüzyıl	Molla Fenari Fahreddin-i Acemi Molla Hüsrev Molla Gürânî Molla Abdülkerim Efendi Alâeddin Arabî Efendi Efdalzade Hamîdüddin Efendi
16. yüzyıl	Zenbilli Ali Efendi Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) Sadullah Sadi Efendi Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi Abdülkadir Hamidî Çelebi Fenarîzade Muhyiddin Çelebi Ebussuud Efendi Çivizade Damadı Hamid Efendi Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Malûlzade Mehmed Efendi Çivizade Hacı Mehmed Efendi Abdülkadir Şeyhî Efendi Bostanzade Mehmed Efendi Bayramzade Zekeriya Efendi Hoca Sâdeddin Efendi Sunullah Efendi
17. yüzyıl	Hocazade Mehmed Efendi Ebülmeyamin Mustafa Efendi Hocazade Esad Efendi Zekeriyazade Yahya Efendi Ahîzâde Hüseyin Efendi Ebusaid Mehmed Efendi Muîd Ahmed Efendi Hacı Abdürrahim Efendi Bahâî Mehmed Efendi Karaçelebizade Abdülaziz Efendi Hüsamzade Abdurrahman Efendi Memikzade Mustafa Efendi Hocazade Mesud Efendi Hanefi Mehmed Efendi Balizade Mustafa Efendi Bolevî Mustafa Efendi Esiri Mehmet Efendi Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi Minkarizade Yahya Efendi Çatalcalı Ali Efendi Ankaravi Mehmed Emin Efendi Debbağzade Mehmed Efendi Feyzullah Efendi Ebusaidzade Feyzullah Efendi Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi İmam Mehmed Efendi
18. yüzyıl	Paşmakçızade Ali Efendi Yekçeşm Hüseyin Efendi Ebezade Abdullah Efendi Mehmed Ataullah Efendi İmam Mahmud Efendi Mirza Mustafa Efendi Menteşzade Abdürrahman Efendi Ebu İshak İsmail Efendi Yenişehirli Abdullah Efendi Mirzazade Şeyh Mehmed Efendi Paşmakçızade Abdullah Efendi Damadzade Ahmed Efendi Ebuishakzade İshak Efendi Dürri Mehmed Efendi Feyzullahefendizade Mustafa Efendi Pirizade Mehmed Sahib Efendi Hayatizade Mehmed Emin Efendi Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi Halilefendizade Mehmed Said Efendi Seyyid Murtaza Efendi Abdullah Vassaf Efendi Damadzade Feyzullah Efendi Dürrizade Mustafa Efendi Mehmed Salih Efendi Çelebizade İsmail Asım Efendi Veliyyüddin Efendi Ebubekirzade Ahmed Efendi Pirizade Osman Sahib Efendi Mirzazade Mehmed Said Efendi Seyyid Mehmed Şerif Efendi İvazpaşazade İbrahim Beyefendi Salihzade Mehmet Emin Efendi Vassafzade Mehmed Esad Efendi Mehmed Şerif Efendi Seyit İbrahim Efendi Dürrizade Mehmed Ataullah Efendi Arapzade Ataullah Efendi Dürrizade Mehmed Arif Efendi Müftizade Ahmet Efendi Mekkî Mehmet Efendi Seyit Mehmet Kamil Efendi Hamidizade Mustafa Efendi Yahyâ Tevfik Efendi Mustafa Aşir Efendi
19. yüzyıl	Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi Salihzade Ahmed Esad Efendi Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi Arapzade Mehmed Arif Efendi Dürrizade Abdullah Efendi Mehmed Zeynelabidin Efendi Mekkizade Mustafa Asım Efendi Çerkes Halil Efendi Yasincizade Abdülvehhab Efendi Ahmed Reşid Efendi Kadızade Mehmed Tahir Efendi Arif Hikmet Bey Meşrepzade Mehmed Arif Efendi Mehmed Sadeddin Efendi Atıfzade Hüsameddin Efendi Mehmed Refik Efendi Hasan Fehmi Efendi Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi Hasan Hayrullah Efendi Hasan Fehmi Efendi Hasan Hayrullah Efendi Kara Halil Efendi Uryanizade Ahmed Esad Efendi Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi Cemaleddin Efendi
20. yüzyıl	Mehmed Ziyâeddin Efendi Mehmed Sahib Efendi Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi Musa Kazım Efendi Abdurrahman Nesib Efendi Mehmed Esad Efendi Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi Ömer Hulusi Efendi Haydarizade İbrahim Efendi Mustafa Sabri Efendi Dürrizade Abdullah Beyefendi Mehmed Nuri Efendi

Ebülmeyamin Mustafa Efendi Nedir?