Deli Abdullah Paşa

Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa
Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa
Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823
Hükümdar	II. Mahmud
Yerine geldiği	Hacı Salih Paşa
Yerine gelen	Silahdar Ali Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm	15 Aralık 1823; İzmit

Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa, (d. ? - ö. 15 Aralık 1823, İzmit), II. Mahmud saltanatında 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823 tarihleri arasında dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hamdullah Paşa olarak da bilinir.^[1] Çengelköyü iskelesi kayıkçılarından Safranbolulu Yalnızkürek Ali Ağa'nın oğlu olarak dünyaya gelmiş, babasının yanında kayıkçılık etmiş, yıllarca denize kürek sallamıştır.

Yirmibeş yaşlarında iken sarayı humayum hamlacılar ocağına girmiş evvela saltanat kayığında, sonra tebdil kayığında kürek etmiş, bu ocakta kademe kademe yükselerek II. Mahmut’un cülusu ile 1809 yılında Bostancıbaşı olmuştur. Bostancıbaşılıkta da 1815'e kadar hizmet etmiştir.^[1]

Fakat meşekkat ve mihnetle geçen yıllar vücudunu yıprattığı için arzu ettiği gibi hizmet edemiyeceğini görünce azlini rica etmiş. Şubat 1815'te maişetine yetecek bir arpalık ile Çengelköyü'ndeki evine çekilmiştir. Ancak birkaç gün sonra Başbaki kulluğu mensubuna tayin edildi. 1816'da sipahiler ağası ve 1819'da büyük imrahor olmuştur.^[1]

1819 Ramazanında Vezirlik Rütbesi ile kaptan-ı derya tayin edilmiştir. Bu görevde iken o zamanlar kabadayılıkları ve türlü rezaletleri, edepsizlikleri ile meşhur kalyoncu neferlerini zapturapt altına almış, karışıklık çıkartanları sindirmiş ve disiplin sağlamayı başarmıştır. Fakat deniz işlerinden anlamadıği için 1821'de yine azledilmiştir.^[1]

Bundan sonra İstanbul'da ikamet etme şartıyla Kütahya ve Karhisar-i Sahip (Afyonkarahisar) sancakları kendisine verilmiş ve İstanbul boğazı sahil muhafızlığına memur edilmiştir.^[1]

1822'de Hacı Salih Paşa'nın azledilmesinden sonra kendisine sadrazamlık görevi verilmek için saraya davet edilmiştir. Abdullah Paşa devlet işlerine müdahalesiyle sadrazamları eğlenceye alan nişancı Halet Efendi'nin katli için ferman almadıkça mührü hümayunu kabul edemiyeceğini arz etmiş, şartında ısrar etmesi üzerine II. Mahmud, Halet Efendiyi fedaya mecbur kalmış, Abdullah Paşa Padişahtan Halet Efendi'nin Konya'ya sürgün fermanını aldıktan sonra 10 Kasım 1822 tarihinde Hacı Salih Paşa'nın yerine sadrazam tayinini kabul etmiştir. Arkasında da Konya Valisi Galip Paşa'ya, ihtirasatıyla devlet bünyesinde derin yaralar açmış olan Halet Efendi'nin idam fermanını göndermiştir.

Sadareti zamanında, Tophane'de çıkan yangında gösterdiği gayret üzerine Padişahın takdirini kazanmış, ancak bu yangına gönderilen yeniçerilerin disiplinsiz çapulcu tutumlarını kontrolda gevşek davranması sebebiyle dört aylık bir sadrazamlık görevinden sonra 10 Mart 1823'te azledilmiştir.

Azlinden sonra İzmit sancak beyliğine gönderilmiştir. Burada iken hastalığı daha fazlalaşmış ve 15 Aralık 1823 tarihinde ölmüştür.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çengelköy'de bir camii yaptırmıştır.

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Bostancıbaşı Abdullah Paşa dürüst, çalışkan ve hayırsever bir kimse idi. Vakanüvislerin o devri tasvir eden diliyle Abdullah Paşa erazil ve hayta güruhunun anladığı dili pek iyi bildiğinden gürleyen sesi hiddet, şiddet ve heybetiyle şehir eşkiyasını penç-i kahrında titretmiş ve halk arasında büyük bir şöhret kazanmıştır. Asileri ve kötü insanları aman vermeden tepelediği için “Deli” lakabı ile de meşhur olmuştur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e Alper, Ömer Mahir, "Abdullah Paşa (Deli, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.18 ISBN 975-08-0072-9

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5,
Alper, Ömer Mahir, "Abdullah Paşa (Deli, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.18 ISBN 975-08-0072-9
Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Siyasi görevi
Önce gelen: Hacı Salih Paşa	Osmanlı Sadrazamı 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823	Sonra gelen: Silahdar Ali Paşa
Askerî görevi
Önce gelen: Hasan Paşa	Kaptan-ı Derya 1819 - 1821	Sonra gelen: Nasuhzade Ali Paşa

[yasamyapit-1] Alper, Ömer Mahir, "Abdullah Paşa (Deli, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.18 ISBN 975-08-0072-9

[1]

g t d Kaptan-ı deryalar
14. yüzyıl	Saruca Paşa
15. yüzyıl	Çavlı Bey Baltaoğlu Süleyman Bey Hamza Bey Has Yunus Bey Hadim İsmail Bey Kaptan Paşa Kasım Bey Yakub Bey Zağanos Paşa Veli Mahmud Paşa Gedik Ahmed Paşa Mesih Paşa Güveği Sinan Paşa Kara Nişancı Davud Paşa
16. yüzyıl	Küçük Davud Paşa Hersekzade Ahmed Paşa İskender Ağa Paşa Sinan Bey Cafer Ağa Parlak Mustafa Paşa Bayram Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis Deryabey Süleyman Paşa Kemankeş Ahmed Paşa Barbaros Hayreddin Paşa Sokollu Mehmed Paşa Sinan Paşa Piyale Paşa Müezzinzade Ali Paşa Kılıç Ali Paşa Damat İbrahim Paşa Uluç Hasan Paşa Yusuf Sinan Paşa Damat Halil Paşa
17. yüzyıl	Mustafa Paşa Frenk Cafer Paşa Derviş Mehmed Paşa Hafız Ahmed Paşa Kayserili Halil Paşa Öküz Mehmed Paşa Güzelce Ali Paşa Kara Davud Paşa Niğdeli Mustafa Paşa Topal Recep Paşa Çatalcalı Hasan Paşa Canbolatzade Mustafa Paşa Bostancı Cafer Paşa Deli Hüseyin Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Siyavuş Paşa Uzun Piyale Paşa Silahdar Yusuf Paşa Koca Bekir Paşa Koca Musa Paşa Kara Musa Paşa Damat Fazlı Paşa Ammarzade Mehmed Paşa Voynuk Ahmed Paşa Bıyıklı Mustafa Paşa Haydarağazade Mehmed Paşa Hüsambeyzade Ali Paşa Koca Derviş Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kara Murad Paşa Dellak Mustafa Paşa Zurnazen Mustafa Paşa Firari Kara Mustafa Paşa Sarı Kenan Paşa Seydi Ahmed Paşa Topal Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kılavuz Ali Paşa Abdülkadir Paşa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kaplan Mustafa Paşa Köse Ali Paşa Seydizade Mehmed Paşa Kara İbrahim Paşa Kaplan Mustafa Paşa Bozoklu Mustafa Paşa Musahip Mustafa Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa Mezamorta Hüseyin Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Palabıyık Yusuf Paşa Amcazade Hüseyin Paşa
18. yüzyıl	Abdülfettah Paşa Aşçı Mehmed Paşa Küçük Osman Paşa Baltacı Mehmed Paşa Abdurrahman Paşa Veli Mehmed Paşa Moralı İbrahim Paşa Köse Ali Paşazade Mehmed Paşa Kirli Ahmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Abaza Süleyman Paşa Aşçı Mehmed Paşa İzmirli Süleyman Paşa Canım Hoca Mehmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Kaymak Mustafa Paşa Abdi Paşa Hacı Hüseyin Paşa Koca Bekir Paşa Laz Ali Paşa Fındıklılı Süleyman Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Hatibzade Yahya Paşa Pir Mustafa Paşa Ahmed Ratib Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Soğanyemez Mahmud Paşa Şehsuvarzade Mustafa Paşa Koca Bekir Paşa Durak Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Karabağlı Süleyman Paşa Ali Paşa Abdülkerim Paşa Hacı Benli Mustafa Paşa Hacı Hasan Paşa Vezir Kethüdâsı Mehmed Paşa Sinek Mustafa Paşa Nişli Mehmed Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Tosun Mehmed Paşa Melek Paşa Eğribozlu İbrahim Paşa Mandalzade Hüsameddin Paşa Cafer Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa Koca Yusuf Paşa Giritli Hüseyin Paşa Küçük Hüseyin Paşa
19. yüzyıl	Mehmed Kadri Paşa Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Hacı Mehmed Paşa Hacı Salih Paşa Seydi Ali Paşa Râmiz Abdullah Paşa Çarhacı Ali Paşa Hafız Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Koca Hüsrev Mehmed Paşa Ahmed Paşa Hasan Paşa Deli Abdullah Paşa Nasuhzade Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Topal İzzet Paşa Pabuççu Ahmed Paşa Damat Gürcü Halil Rifat Paşa Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Ahmed Fevzi Paşa Damad Mehmed Said Paşa Damad Mehmed Ali Paşa Topçubaşızade Mahmud Paşa Rıza Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa İngiliz Mustafa Paşa Ateş Mehmet Paşa Ahmed Vesim Paşa İbrahim Halil Paşa

Deli Abdullah Paşa Nedir?