Ayla Algan
Doğum	Ayla Kasman 1937 İstanbul, Türkiye
Ölüm	4 Ocak 2024 (87 yaşında) Şişli, İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebi	Beyin kanaması
Defin yeri	Aşiyan Mezarlığı, İstanbul
Meslek	Oyuncu, şarkıcı
Etkin yıllar	1960-2024
Evlilik	Beklan Algan (e. 1957; ö. 2010) [1]
Çocuk(lar)	Sevi Algan
Ebeveyn(ler)	Vedat Kasman Nevzat Kasman

Ayla Algan (1937, İstanbul - 4 Ocak 2024, İstanbul^[2]), Türk tiyatro sanatçısı, sinema oyuncusu ve şarkıcı.

Yunus Emre'nin şiirlerini Almanca, Fransızca, İngilizce dillerinde şiirli-şarkılı okuyarak Yunus Emre'yi dünyada tanıtmıştır. Onu halka mal eden ise mizahi bir dili olan "Koca Öküz" adlı şarkısı olmuştur.^[3] Tiyatroda Hamlet rolünü oynayan, dünyadaki sayılı kadın oyuncu arasında yer alır. 2015-2016 sezonunda Kurtlar Vadisi Pusu adlı dizide "Anadolu Selçuklu" karakterini canlandırmıştır. Aynı zamanda Oyuncu koçluğu da yapan Ayla Algan, Muhteşem Yüzyıl televizyon dizisi boyunca Halit Ergenç'e oyuncu koçluğu yapmıştır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1937'de İstanbul'da doğdu. Babası Girit göçmeni tüccar Vedat Kasman, annesi ressam Nevzat Kasman'dır.^[4] Ailenin tek çocuğu olan Ayla Algan, çocukluğunda piyano, bale ve şan dersleri aldı. 5 yaşında başladığı piyano öğrenimini lise öğrenimi için Fransa'ya gidene kadar 11 yıl boyunca sürdürdü. Ortaokulu, İstanbul'daki Notre Dame de Sion'da, liseyi Fransa'daki Versay Lisesinde okudu. Lise öğrenimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan (1933-2010) ile evlendi. Eşi Beklan Algan ile birlikte Amerika'da New York Actor Studio Actor’s Repertuary Theatre’s of Broadway'de sahne eğitimi alan sanatçı, Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nın kadrosuna girdi ve 1961'de Tarla Kuşu oyunu ile tiyatroda ilk rolünü oynadı. Aynı yıl Hamlet oyununda rol aldı; hem Ophelia hem de erkek rolü olmasına rağmen Hamlet karakterini canlandırmıştı. Bu nedenle "Erkek Hamlet" olarak anıldı. 1965'te Fizikçiler oyunuyla İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'ne layık görüldü ancak tiyatronun kolektif bir sanat olduğu gerekçesiyle geri çevirdi. 1966'da Muhsin Ertuğrul'un istifası üzerine Şehir Tiyatroları'ndan ayrıldı, bir süre LCC Language and Culture Center Tiyatro Okulu'nda tiyatro öğretmenliği ve oyuncu çalıştırma dersleri verdi. Buradan Macit Koper, Taner Barlas, Cezmi Baskın, Meral Çetinkaya ve Rutkay Aziz gibi değerli oyuncu ve yönetmenler çıktı.

1964'te yönetmenliğini Ertem Göreç'in yaptığı, senaryosu Vedat Türkali'ye ait olan Karanlıkta Uyananlar filmi ile ilk kez sinema dalında çalışmalara başladı. 1966'da Atıf Yılmaz'ın yönettiği Ah Güzel İstanbul filmi ile ilk kez başrol oynadı.

1971'de Paris'in ünlü konser salonu Olympia'da sahneye çıkan Algan, 1972 yılında Paris'te Jean L. Bazault yönettiği Recamier Tiyatrosu'nda, Peter Brook'un Tiyatro Atölyesi'ne davetli olarak katılmıştır. 1972-1979 yılları arasında Paris'te yaşadı ve müzikle ilgilendi. 1972'de Turizm Bakanlığının isteği üzerine Yunus Emre'nin 650. yıl dönümü için bir albüm hazırladı. 1975 yılında dünyaya gelen kızına Yunus Emre'den esinlenerek "Sevi" adını koydu. 1973'te Bulgaristan'daki Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması'nda savaş karşıtı bir şarkı söyleyerek ikincilik ödülünü alan Algan, "UNICEF Onur Ödülü"ne layık görüldü. 1977'de Polonya Sopot Festivali'nde Oda Kızılderililerinin sorunları üstüne bir şarkı ile dünya birinciliği kazandı.

1980'de Berlin'e gitti, Schaubühne Tiyatrosu'nda dört yıl boyunca Tuncel Kurtiz, Şener Şen, Macit Koper gibi sanatçılarla işçi tiyatrosu yaptı. 1984 yılında ise Erol Keskin, Beklan Algan, Prof. Cevat Çapan, Taner Barlas, Ahmet Levendoğlu, Macit Koper, Haluk Şevket, Yekta Kara, Müge Gürman, Metin Deniz, Ergüder Yoldaş, Prof. Süleyman Velioğlu, Oben Güney gibi meslektaşlarıyla BİLSAK Tiyatro Atölyesi'ni kurdu.^[5]

1988 yılında ise Beklan Algan, Erol Keskin, Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuvarı'nı (TAL) kurdu ve burada pek çok deneysel projeye imza atarak genç tiyatro oyuncularının eğitimine katkıda bulundu. Ayrıca 1996 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı. 1999-2001 sezonunda Kenan Işık’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda sahnelediği Şeyh Galip’in "Aşk Hastası" oyununu oynadıktan sonra, Şehir Tiyatroları'ndan emekli oldu. Ayla Algan, "Seni Seviyorum Rosa", "Harem Suare", "O da Beni Seviyor" gibi onlarca filmde ve "Biz Size Aşık Olduk", "Üzgünüm Leyla", "Aliye" gibi çeşitli dizilerde rol almıştır. Ayrıca "Yaratıcı ve Çağdaş Tiyatro Teknikleri" kursu ile de ünlü oyunculara oyuncu koçluğu yapmıştır.

Koroporte Sanat Grubu'nun hem tiyatro eğitmeni hem de anlatıcısı olarak, Koroporte'nin İş Sanat'ta sahnelenen "Hayvanlar Karnavalı 2005-2006-2007" ve "Bir Sergiden Tablolar 2007-2008" gösterilerinde rol almıştır. 2011 yılında İstanbul Drama Sanat Akademisi Genel Sanat Yönetmenliği ve bunun yanında, tiyatro ve yaratıcı drama metodu kullanarak yabancı dil eğitimi olan "İngilizce Tiyatro Sertifika Programı" ve "Sinema-Tiyatro Oyunculuk Atölyesi" eğitmenliği görevlerini üstlenmiştir.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayla Algan, 4 Ocak 2024 tarihinde geçirdiği beyin kanaması sonucu öldü.^[6]

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

TAL'da Yapılan Araştırmalar Sonucunda Çıkan Oyunlardan Bazıları[değiştir | kaynağı değiştir]

• "Anadolu İnsanının Kültürel Kimliğinde Oyun", 1996 (Anadolu İnsanının Kültürel Kimliğinde Oyun geleneksel Türk Tiyatrosu Araştırma ve Uygulama Birimi)
• "Troya İçinde Vurdular Beni", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Beklan Algan)
• "Everest My Lord", (Sevim Burak)-Naz Erayda, Bülent Erkmen, 1997
• "Sınırlar", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• "Yunus", (1991 yılında İstanbul'da yapılan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü ITI'nın 4. Olağan Kongresi sırasında Ellen Stewart Stüdyosu'nda geliştirilmiştir.)
• "Troyalı Kadınlar", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• "Boşluk ve Kadın", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• "Afrika Dansı", (Sevim BURAK anısına Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)
• "Anadolu Tanrıları", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)
• "Kurtuluş Yolunda Kadınlarımız", (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)

2010'da tekrar açılan ve dernek yapısında çalışmalarına devam eden TAL Tiyatro Araştırma Laboratuvarı'nın kurucusu ve başkanıdır.

Şarkı Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Tasavvuf felsefesi ile çağımızda New Age akımındaki insan varlığının durumu ve bugünün insanını doğa içinde düşünsel ve bedensel olarak sahneye getirme çalışmaları ile dünyaya Yunus Emre’nin felsefesini ve şiirle şarkılarını Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak tanıtmıştır. Fransa, Orta Asya, ABD, Avrupa ve Afrika’da konser ve dinletiler, Paris’te Barclay Plak Şirketi tarafından çıkan uzunçalar ve 45’lik plaklarında, kendi halk müziğinden yola çıkarak Fransızca ve Türkçe olarak yorumladığı şarkılar vardır.

• Yunus Emre,
• Olimpia (konseri) ilk Türk sanatçısı,
• Paris Barclay Plak Şirketinde Yunus Emre ve Yöresel Eski türkülerden 45’likler ve uzun çalar,
• Çağdaş Türk Şairleri, Şarkılı Şiirler – Beste Selmi ANDAK
• Türkiye’nin her yerinde Halk Konserleri, Avrupa, Amerika, Afrika, Rusya, Yunanistan’da…

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle "İlhan İskender Ödülü"
• 1967 "Ah Güzel İstanbul" filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
• 1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü
• 1972 UNICEF Sanatçısı
• 1974 Olimpia Birinciliği
• 1977 Polonya-Sopot Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü
• 1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
• 1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
• 20. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri Çolpan İlhan Sanata Değer Katan Kadınlar
• 2016: Altın Koza Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
• 2022 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri Tiyatro Alanı Ödülü

Tiyatro oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hamlet Hamlet'i Erkek Olarak Oynamıştır. "İstanbul Şehir Tiyatroları - Rumeli Hisari " : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Hamlet Ophelia 2 Kez Oynadı. "İstanbul Şehir Tiyatroları - Rumeli Hisarı " : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Tarla Kuşuydu Jüliet "İstanbul Şehir Tiyatroları" : Yönetmen: 1960-1961 Beklan Algan
• Sezuan'ın İyi İnsanı "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1963 - 1964 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Beklan Algan
• Fizikçiler "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1962- 1963 - 1963 - 1964 Yönetmen: Beklan Algan
• Çil Horoz "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1965 -1966 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Hamit Akınlı
• Kuşlar "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1988 -1989 - 1989 -1990 Yönetmen: Haldun Dormen
• Yunus Emre'nin Hayatı (Saint İrene - İstanbul, ETC., New York) Yönetmen: Ellen Stewart
• Nesrin "İstanbul Şehir Tiyatroları" (Tevfik Fikret'in şiiri, Nurettin Sevin Bey ile 1 yıl çalışıp Boğaziçi Üniversitesinde gösterilmiştir. 1965 - 1968 LCC'de ders verirken...)
• Moliere'in Hayatı "İstanbul Şehir Tiyatroları"
• Sinekler "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1961-1962 Yönetmen: Beklan Algan
• Üç Kuruşluk Opera "Kenter Tiyatrosu" : 1964 - 1965 Yönetmen: Tuncay Çavdar
• Rozenbergler Ölmemeli "Dostlar Tiyatrosu" : Yönetmen: Genco Erkal
• Ölü Canlar "Paris National Thaatre - ParisTheatre de Liberte" (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Orta Direk "Paris National Thaatre" (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında "Paris National Thaatre" (Fransızca oynamıştır.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Aşk Hastası "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1999 - 2000 - 2000 - 2001 Yönetmen: Kenan Işık
• Troya İçinde Vurdular Beni "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)" : Yönetmen: Ayla Algan
• Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal'ın Hayatı ve Dizeleri : Derleyen ve Söyleyen: Ayla Algan
• İstanbul Gözleri Mahmur : 1994 - 1995 Yönetmen: Hakan Altıner
• Everest My Lord : Yönetmen: Naz Erayda, Bülent Erkmen
• Misyon - (Bir Devrimi Anmak) : 1998 -1999 - 2001 - 2002 Yönetmen: Paul Plamper
• Orkestra "Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu" : 1983 - 1985 Yönetmen: Ali Poyrazoğlu
• Nazım’a Armağan "13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali" : Yönetmen: Genco Erkal
• Giden Tez Geri Dönmez "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Ayla Algan
• Keşanlı Ali Destanı "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Tuncel Kurtiz
• Talihli Amale "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Beklan Algan
• Kurban "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Beklan Algan
• Keloğlan "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yöneten: Ayla Algan
• Hayvanlar Karnavalı "İş Sanat" : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Bir Sergiden Tablolar "İş Sanat" : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Peer Gynt - Ben Kimim Per Gynt? "İş Sanat" 2010-2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Ninnari Ninniler 2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu Süpervizörlüğünde Gülin Kılıçay
• Sınırlar "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL) projesi", "İstanbul Şehir Tiyatroları", 1997) Yönetmen: Ayla Algan
• Sandalyeler- Siz Hala Burada mısınız? "Ak Sanat" : Yönetmen: Ayla Algan
• Troyalı Kadınlar "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı" (TAL) Projesi Yönetmen: Ayla Algan
• Lena, Leyla ve Ötekiler "Bakırköy Belediye Tiyatroları" Yönetmen: Ayla Algan

Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Savaşın İki Yüzü - 2019
• Köstebekgiller Gölgenin Tılsımı - 2016
• Kurtlar Vadisi Pusu - 2015-2016
• Tut Sözünü - 2015
• O Hayat Benim - 2014
• Unutulmaz - 2010
• Yüreğine Sor - 2010
• Ezber - 2009
• Ayda - 2007
• Şöhret Okulu - 2007
• Binbir Gece - 2006
• Öteki Türkiye'de Bir Cumhurbaşkanı - 2004
• Patroniçe - 2004
• Ziyaret - 2004
• Arapsaçı - 2004
• Aliye - 2004
• Yadigar - 2004
• Metropol Kabusu - 2003
• Hızma - 2002
• Havada Bulut - 2002
• Biz Size Aşık Olduk - 2002
• O da Beni Seviyor - 2001
• Yıldız Tepe - 2000
• Hanım Ağa - 2000
• Üzgünüm Leyla - 2000
• Kurşun Kalem - 2000
• Harem Suare - 1999
• Şükran Büfe - 1999
• Sıdıka - 1997
• Ali (Sakın Arkana Bakma) - 1996
• Beşi Bir Yerde - 1996
• Doktora Bak Doktora - 1994
• Yaz Yağmuru - 1993
• Kız Kulesi Aşıkları (Hera ile Leandros) - 1993
• Seni Seviyorum Rosa - 1992
• Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir - 1990
• Çil Horoz - 1987
• Eksik Etek - 1976
• Salak Bacılar - 1975
• Gölgedeki Adam - 1970
• Son Söz Benim - 1970
• Yılan Soyu - 1969
• Zilli Nazife - 1967
• Ah Güzel İstanbul - 1966
• Biraz Kül Biraz Duman - 1966
• Yıldız Tepe - 1965
• Serseri Aşık - 1965
• Karanlıkta Uyananlar - 1964

Diskografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

45'likler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Aşk Hikâyesi / Gel Yanıma Yanıma (Odeon-1971)
• Qu Se Cache La Verite? / Voila Qu M’a Mene L’amour (Barclay-1972,Odeon-1972)
• Yalan / N'idem (Melodi-1972)
• Selvi Boylum / Oy Alim Oy (Odeon-1972)
• Laf Aramızda / Aşk Mı Bu (Türkofon-1973)
• Koca Öküz / Vermediler (Türkofon-1973)
• Haberin Var Mı / Komşunun Oğlu (Türkofon-1973)
• Aşkın Aldı Benden Beni / Ben Giderim Yana Yana (Türkofon-1973)
• Beni Bana Sor / I Love You (Türkofon-1974)
• Dolsun Kadehler / Doldur Dostum Doldur (Türkofon-1974)
• Gel Mehmedim Gel Alnından Öpeyim / Sevelim Sevilelim (Türkofon-1974)
• Tchaka Tchaka Zuktu / Summer Is Love (Barclay-1975)
• Dünya Tersine Dönse / Sende Katıl Bize (Coşkun Plak-1975)
• Hamsi Balığı Gibi / Ne De Olsa Karın (Coşkun Plak-1975)
• Bak Şu Adama Aşık Oldu / Versin Tanrı İstemeden (Coşkun Plak-1976)
• Zühtü / Hatçem (Coşkun Plak-1977)
• Gönlümdeki Saraya / Küçük Bir Kız (Yankı-1978)

Albümler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yunus Emre (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı-1970)
• Ayla Algan (Coşkun Plak-1976)
• Aşka Veda (Coşkun Plak-1977)
• En İyileriyle Ayla Algan (Ossi Müzik-2008)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sinema Türk'te Ayla Algan 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IMDb'de Ayla Algan 31 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Discogs'ta Ayla Algan diskografisi
• [1] 6 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Koca Öküz Şarkısının Videosu]
• [2] 5 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Ayla Algan SOPOT - PARİS)
• [3] 10 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ayla Algan'ın Resmi Web Sitesidir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]